به گزارش خبرنگار ایراسین، در هفته پایانی معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی ایران، برای نخستین‌بار عرضه متانول به‌صورت تحویل فوب از بندر عسلویه توسط شرکت صنایع پتروشیمی سبلان انجام شد، این رویداد نه‌تنها گامی مهم در جهت شفاف‌سازی تجارت این محصول استراتژیک به‌شمار می‌رود، بلکه نشان‌دهنده حرکت تدریجی صنعت پتروشیمی ایران به‌سوی استانداردهای بین‌المللی در حوزه معاملات صادراتی است.

متانول (Methanol) یک ترکیب شیمیایی ساده با فرمول CH₃OH است که در گروه الکل‌ها قرار می‌گیرد، این ماده بی‌رنگ، فرار و آتش‌گیر، یکی از پایه‌ای‌ترین مواد اولیه در صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی جهان به‌شمار می‌رود، متانول به‌دلیل ویژگی‌های خاص شیمیایی، در طیف گسترده‌ای از صنایع کاربرد دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تولید فرمالدهید، اسید استیک و MTBE در صنایع پتروشیمی، سوخت‌های جایگزین و تولید دی‌متیل اتر (DME)، تولید هیدروژن، استفاده در صنایع دارویی، بهداشتی و ضدعفونی‌کننده‌ها، کاربرد به عنوان حلال در تولید رنگ‌ها، پلاستیک، رزین‌ها و الیاف مصنوعی اشاره کرد.

تولید جهانی متانول بیشتر در کشورهایی انجام می‌شود که از منابع عظیم گاز طبیعی یا زغال‌سنگ برخوردارند. براساس آخرین آمارها، ایران با تولید سالانه حدود ۱۴ میلیون تن متانول، پس از چین دومین تولیدکننده بزرگ متانول در جهان است. سهم مصرف داخلی متانول در ایران حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون تن در سال است و مابقی عمدتاً صادر می‌شود، از دیگر کشورهای مهم تولیدکننده متانول می‌توان به چین، عربستان سعودی، آمریکا، روسیه، عمان، مالزی و ترینیداد و توباگو اشاره کرد؛ همچنین چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده متانول جهان، بازار اصلی صادرات متانول ایران به‌شمار می‌رود.

در معاملات بین‌المللی، اصطلاح فوب (FOB - Free On Board) به معنای تحویل کالا بر روی عرشه کشتی در بندر مبدا است. در مدل فروش فوب، فروشنده موظف است کالا را در بندر تعیین‌شده (در اینجا بندر عسلویه) بارگیری و تحویل خریدار دهد. پس از آن، مسئولیت‌ها و هزینه‌های حمل، بیمه و سایر ریسک‌ها بر عهده خریدار قرار می‌گیرد، در حوزه پتروشیمی، "فوب متانول" به معنای صادرات متانول با تحویل روی کشتی در بندر ایران و انتقال مسئولیت به خریدار خارجی است، این روش رایج‌ترین مدل تجارت بین‌المللی در فروش متانول به‌ویژه به مقصد شرق آسیا (خصوصاً چین) است.

جزئیات نخستین عرضه فوب متانول در بورس انرژی ایران

بورس انرژی ایران اعلام کرد شرکت صنایع پتروشیمی سبلان برای نخستین‌بار ۲۰ هزار تن فرآورده متانول را با نرخ پایه ۲۱۰ دلار به ازای هر تن در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی عرضه کرد. این عرضه در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته و با شرایط تحویل فوب عسلویه انجام شد.

در این عرضه، اظهار گمرکی بر عهده پتروشیمی سبلان بود و ارزش کل معامله به ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار رسید. بخش عمده فروش متانول ایران معمولاً به‌صورت تحویل در بنادر چین انجام می‌شود و این عرضه نخستین معامله با تحویل مستقیم از بندر عسلویه محسوب می‌شود.

ایران دومین تولیدکننده بزرگ متانول در جهان است و سالانه حدود ۱۴ میلیون تن از این محصول را تولید می‌کند. از این میزان حدود یک تا یک‌ونیم میلیون تن در داخل کشور مصرف شده و بقیه عمدتاً از طریق شرایط تحویل فوب (FOB) یا سی‌اف‌آر (CFR) به بازار چین صادر می‌شود. چین نیز بزرگ‌ترین واردکننده متانول ایران به‌شمار می‌رود.

بورس انرژی ایران در سال‌های اخیر بستری برای عرضه فرآورده‌های پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با هدف شفاف‌سازی قیمت‌ها و توسعه صادرات فراهم کرده است. متانول یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی پتروشیمی ایران است که عمدتاً به مقصد چین صادر می‌شود و عرضه آن در بورس انرژی، گامی در جهت توسعه بازار و متنوع‌سازی روش‌های فروش به‌شمار می‌رود.

اهمیت و فواید عرضه فوب متانول در بورس انرژی

عرضه فوب متانول در بورس انرژی دارای مزایای گسترده‌ای ازجمله شفافیت و کشف قیمت واقعی، امکان تعیین قیمت براساس سازوکار عرضه و تقاضای واقعی و حذف واسطه‌های غیررسمی، توسعه بازار صادراتی، تسهیل دسترسی خریداران خارجی به محصولات پتروشیمی ایران از طریق یک بستر رسمی و قانون‌مند، افزایش رقابت و بهره‌وری، فراهم‌سازی فضای رقابتی بین خریداران و فروشندگان، که منجر به ارتقا کیفیت معاملات می‌شود، بازگشت بهتر ارز حاصل از صادرات، مدیریت بهتر منابع ارزی از طریق معاملات رسمی، شفاف و قابل رصد، تقویت برند و اعتبار بین‌المللی ایران، ورود به بازار جهانی با استانداردهای حرفه‌ای و ارتقا جایگاه ایران در بازار متانول، تنوع‌بخشی به روش‌های فروش، استفاده از مدل‌های مختلف تحویل (FOB و CFR) برای تطبیق با نیاز بازارهای مختلف برای اقتصاد، صنعت پتروشیمی و تجارت خارجی کشور است.

شرکت‌ها و صنایعی همچون پتروشیمی‌ها برای تولید مشتقات متانول مانند فرمالدهید و MTBE،شرکت‌های سوختی برای تولید سوخت‌های پاک و جایگزین،صنایع داروسازی و شیمیایی، تولیدکنندگان حلال‌ها، پلاستیک، رنگ و رزین،شرکت‌های فعال در تولید سوخت‌های سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان متانول در سطح جهانی محسوب می‌شوند؛ در بازار جهانی، شرکت‌هایی مانند Methanex (کانادا)، SABIC (عربستان) و Celanese (آمریکا) از بازیگران بزرگ در حوزه تولید و مصرف متانول به‌شمار می‌روند.

نخستین عرضه فوب متانول ایران در بورس انرژی، نه‌تنها آغاز فصل جدیدی در روند صادرات این محصول استراتژیک محسوب می‌شود، بلکه نشان‌دهنده عزم جدی برای حرکت به‌سوی شفافیت، توسعه صادرات و انطباق با استانداردهای جهانی است، با توجه به ظرفیت بالای تولید متانول در ایران و بازار پرتقاضای شرق آسیا، عرضه منظم و برنامه‌ریزی‌شده در بورس انرژی می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازار جهانی و بازگشت پایدار درآمدهای ارزی منجر شود.