به گزارش ایراسین، هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به کانون جدید نگرانی‌های اقتصادی جهانی است. تحلیلگران هشدار می‌دهند سرمایه‌گذاری‌های عظیم در این حوزه ممکن است به تشکیل حباب اقتصادی و تکرار فاجعه دات‌کام در دهه ۲۰۰۰ میلادی بینجامد.

هوش مصنوعی در چند سال اخیر به یکی از بزرگ‌ترین موضوعات سرمایه‌گذاری و فناوری در جهان تبدیل شده است. از شرکت‌های بزرگ فناوری گرفته تا استارتاپ‌های کوچک، همه به امید آینده‌ای روشن وارد این عرصه شده‌اند. اما همزمان با رشد بی‌سابقه این صنعت، زمزمه‌های فراوانی درباره احتمال شکل‌گیری و ترکیدن حباب هوش مصنوعی شنیده می‌شود؛ موضوعی که اگر رخ دهد، نه تنها بر اقتصاد جهانی اثر خواهد گذاشت، بلکه شرکت‌های برق و زیرساخت‌های انرژی را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سرمایه‌گذاری‌های عظیم و شباهت با حباب دات‌کام

طبق گزارش‌ها، تنها در سال جاری میلادی، حدود ۱.۵ تریلیون دلار در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری شده است و پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال‌های آینده به ۴ تریلیون دلار برسد. رسانه‌های معتبر بین‌المللی مانند نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال و اکونومیست هشدار داده‌اند که این سرمایه‌گذاری‌های کلان ممکن است به همان سرنوشتی دچار شوند که در دهه ۱۹۹۰ میلادی گریبان حباب دات‌کام را گرفت.

در آن دوره، شرکت‌های فناوری اینترنتی با تکیه بر بدهی‌های سنگین و بدون داشتن مدل‌های تجاری مشخص رشد کردند. نتیجه آن بود که در سال ۲۰۰۰، حباب اینترنت ترکید، سه چهارم ارزش شاخص نزدک سقوط کرد و بسیاری از سرمایه‌گذاران کوچک متضرر شدند. حالا کارشناسان می‌گویند شرایط امروز بازار هوش مصنوعی شباهت زیادی به آن دوران دارد.

مشکل اصلی شرکت‌های هوش مصنوعی

بخش عمده‌ای از شرکت‌های فعال در این حوزه، هنوز مدل‌های تجاری پایداری ندارند. درآمد آن‌ها تقریباً صفر است در حالی که هزینه‌ها بسیار بالاست. تنها شرکت‌هایی مانند انویدیا که سخت‌افزار تولید می‌کنند، سودآور شده‌اند. در مقابل، بسیاری دیگر همچنان به دنبال یافتن راهی برای کسب درآمد هستند.

حتی غول‌هایی مثل آلفابت (گوگل) و متا که مدل درآمدی آن‌ها مبتنی بر تبلیغات است، با چالش روبه‌رو شده‌اند. به عنوان نمونه، استفاده کاربران از ابزارهای جستجوی هوش مصنوعی در گوگل، تبلیغات سنتی را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش درآمد این بخش شده است.

ارزش بازار شرکت‌های بزرگ فناوری

علیرغم این نگرانی‌ها، شرکت‌های بزرگ فناوری همچنان رکوردهای تاریخی در بازار بورس ثبت می‌کنند. در اوایل جولای ۲۰۲۴، ارزش بازار برخی از بزرگ‌ترین آن‌ها چنین بود:

انویدیا: ۳.۸۵ تریلیون دلار

مایکروسافت: ۳.۷۰ تریلیون دلار

اپل: ۳.۰۶ تریلیون دلار

آمازون: ۲.۳۳ تریلیون دلار

آلفابت: ۲.۱۵ تریلیون دلار

متا: ۱.۸۶ تریلیون دلار

تسلا: ۱.۰۲ تریلیون دلار

این اعداد نشان می‌دهد که بازار همچنان به رشد این شرکت‌ها امید دارد، هرچند پایه‌های این رشد ممکن است متزلزل باشد.

تأثیر بر صنعت برق

شرکت‌های برق از یک سو ذینفع رشد صنعت هوش مصنوعی بوده‌اند، زیرا مراکز داده به بازار جدید و پرتقاضایی برای مصرف برق تبدیل شده‌اند. اما از سوی دیگر، این روند باعث افزایش فشار بر شبکه‌های انرژی شده است. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، از سال ۲۰۲۰ تاکنون، قیمت برق به دلیل رشد تقاضای مراکز داده ۲۰ درصد افزایش یافته است.

در صورتی که حباب هوش مصنوعی بترکد، شرکت‌های برق با خطر باقی ماندن دارایی‌های بلااستفاده مواجه خواهند شد؛ زیرا زیرساخت‌هایی که برای پاسخ به این تقاضا ساخته شده‌اند، دیگر توجیه اقتصادی نخواهند داشت.

تحول در تراشه‌ها و کاهش مصرف برق

یکی دیگر از تهدیدها برای شرکت‌های برق، پیشرفت سریع فناوری تراشه‌هاست. در حال حاضر، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد مصرف انرژی مراکز داده صرف خنک‌سازی می‌شود. اما با توسعه تراشه‌های کارآمدتر، استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته (مانند خنک‌سازی با آب) و حتی تراشه‌های فوتونی، مصرف برق به طور قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت. تراشه‌های فوتونی تقریباً هیچ گرمایی تولید نمی‌کنند و راندمان بالاتری دارند.

در نتیجه، ممکن است در آینده تعداد مراکز داده مورد نیاز کاهش یابد و مصرف برق آن‌ها نیز افت شدیدی پیدا کند.

چالش‌های دیگر صنعت برق و مراکز داده

علاوه بر مسائل فنی، صنعت برق و مراکز داده با چالش‌های دیگری نیز مواجه هستند:

تولید مستقل برق توسط شرکت‌های فناوری با تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر.

مشکلات زنجیره تأمین، چرا که بسیاری از قطعات مورد نیاز همچنان از خارج وارد می‌شوند.

کمبود نیروی کار ماهر در زمینه‌هایی مانند سیم‌کشی و بتن‌ریزی.

با وجود این مشکلات، همکاری میان شرکت‌های برق و مراکز داده ادامه دارد. به عنوان نمونه، شرکت PG&E اعلام کرده است که قصد دارد ۷۳ میلیارد دلار برای ارتقای شبکه برق خود هزینه کند تا بتواند پاسخگوی رشد تقاضا، به ویژه از سوی مراکز داده، باشد.

به گزارش فوربس، رشد سریع هوش مصنوعی فرصت‌ها و تهدیدهای بزرگی به همراه دارد. از یک طرف، این فناوری می‌تواند صنایع جدید ایجاد کرده و اقتصاد جهانی را متحول کند. اما از طرف دیگر، شباهت‌های آن با حباب دات‌کام زنگ خطری جدی است. اگر حباب هوش مصنوعی بترکد، شرکت‌های برق که میلیاردها دلار برای توسعه زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، با ریسک بزرگی روبه‌رو خواهند شد.

با این حال، حتی در صورت ترکیدن حباب، روند کلی برقی شدن اقتصاد جهانی ادامه خواهد یافت و انرژی پاک همچنان یکی از ستون‌های آینده اقتصاد باقی می‌ماند. بنابراین، هوش مصنوعی ممکن است با نوسانات شدیدی همراه باشد، اما مسیر کلی صنعت برق و انرژی، به سوی رشد پایدار و سبز خواهد بود.