به گزارش خبرنگار ایراسین، بر اساس گزارش منتشرشده از سوی اتاق بازرگانی ایران، اوگاندا در سال‌های اخیر یکی از بالاترین نرخ‌های رشد اقتصادی در شرق آفریقا را ثبت کرده است و این روند در شرایطی رخ داده که این کشور از نظر جغرافیایی محصور در خشکی است و برای تجارت خارجی به بنادر کشورهای ثالث وابسته مانده است. تولید ناخالص داخلی اوگاندا که در سال ۲۰۲۰ به دلیل همه‌گیری کرونا رشد اندک ۲.۱ درصدی را تجربه کرده بود، در سال ۲۰۲۱ با جهش چشمگیر ۷.۵ درصدی مواجه شد و در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ نیز به‌ترتیب رشد ۵.۲ و ۳.۱ درصدی را به ثبت رساند. پیش‌بینی‌ها برای سال ۲۰۲۴ از رشد بیش از ۶ درصد حکایت دارد که عمدتاً ناشی از عملکرد مثبت در سه بخش اصلی اقتصاد یعنی خدمات، کشاورزی و ساخت‌وساز است. ساختار اقتصادی اوگاندا ترکیبی از بخش خدمات با سهم حدود ۴۹ درصد از تولید ناخالص داخلی، بخش کشاورزی با سهم نزدیک به ۲۴ درصد و بخش صنعت با سهمی حدود ۲۷ درصد است. در این میان بخش خدمات با محوریت تجارت، حمل‌ونقل و مخابرات نقش پیشران را در رشد اقتصادی ایفا می‌کند، در حالی که کشاورزی همچنان بزرگ‌ترین منبع اشتغال محسوب می‌شود و بیش از ۶۵ درصد از جمعیت فعال را در خود جای داده است.
جمعیت جوان و بازار روبه‌رشد
اوگاندا با جمعیتی بیش از ۵۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۵ و میانگین سنی تنها ۱۶.۹ سال، یکی از جوان‌ترین ساختارهای جمعیتی جهان را دارد. ترکیب سنی این کشور شامل ۴۳ درصد کودکان و نوجوان، ۵۵ درصد جمعیت فعال و تنها ۲ درصد سالمند است که این وضعیت یک بازار مصرف روبه‌رشد و نیروی کار فراوان را به‌طور هم‌زمان فراهم آورده است. روند رشد جمعیت نیز چشمگیر بوده؛ جمعیت اوگاندا از ۲۴.۳ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ به ۳۳.۸ میلیون نفر در ۲۰۱۰ و ۴۵.۷ میلیون نفر در ۲۰۲۰ رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان ۲۰۲۵ از مرز ۵۰ میلیون نفر فراتر رود. رشد سریع جمعیت موجب افزایش مداوم تقاضا برای کالاهای مصرفی، خدمات عمومی، زیرساخت‌های شهری و همچنین دارو و تجهیزات پزشکی شده است. این روند، به گفته گزارش اتاق بازرگانی، می‌تواند فرصتی کم‌نظیر برای ورود شرکت‌های ایرانی به بازار شرق آفریقا باشد؛ بازاری که از منظر رقابت بین‌المللی هنوز اشباع نشده و ظرفیت بالایی برای عرضه محصولات جدید دارد.
مزیت کشاورزی و فرآوری
اوگاندا از زمین‌های حاصلخیز، منابع آبی غنی و اقلیم متنوع برخوردار است و این ویژگی‌ها آن را به یکی از قطب‌های بالقوه تولید محصولات کشاورزی در آفریقا بدل کرده است. قهوه، کاکائو، برنج، نیشکر، ذرت، چای و نخل روغنی از مهم‌ترین محصولات این کشور هستند. بر اساس آمار رسمی، اوگاندا دومین صادرکننده قهوه در قاره آفریقا است و صادرات قهوه آن در سال ۲۰۱۷/۲۰۱۶ به ۴۹۰ میلیون دلار رسید که نسبت به سال پیش از آن رشدی ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد. سرمایه‌گذاری در واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی می‌تواند به‌طور قابل توجهی ارزش افزوده تولیدات اوگاندا را افزایش دهد و هم‌زمان بازار جدیدی برای ماشین‌آلات و فناوری‌های کشاورزی ایجاد کند؛ بازاری که ایران با برخورداری از تجربه صنعتی و قیمت رقابتی می‌تواند در آن جایگاهی کسب کند.
انرژی و پروژه‌های نفتی
اوگاندا در سال‌های اخیر اکتشافات نفتی قابل توجهی داشته است و برآوردها از وجود ۶.۵ میلیارد بشکه ذخایر نفت خام حکایت دارد که حدود ۱.۴ میلیارد بشکه آن از نظر اقتصادی قابل برداشت است. دولت این کشور با هدف توسعه صنعت انرژی، پروژه‌های متعددی برای ساخت پالایشگاه، خطوط لوله و تأسیسات ذخیره‌سازی در دست اجرا دارد که اجرای آن‌ها مستلزم واردات گسترده تجهیزات و خدمات فنی است. این وضعیت به باور تهیه‌کنندگان گزارش، فرصتی برای شرکت‌های ایرانی در حوزه‌های حفاری، مهندسی نفت و گاز و همچنین تأمین تجهیزات انرژی فراهم کرده است. انتقال فناوری، آموزش نیروی انسانی و مشارکت در پیمانکاری پروژه‌ها می‌تواند بخشی از راهبرد ورود ایران به این بازار نوظهور باشد.
نیاز به گسترش زیرساخت
با وجود رشد اقتصادی، زیرساخت‌های فیزیکی اوگاندا هنوز توسعه‌یافته نیست و این موضوع یکی از چالش‌های اصلی توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شود. شبکه جاده‌ای و ریلی ناکافی، فرودگاه‌های محدود و وابستگی کامل به بنادر کشورهای همسایه برای تجارت خارجی، هزینه و زمان ترانزیت کالا را به‌شدت افزایش داده است. این وضعیت اگرچه مانع مهمی برای تجارت است، اما به‌طور هم‌زمان فرصتی برای صدور خدمات فنی و مهندسی و تجهیزات عمرانی از سوی ایران ایجاد می‌کند. مشارکت در پروژه‌های راه‌سازی، پل‌سازی، برق‌رسانی و مسکن می‌تواند بخشی از بازار پرتقاضای اوگاندا را در اختیار شرکت‌های ایرانی قرار دهد و جایگاه ایران را در شرق آفریقا تقویت کند.
دارو و تجهیزات پزشکی وارداتی
با توجه به جمعیت روبه‌رشد و نظام بهداشتی در حال توسعه، اوگاندا وابستگی زیادی به واردات دارو و تجهیزات پزشکی دارد و بخش قابل توجهی از این اقلام را از کشورهای آسیایی و اروپایی تأمین می‌کند. کمبود تولید داخلی و رشد سریع تقاضا موجب شده است که بازار دارو و تجهیزات پزشکی این کشور ظرفیتی بالا برای ورود تولیدکنندگان جدید داشته باشد. ایران می‌تواند با تکیه بر صنعت داروسازی پیشرفته و قیمت رقابتی محصولات، سهمی از این بازار به‌دست آورد. صادرات دارو، تجهیزات بیمارستانی، و همچنین ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از جمله مسیرهایی است که در گزارش به‌عنوان اولویت‌های بالقوه ذکر شده است.
موانع جدی در مسیر تجارت
با وجود ظرفیت‌های اقتصادی قابل توجه، توسعه تجارت میان ایران و اوگاندا با موانع مهمی مواجه است. نخستین مانع، ضعف شدید زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل است. اوگاندا کشوری محصور در خشکی است و مسیرهای تجاری آن به بنادر مومباسا در کنیا و دارالسلام در تانزانیا وابسته است که این مسیرها طولانی، پرهزینه و زمان‌بر هستند. مشکلات امنیتی و کمبود ظرفیت در این بنادر نیز ریسک انتقال کالا را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، ایران نیز فاقد مسیرهای منظم حمل دریایی و پروازهای باری مستقیم به شرق آفریقاست و بیشتر شبکه لجستیک کشور بر بازارهای آسیای میانه و اروپا متمرکز شده است. این وضعیت هزینه صادرات را افزایش می‌دهد و زمان تحویل کالا را طولانی می‌کند.
چالش‌های بانکی و اطلاعاتی
نبود روابط بانکی مستقیم میان ایران و اوگاندا و محدودیت‌های ناشی از تحریم، از دیگر موانع جدی توسعه تجارت دوجانبه است. فعالان اقتصادی ناچارند از واسطه‌های مالی در کشورهای ثالث استفاده کنند که این امر هم هزینه مبادلات را بالا می‌برد و هم ریسک بازگشت پول را افزایش می‌دهد. همچنین به دلیل نبود دفاتر تجاری ایران در شرق آفریقا، دسترسی به اطلاعات دقیق درباره بازار مصرف، قوانین گمرکی و استانداردهای فنی اوگاندا برای بسیاری از صادرکنندگان ایرانی دشوار است. گزارش اتاق بازرگانی توصیه می‌کند برای رفع این مشکل، ایجاد دفاتر تجاری منطقه‌ای و برگزاری منظم نمایشگاه‌های تخصصی در اوگاندا در دستور کار قرار گیرد.
در پایان می‌توان گفت اوگاندا با رشد اقتصادی بالا، جمعیت جوان، منابع طبیعی قابل توجه و موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه در شرق آفریقا، می‌تواند به یکی از مقاصد نوظهور صادراتی ایران بدل شود. با این حال، توسعه روابط تجاری مستلزم غلبه بر موانع لجستیکی، بانکی و اطلاعاتی است که در صورت رفع آن‌ها، زمینه برای حضور پایدار و سودآور شرکت‌های ایرانی در بازار شرق آفریقا فراهم خواهد شد.
ارسال نظر