پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، کلینت و «راشل ولز» وقتی می‌خواستند یکی از خودروهایشان را عوض کنند، برای خرید خودروی برقی دو دل بودند. اما دلایلشان برای اینکه باز هم خودروی بنزینی بخرند، بیشتر بود. این زوج در شهر «نرمال» ایالت ایلینوی زندگی می‌کنند که به واسطه راه افتادن کارخانه مونتاژ خودروی برقی توسط شرکت «ریویان» از یک توسعه اقتصادی بهره برده است. کلینت ولز معتقد است خودروهای برقی یک قدم از «استفاده از بقایای دایناسورها (نفت)» برای تأمین سوخت خودرو جلوتر رفته‌اند و او می‌خواهد از چنین چیزی حمایت کند. اما در نهایت آنها تصمیم گرفتند خودرویی بخرند که به بودجه‌شان بخورد – یعنی یک هوندا اکورد بنزینی به قیمت ۱۹ هزار دلار.

خودروی برقی که ۲۵ هزار دلار قیمت دارد، اغواکننده است، اما فقط پنج مدل برقی جدید که کمتر از ۴۰ هزار دلار قیمت دارند، در سال ۲۰۲۴ وارد بازار آمریکا شده‌اند. تمرکز شرکت ریویان بر خودروهای لوکس – که ارزان‌ترین مدلش در حال حاضر ۶۹ هزار دلار قیمت دارد – شانس موفقیتش را در شهر نرمال کم کرده است. راشل ولز می‌گوید: «در این مرحله از زندگیمان، خودروهای برقی دسترس‌پذیر نیستند.»

خانواده ولز یکی از میلیون‌ها آمریکایی هستند که تصمیم گرفتند خودروهای سوخت احتراقی را به خودروهای برقی ترجیح دهند. این در حالی است که جو بایدن در هدف‌گذاری جاه‌طلبانه خود می‌خواهد تا سال ۲۰۳۰ خودروهای برقی نیمی از کل خودروهای جدید فروخته شده در آمریکا را تشکیل دهند. سال گذشته، این سهم ۵/۹ درصد بود. قیمت‌های بالای خودروهای برقی و افزایش نرخ بهره که پرداخت قسط ماهانه را سنگین کرده، با نگرانی در مورد کافی بودن زیرساخت‌های شارژ، اشتیاق خریداران را کم کرده – حتی در بین خریدارانی که خودشان را طرفدار پروژه‌های سبز می‌دانند.

تکنولوژی خودروی برقی همچنان در حال بهبود است و محبوبیت آن در حال افزایش است، اما رشد فروش کند شده است. بسیاری از خودروسازان در حال بازنگری در کارخانه‌های تولید خود هستند و تعداد خودروهای برقی برنامه‌ریزی شده برای بازار آمریکا را در برابر خودروهای موتور احتراقی و هیبریدی کاهش داده‌اند. همچنین خودروهای برقی در تقاطع دو اولویت رقابتی دولت بایدن قرار گرفته‌اند: مقابله با تغییرات اقلیمی و حمایت از مشاغل آمریکایی.

بایدن متعهد شده انتشار گازهای گلخانه‌ای در آمریکا را تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰ تا ۵۲ درصد کمتر از سطوح سال ۲۰۰۵ برساند و استفاده گسترده از خودروهای برقی، بخشی از این برنامه جاه‌طلبانه است. اما او می‌خواهد بدون وابستگی به واردات از چین که بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی و بازیگر اصلی بسیاری از مواد اولیه‌ای است که در ساخت آنها استفاده می‌شود، این هدف را محقق کنند. واشنگتن یک سیاست صنعتی تعیین کرده که به تولیدکنندگان چینی خودرو، باتری و دیگر قطعات صدمه می‌زند؛ آن هم با اعمال تعرفه‌های تجاری تنبیهی و محدود کردن مشوق‌های مالیاتی فدرال برای مصرف‌کنندگانی که محصولات چینی بخرند.

ایده این است که آمریکا زنجیره تأمین خودش را توسعه دهد، اما تحلیلگران می‌گویند این سیاست حمایت از تولید داخلی، در نهایت به بالاتر رفتن قیمت خودروهای برقی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی منجر می‌شود که جلوی فروش را می‌گیرد و باعث می‌شود آمریکا در استفاده از خودروهای برقی، از چین و اروپا عقب بیفتد. این موضوع علاوه بر اهداف دولت بایدن، استقبال جهانی از خودروهای برقی را با ریسک مواجه می‌کند. «مؤسسه منابع جهانی» (WRI) می‌گوید اگر قرار باشد اهداف توافق پاریس محقق شود، بین ۷۵ تا ۹۵ درصد خودروهای سواری جدیدی که در سال ۲۰۳۰ به فروش می‌رسند باید برقی باشند. «اورت آیسنستات»، از مقامات ارشد سابق تجاری آمریکا، که در هر دو دولت جمهوری‌خواه و دموکرات این کشور فعالیت کرده، می‌گوید: «شکی نیست که این اتفاق، استفاده از خودروهای برقی را در آمریکا کاهش می‌دهد. ما خودروهای برقی را به قیمتی که مصرف‌کنندگان می‌خواهند تولید نمی‌کنیم.»

دولت تلاش می‌کند سیاست‌های اقلیمی و صنعتی خود را با ارائه مشوق‌های مالیاتی هماهنگ کند تا مصرف‌کنندگان خودروی برقی بخرند و تولیدکنندگان هم زنجیره تأمین آمریکایی را توسعه دهند. اعتبارات مالیاتی بالاتر از ۷۵۰۰ دلار در اختیار خریداران خودروهای برقی قرار دارد. اما مبلغ کامل اعتبار فقط به خودروهایی اختصاص می‌یابد که ساخت آمریکا باشند و حتی مواد معدنی و اجزای باتری آنها عمدتاً از آمریکا تأمین شده باشد.

این به آن معناست که تعداد خیلی کمی از خودروهای برقی واجد شرایط بالاترین میزان اعتبار هستند. دو سال بعد از تصویب قانون «کاهش تورم» که تعیین‌کننده استراتژی جاه‌طلبانه تحول سبز بایدن بود، می‌توان گفت تنها ۱۲ مدل خودرو هستند که خریداران می‌توانند برای آنها از اعتبار کامل ۷۵۰۰ دلاری استفاده کنند. این قانون همچنین صدها میلیارد دلار یارانه و مشوق‌های دیگر برای شرکت‌هایی در نظر گرفته که صنعت انرژی پاک داخلی ایجاد می‌کنند. بخش خودرو یکی از ذی‌نفعان این موضوع بوده است.

مدتی پیش، دولت بایدن یک گام فراتر نهاد و تعرفه‌های تجاری جدید برای میلیاردها دلار کالای وارداتی از چین در نظر گرفت. به این ترتیب، تعرفه خودروهای برقی وارداتی چهار برابر شد و تعرفه باتری‌های لیتیوم یون چینی هم سه برابر شده و به ۲۵ درصد افزایش یافت. همچنین تعرفه گرافیت که برای ساخت باتری مورد استفاده قرار می‌گیرد، ۲۵ درصد شد. این افزایش تعرفه، در ادامه بسته‌ای بود که دونالد ترامپ برای اولین بار و در بخشی از جنگ تجاری خود با پکن در سال ۲۰۱۸ اعمال کرد.

در آمریکا، خودروی برقی چینی زیادی برای فروش وجود ندارد. «پولستار» (Polestar) در حال حاضر تنها خودروساز چینی است که در آمریکا فعالیت می‌کند و در سه ماهه نخست امسال حدود ۲۲۱۰ خودرو فروخته (از بین حدود ۲۶۹ هزار خودرو برقی جدید فروش رفته). وندی کاتلر، مقام تجاری سابق و معاون «مؤسسه سیاست جامعه آسیا»، وضعیت پیشگیرانه اعمال تعرفه را یک پیشرفت جدید در سیاست تجارت جهانی می‌داند. او می‌گوید: «این کار یک پیام واضح به چین می‌فرستد: حتی به صادرات خودروهایتان به آمریکا فکر هم نکنید!»

مهم‌تر از تعرفه‌های تجاری خودروهای برقی، تعرفه باتری‌های لیتیوم یون و مواد تشکیل‌دهنده آنهاست. چین یک بازیگر کلیدی در زنجیره تأمین باتری‌های خودروهای برقی است و شرکت‌هایی مثل BYD و CATL، بیش از یک دهه است که ظرفیت تولید این کشور را توسعه می‌دهند. چین پیشتاز فرآوری مواد معدنی مورد استفاده از باتری‌های لیتیوم یون و همچنین تولید اجزای باتری مثل کاتد و آند بوده است. طبق داده‌هایی که اندیشکده «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل» واشنگتن تحلیل کرده، خودروسازهای آمریکایی حجم زیادی باتری از چین وارد کرده‌اند. در فصل نخست ۲۰۲۴، بیش از ۷۰ درصد باتری‌های وارداتی خودرو از این کشور آمده است.

تعرفه‌های اعمال شده، هزینه‌های تولید را برای خودروسازها در آمریکا بالا می‌برد و این افزایش هزینه به مصرف‌کننده هم منتقل می‌شود، چون مواد اولیه باتری در حال حاضر در حجم انبوه موجود نیست؛ مخصوصاً اگر کشوری بخواهد چین را حذف کند.

مقامات تجاری آمریکا با صنعت انرژی خورشیدی کار مشابهی انجام دادند. وقتی تولیدکنندگان چینی با بهره‌مندی از یارانه، پایین بودن هزینه نیروی کار و افزایش مقیاس بر این صنعت تسلط پیدا کردند، قیمت پنل‌های فتوولتائیک در سطح جهان کاهش یافت. این موضوع به نفع مصرف‌کنندگان تمام شد، اما تولید و مشاغل را از آمریکا به چین منتقل کرد. واشنگتن نمی‌خواهد این فرآیند در بخش خودرو هم تکرار شود.

جنیفر هریس، مشاور اقتصادی سابق دولت بایدن، می‌گوید: «این ایده که ما باید درها را باز کنیم و بگذاریم از طرف چین یکسری سوء استفاده‌های اقتصادی سیستمی صورت بگیرد و فکر کنیم این پاسخی به تغییرات اقلیمی است، ساده‌لوحانه و کوته‌فکرانه است.»

در سالی که قرار است انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود، مساله از نظر سیاسی هم اهمیت پیدا می‌کند. ایالت‌های میشیگان و اوهایو که تعداد زیادی از کارخانه‌ها و کارگران بخش خودرو را در خود جای داده‌اند، همیشه در انتخابات وضعیت نوسانی داشته‌اند. نامزدهای هر دو جناح، تلاش می‌کنند رای‌دهندگان قشر کارگر را در این ایالت‌ها جذب کنند.

حفظ مشاغل در صنعت خودروی آمریکا، با توجه به حرکت کردن آن به سمت تکنولوژی سبز، تا حد زیادی به زنجیره تأمین برمی‌گردد. طبق اعلام اداره آمار کار آمریکا، بیش از نیمی از ۹۹۵ هزار نفری که در سراسر آمریکا در صنعت خودرو اشتغال دارند، در بخش قطعه‌سازی هستند، نه مونتاژ خودرو.

خودروهای برقی، همین الان هم این مشاغل را تهدید می‌کنند، چون سیستم نیروی محرکه آنها نسبت به سیستم‌های خودروهای سنتی، به قطعات کمتری نیاز دارد. خودروهای برقی با موانع دیگری برای تولید انبوه هم مواجهند. قدرت خرید، نبود زیرساخت‌های شارژ و اضطراب از دوام آوردن شارژ خودرو تا ایستگاه بعدی، از نگرانی‌های مهم خریداران آمریکایی هستند.

خیلی از خودروسازها در دنیا، در واکنش به مشوق‌های دولت، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در کارخانه‌های تولید آمریکا انجام داده‌اند. اما با توجه به کندی رشد فروش خودروهای برقی، این سرمایه‌گذاری به سمت خودروهای هیبریدی چرخش کرده که از قدرت باتری در کنار موتور سنتی استفاده می‌کند. مدیران شرکت‌های جنرال موتور، نیسان، هیوندای، فولکس‌واگن و فورد، چند وقت پیش اعلام کردند که بهره‌برداری از تقاضا برای خودروهای هیبریدی اولویت آنهاست. جیم فارلی، مدیر عامل فورد در یک کنفرانس به سرمایه‌گذاران گفته بود دیگر نباید از هیبریدی‌ها به عنوان یک تکنولوژی متحول‌کننده صحبت کنیم و در عوض باید آن را یک گزینه ماندگار بلندمدت بدانیم. جان بوزلا، مدیر گروه تجاری «اتحاد برای نوآوری خودرو» در آمریکا، معتقد است حتی با اقدامات محافظتی اعمال تعرفه، مشخص نیست چقدر طول می‌کشد صنعت خودرو آمریکا بتواند خودروهای برقی تولید کند که از نظر قیمتی بتواند با خودروهای چینی که یارانه سنگین می‌گیرند، رقابت کند. او با اشاره به محصولات تسلا، می‌گوید: «شکی نیست که خودروهای برقی فعلی آمریکا از نظر کیفیت، قابل رقابت با دیگر خودروهای برقی تولیدشده در دنیا نیستند. اما اگر بحث رقابت قیمتی مطرح باشد، قضیه کاملاً فرق می‌کند.»

تعرفه‌های تجاری زمان می‌خرند، اما هدفشان مشخص نیست.

منبع: Financial Times