پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، روسیه همیشه برای تغییر مسیر ۱۸۰ میلیارد متر مکعب گاز، معادل ۸۰ درصد کل صادرات سوختش در سال ۲۰۲۱ که زمانی آن را به اروپا می‌فروخت، با مشکل مواجه بوده است. این کشور، خط لوله‌ای مشابه «نورد استریم» که به سمت آلمان می‌رود ندارد تا بتواند گاز را به مشتریانش در جاهای دیگر منتقل کند. همچنین تأسیسات را لازم برای منجمد کردن سوخت و رساندن آن به دمای ۱۶۰- درجه سانتی‌گراد ندارد. تانکرهای تخصصی مورد نیاز برای حمل دریایی گاز مایع طبیعی هم ندارد. تا همین اواخر، این مانع بزرگی محسوب نمی‌شد. بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۳ سهم گاز از کل صادرات هیدروکربن‌ها در بودجه روسیه فقط ۲۰ درصد بود و با وجود تحریم‌ها روسیه همچنان حجم زیادی نفت را با قیمت خوب می‌فروشد.
اما کرملین برای روشن نگه داشتن ماشین جنگ، به پول نقد نیاز دارد. قیمت بالای نفت برای همیشه ادامه نخواهد داشت. ظرفیت تولید جهانی به زودی از تقاضا بیشتر می‌شود. فعلاً فقط کاهش تولید از طرف تولیدکنندگان خلیج فارس و متحدانشان، از جمله روسیه، بازار را در تنگنا قرار داده است. کمبود ذخایر مالی و تجهیزات، تلاش‌های روسیه را برای کشف میادین جدید مختل می‌کند. تقاضای جهانی نفت در سال‌های آینده کمتر و کمتر می‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی که به عنوان یک مرجع رسمی اقدام به پیش‌بینی می‌کند، انتظار دارد این کاهش تقاضا، با توجه به شدت گرفتن تحول سبز، در همین دهه به اوج خود برسد. در مقابل، بیشتر کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که تقاضا برای گاز که از نفت پاک‌تر است همچنان بالا برود.
همه اینها، یعنی احیای فروش گاز برای روسیه بسیار مهم خواهد بود. متأسفانه، صادرات به اروپا که در سال گذشته همچنان نیمی از صادرات ۱۴۰ میلیارد مترمعکبی این کشور را تشکیل داده بود، امسال دوباره کمتر خواهد شد. در تئوری، روسیه در حال حاضر دو گزینه پیش رو دارد: ساخت خط لوله برای انتقال گاز به نقاط دیگر، یا افزایش سرعت صادرات گاز مایع طبیعی.
روسیه در حال حاضر بیشترین استفاده را از خط لوله «قدرت سیبری ۱» می‌برد که میادین گازی شرقی را به چین متصل می‌کند. این میادین هیچ نفتی به اروپا صادر نمی‌کنند. قرار است تا سال ۲۰۲۵ انتقال گاز در این خط لوله به ۳۸ میلیارد مترمکعب برسد. در سال ۲۰۲۰ این رقم ۱۰ میلیارد مترمکعب بود. اما خط لوله پیشنهادی «قدرت سیبری ۲» که قرار است از غرب روسیه به چین کشیده شود و تا سال ۲۰۲۹ سالانه ۵۰ میلیارد مترمکعب گاز را انتقال بدهد، بازی را تغییر خواهد داد. پیش‌بینی می‌شود تا آن زمان، تقاضای چین به ۶۰۰ میلیارد مترمکعب برسد. سال گذشته این رقم ۳۹۰ میلیارد مترمکعب بود. روسیه امیدوار است بتواند یک ششم این تقاضا را تأمین کند.
مشکل این است که چین در مورد «قدرت سیبری ۲» مطمئن نیست. رهبران چین که نسبت به امنیت انرژی وسواس دارند، همواره به دنبال این بودند که اتکای صرف بر یک صادرکننده سوخت نداشته باشند. به همین دلیل هنوز در مورد شرایط مهمی مثل تأمین مالی و قیمت گاز انتقالی، توافقی حاصل نشده است. حتی اگر هم توافق حاصل شود، برای روسیه یک توافق ضعیف خواهد بود. چون چین همچنان دیگر منابع گاز، به‌ویژه در آسیای مرکزی را حفظ خواهد کرد. اما شرکت گازپروم روسیه می‌ماند و فقط یک خریدار!
این پروژه ریسک‌های دیگری هم دارد. روسیه برای جبران سرمایه‌گذاری خود، مجبور است ساخت این خط لوله را به مدت حداقل ۲۰ سال با سرعت کامل پیش ببرد. در اصل، چنین چیزی دست‌یافتنی است. چین در روند کربن‌زدایی، جا دارد که مصرف زغال سنگ را به عنوان ارزان‌ترین و کثیف‌ترین سوخت کاهش دهد و همچنان از گاز استفاده کند. اما در صورت رونق اقتصادی، این کشور ظرفیت انرژی تجدیدپذیر را افزایش خواهد داد که در آن صورت زودتر از موعد، مصرف گاز را کم خواهد کرد. یا برعکس، اگر اقتصاد چین ضعیف‌تر از حد انتظار شود، ممکن است دوباره به زغال سنگ بازگردد.
برای روسیه، گزینه دوم، یعنی افزایش تولید و فروش گاز مایع طبیعی، قمار امن‌تری است. این سوخت را می‌توان با کشتی به همه جا ارسال کرد. همچنین گاز مایع طبیعی روسیه در رقابت با سایر جاها جلوتر است. گازی که روسیه از ترمینال‌های مایع‌سازی اصلی خودش تغذیه می‌کند، از هر صادرکننده دیگری (به جز قطر) ارزان‌تر است. و عملیات مایع‌سازی در سرما به خوبی انجام می‌شود. روسیه می‌خواهد تا سال ۲۰۳۰ صادرات گاز مایع طبیعی خود را به ۱۰۰ میلیون تن برساند که معادل ۱۳۸ میلیارد مترمکعب گاز است. این کشور پیش‌بینی کرده سهم بازارش از ۸ درصد فعلی به ۲۰ درصد تا سال ۲۰۳۰ برسد.
البته این هدف بسیار جاه‌طلبانه است. تأسیسات جدید تولید و حمل و نقل، به کالاهای غربی نیاز دارد که تحریم‌ها جلوی آن را گرفته است. سرمایه‌گذاران ژاپنی، از پروژه مهم Arctic LNG2 روسیه خارج شده‌اند. سرمایه‌گذاران چینی هم از آمریکا خواسته‌اند در تحریم‌ها برای آنها معافیت قائل شود که بعید است این اتفاق بیفتد. روسیه برای پر کردن این شکاف، سعی کرده «نوواتک»، بزرگ‌ترین شرکت گاز مایع طبیعی خود را با تکنولوژی‌های داخلی پیشرفت دهد. موسسه تحقیقاتی «ریستاد انرژی» انتظار دارد تولید گاز مایع طبیعی روسیه تا سال ۲۰۳۵ فقط به ۴۰ میلیون تن برسد که حدود ۱۰۰ میلیون با جاه‌طلبی‌های کرملین فاصله دارد.
پیدا کردن خریدار هم سخت است. برخی کارشناسان معتقدند روسیه مجبور است سراغ کشورهای فقیرتر برود و قراردادهای سخاوتمندانه با آنها امضا کند. اینها یعنی روسیه نمی‌تواند بیشتر آن درآمدی را که زمانی از اروپایی‌ها به دست می‌آورد احیا کند. به جز آن، کارشناسان می‌گویند با تحول سبز انرژی، عصر طلایی گاز در بهترین حالت تا دو دهه ادامه خواهد یافت.
تحریم‌های غرب و اشتباهات روسیه، جلوی جنگ در اوکراین را نگرفته‌اند. اما آینده روسیه را به عنوان یکی از مهم‌ترین تامین‌کنندگان انرژی به‌شدت به خطر انداخته‌اند.
منبع: Economist
ارسال نظر