پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، کابوس هسته‌ای عنوان مجله تایم در ۹ آوریل ۱۹۷۹ بود. یکی از دو رآکتور نیروگاه هسته‌ای «تری مایل آیلند» در ایالت پنسیلوانیا دچار حادثه شده بود. به دلیل نشت گاز رادیواکتیو، فرماندار دستور داده بود همه افراد آسیب‌پذیر در فاصله حدود ۲ کیلومتری نیروگاه، آنجا را تخلیه کنند. در نهایت، این حادثه خسارت جانی و مالی نداشت. دو دهه بعد، خبرنگار نشریه اکونومیست از آن مناطق دیدن کرد و متوجه شد دومین رآکتور که مشکلی نداشت، هنوز به خوبی کار می‌کند و از حمایت محلی قوی برخوردار است. این رآکتور به تولید برق ادامه داد تا اینکه در سال ۲۰۱۹ تعطیل شد؛ آن هم نه به دلیل دغدغه‌های ایمنی، بلکه به دلیل رقابت با گاز شیل ارزان‌قیمت.
حالا تری مایل آیلند در حال برخاستن از گور است! در روز ۲۰ سپتامبر، مایکروسافت و شرکت تأسیسات «کانستلیشن انرژی» که رآکتور بدون مشکل را از کار انداخته بود، قراردادی را برای بازگرداندن آن به خدمات‌رسانی امضا کردند. کانستلیشن انرژی تا سال ۲۰۲۸ حدود ۶/۱ میلیارد دلار برای بازسازی نیروگاه هزینه خواهد کرد. مایکروسافت هم تا ۲۰ سال آینده برق بدون کربن آن را خریداری خواهد کرد.
سهم انرژی هسته‌ای تولید شده در جهان توسط نیروگاه‌های جدید که دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ کاهش یافته بود، دوباره در حال افزایش است (نمودار ۱). با اینکه آمریکا ۹۴ رآکتور هسته‌ای معمولی دارد که حدود یک پنجم کل رآکتورهای جهان است، در دهه‌های اخیر فقط چند رآکتور جدید ساخته است. اما ده‌ها رآکتور هسته‌ای در سراسر دنیا در حال ساخت است که بیشتر آنها در چین و روسیه هستند و البته تعدادشان در کشورهای دیگر هم در حال افزایش است (نمودار ۲). به عنوان مثال، جمهوری چک در ماه ژوئیه برنامه‌های یک پروژه هسته‌ای ۱۷ میلیارد دلاری را نهایی کرد. علاقه به رآکتورهای مدولار کوچک (SMRs) که ساخت آنها ارزان‌تر و سریع‌تر است در همه جا رو به افزایش است. آیا بالاخره عصر جدیدی برای طلوع انرژی هسته‌ای آغاز شده است؟
تقاضای غول‌های تکنولوژی مانند مایکروسافت، آمازون و گوگل، که همگی به دنبال انرژی پاک کافی برای مراکز داده در دوران رونق هوش مصنوعی هستند و در این راه با هم رقابت می‌کنند، احیای انرژی هسته‌ای را تسریع می‌کند. برد اسمیت، نایب رئیس هیأت مدیره مایکروسافت، توضیح می‌دهد که حتی قبل از ظهور هوش مصنوعی، قول شرکتش برای حذف گازهای گلخانه‌ای، بیشتر از آنچه که در طول تاریخ خود داشته است، بلندپروازانه بود. او معتقد است حالا به لطف هوش مصنوعی، تا سال ۲۰۳۰ مایکروسافت ۵ تا ۶ برابر بیشتر از آنچه در زمان تعیین هدفش در سال ۲۰۲۰ پیش‌بینی کرده بود، برق مصرف خواهد کرد.
دیوید ویکتور از دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیگو، اشاره می‌کند که انرژی هسته‌ای برای مراکز داده بسیار مناسب است، زیرا برخلاف انرژی‌های بادی و خورشیدی، منبع قابل اعتماد و شبانه‌روزی برای انرژی پاک است. همچنین بزرگ بودن نیروگاه‌های هسته‌ای جذابیت آنها را بیشتر می‌کند: راه‌اندازی یک مرکز داده هوش مصنوعی می‌تواند تا یک گیگاوات برق نیاز داشته باشد. این برق را می‌توان با میلیون‌ها پنل خورشیدی یا فقط یک نیروگاه هسته‌ای تأمین کرد.
ساخت نیروگاه‌های جدید
متأسفانه در سراسر آمریکا، اروپا و ژاپن، تعداد رآکتورهای هسته‌ای از رده خارج شده که بتوان آنها را برای تکنولوژی‌های بزرگ احیا کرد، زیاد نیست. بنابراین باید نیروگاه‌های جدید ساخته شوند. این پروژه‌ها هم حجم عظیمی از سرمایه را جذب می‌کنند و نسبت به نوسانات نرخ بهره و تأخیرهای طولانی حساس هستند. علاوه بر این، امروزه ریسک استفاده بیش از حد از نیروگاه‌ها بیشتر است، چون زنجیره تأمین و تخصص مورد نیاز برای ساخت نیروگاه هسته‌ای جدید، حداقل در خارج از چین و روسیه، دیگر وجود ندارد. به عنوان مثال می‌توان به نیروگاه هسته‌ای Vogtle در ایالت جورجیا اشاره کرد که اخیراً افتتاح شده و اولین نیروگاه هسته‌ای ایالات متحده در چند دهه اخیر محسوب می‌شود. افتتاح این نیروگاه ۳۵ میلیارد دلار هزینه داشت که بیش از دو برابر برآورد اولیه بود و با ۷ سال تأخیر تکمیل شد. یکی از روش‌هایی که غول‌های تکنولوژی برای کاهش ریسک این پروژه‌ها می‌توانند به کار گیرند، جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. در ماه سپتامبر، مایکروسافت با شرکت مدیریت دارایی «بلک‌راک» و چند سرمایه‌گذار دیگر وارد همکاری شد تا یک صندوق زیرساختی ۳۰ میلیارد دلاری که به هوش مصنوعی اختصاص داده شده را راه‌اندازی کند. آقای اسمیت می‌گوید با اضافه شدن دیون، توان سرمایه‌گذاری صندوق می‌تواند به ۱۰۰ میلیارد دلار نیز افزایش یابد، انتظار دارد علاوه بر موارد دیگر، پروژه‌های هسته‌ای را هم تأمین مالی کند. او همچنین انتظار دارد که سه یا چهار صندوق اینچنینی به رهبری شرکت‌های تکنولوژی دیگر ایجاد شوند و پیشنهادش این است که مایکروسافت «در همه آنها مشارکت داشته باشد.»
در عین حال، غول‌های تکنولوژی به رآکتورهای مدولار کوچک علاقه فزاینده‌ای نشان داده‌اند. در حال حاضر فقط دو رآکتور مدولار کوچک در چین و روسیه فعال هستند. اما تولیدکنندگان غربی تجهیزات انرژی مانند «جنرال الکتریک ورنووا» و «رولز رویس»، مانند بسیاری از استارت‌آپ‌ها، به طور فعال در حال توسعه مدل‌هایی از آنها هستند. استارت‌آپ «تراپاور» که با حمایت بیل‌گیتس، در حوزه رآکتور مدولار کوچک فعالیت می‌کند، در اوت گذشته کارهای اولیه اولین نیروگاه خود را در ایالت وایومینگ آغاز کرد. استارت‌آپ دیگری به نام «اوکلو» که سام آلتمن، مدیر عامل شرکت OpenAI از جمله حامیانش است، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ چند نیروگاه هسته‌ای کوچک راه‌اندازی کند. اوایل ۲۰۲۴، این شرکت توافق‌نامه‌ای امضا کرد تا برای اپراتور مرکز داده «اکوینیکس» (Equinix) 500 مگاوات انرژی هسته‌ای تأمین کند. این توافق‌نامه شامل پیش‌پرداختی بود که باید به تأمین مالی ساخت و ساز نیروگاه کمک کند. در آمریکا نسبت به هر کشور دیگری در دنیا، رآکتورهای مدولار کوچک بیشتری در حال ساخت یا برنامه‌ریزی هستند که این مساله تا حد زیادی به لطف اشتیاق صنعت تکنولوژی است. در ماه سپتامبر، اوراکل که یک غول نرم‌افزار است، از برنامه‌هایی برای یک مرکز داده رونمایی کرد که قرار است انرژی آن با سه رآکتور مدولار کوچک تأمین شود و شرکت قبلاً مجوزهای آن را گرفته است. ساندارپیچای، رئیس گوگل در روز ۳ اکتبر تأیید کرد که شرکت او هم به دنبال استفاده از رآکتورهای مدولار کوچک برای تأمین انرژی مراکز داده خود است.
واکنش زنجیره‌ای
با این حال، تکنولوژی رآکتورهای مدولار کوچک هنوز در مقیاس بزرگ اثبات نشده است. در ضمن، هزینه‌های بالا و نامشخص ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای معمولی، همچنان رشد صنعت و امید تکنولوژی‌های بزرگ برای تأمین انرژی انقلاب هوش مصنوعی بدون انتشار مقادیر زیاد کربن در جو را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
کریس ووماک، مدیرعامل شرکت «ساترن» که مالک نیروگاه هسته‌ای در ایالت جورجیاست، معتقد است که حمایت عمومی مفید خواهد بود. او می‌گوید: «دولت باید هرگونه هزینه ناشی از استفاده بیش از حد از نیروگاه را بیمه کند.» ساده‌سازی فرآیندهای طولانی صدور مجوز حتی بهتر خواهد بود.
به نظر می‌رسد که دولت‌ها پس از چند دهه کنارگذاشتن انرژی هسته‌ای، دوباره به سمت آن بیایند. در رویداد بین‌المللی «هفته آب و هوای» سازمان ملل که در ماه سپتامبر در نیویورک برگزار شد، مقامات حاضر بر تعهدی که بیش از ۲۰ کشور در سال ۲۰۲۳ در اجلاس تغییرات اقلیمی در دبی برای سه برابر کردن تولید انرژی هسته‌ای جهان تا سال ۲۰۵۰ داده بودند، تاکید کردند. همچنین در این رویداد، ۱۴ بانک بزرگ اعلام کردند که آماده تأمین مالی پروژه‌های جدید هسته‌ای هستند. محمد الحمادی، رئیس شرکت انرژی هسته‌ای امارات، با اشاره به افزایش تقاضای هوش مصنوعی اعلام کرد: «شاهد تغییر شتاب در بخش هسته‌ای هستیم.» برای تداوم این تغییر، ترکیبی از نبوغ فنی، توان مالی و سیاست‌های حمایتی مورد نیاز است».
منبع: Economist
ارسال نظر