پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، حداکثر نیاز مصرفی برق در تابستان سال جاری، ۸۰ هزار مگاوات بوده است و با تأمین حدود ۶۲ تا ۶۳ هزار مگاوات، حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار مگاوات محدودیت تأمین برق در کشور وجود دارد. اینکه بخواهیم گمان کنیم این نقص و محدودیت حاصل کم‌کاری‌های وزارت نیرو و شرکت برق منطقه‌ای طی دو سه سال اخیر بوده است، تصور نادرستی است. چراکه ریشه این محدودیت را باید در یک صد سال اخیر و مدیریت حوزه انرژی در کشور جست وجو کرد. چنانکه از همان زمانی که قادر به استخراج نفت و تولید برق شدیم باید به این موضوع فکر می‌کردیم که قیمت‌گذاری انرژی باید چگونه انجام شود و چه سیاستی بر آن حاکم باشد. بنابراین روند نادرستی که در یک قرن اخیر در کشور پایه‌گذاری شد، نتایج نامطلوب خود را به بدترین شکل ممکن طی سه چهار سال اخیر نشان داد. امروز اگرچه بخش صنایع با تمام وجود ناترازی برق و کمبود در این زمینه را در کشور احساس کرده است، اما به نظر می‌رسد بخش تجاری و خانگی هنوز آن‌طور که باید با این چالش مواجه نشده و ابعاد گوناگون این معضل را به درستی درک نکرده است.

اینکه چه باید کرد؟ سوالی است که به ما نشان می‌دهد موضوع ناترازی یک چالش جدی و مهم در کشور است و نمی‌توان آن را کوچک و کم اهمیت به حساب آورد. در استان اصفهان نیاز مصرف برق ۷ هزار مگاوات و حداکثر برق تولیدی حدود ۶ هزار و ۱۰۰ مگاوات است. اگر بخواهیم راهکارهایی برای رفع معضل ناترازی برق ارائه کنیم، در گام نخست، لازم است، در زمینه تولید برق توسعه اساسی در کشور اتفاق بیفتد. چنانکه کشور ما کشوری در حال توسعه در زمینه‌های مختلف است و توسعه ظرفیت در حوزه انرژی پیش‌نیاز توسعه در سایر ابعاد کشور است.

از سوی دیگر، برخی صنایع در کشور ما مانند صنایع فولادی توسعه بسیار زیادی یافته، اما این توسعه غالباً متناسب با آمایش سرزمینی نبوده و در نقاطی اتفاق افتاده که با محدودیت آب و برق مواجه بوده است. این یک امر کاملاً بدیهی و روشن است که ما باید آن دسته از صنایع را توسعه بدهیم که به کمترین میزان انرژی به ویژه آب نیازمند باشد و در عین حال ارزش افزوده بیشتری را عاید کشور کند. این در حالی است که توسعه بسیاری از صنایع بر این اساس صورت نگرفته و صنایع به آن میزانی که از انرژی بهره‌مند شده‌اند، بهره‌وری و ارزش‌افزوده‌ای برای کشورایجاد نکرده‌اند. به طور مثال، در یک مقطع زمانی اعتقاد بر این بود که احداث کارخانه فولادی با ظرفیت تولید کمتر از ۲ میلیون تن اساساً اقتصادی و مقرون به صرفه نیست ولی امروز در استان اصفهان ۱۸ کارخانه تولید فولاد وجود دارد که از انرژی برق بهره‌مند می‌شوند و به جز سه یا چهار کارخانه که ظرفیت تولید بالایی دارند مابقی با ظرفیت تولید اندک و زیر ۲میلیون تن فعالیت می‌کنند. در این صورت انرژی آب و برق به محصولی تبدیل شده است که ارزش افزوده آن برای کشور بسیار کم ارزش‌تر از آن انرژی برق و آبی است که برای تولید محصول مورد استفاده قرار گرفته است. کارخانه‌های فروسیلیس که در اصفهان فعالیت زیادی دارند نمونه خاص این موضوع است. این کارخانه‌ها تا ۳ سال قبل سودآوری خوبی داشتند اما به دلیل افزایش بهای مواد اولیه و انرژی از حاشیه سود کمتری برخوردار شده و چه بسا تا چند سال دیگر همین حاشیه سود نیز از بین برود و فعالیت این کارخانه‌ها به مرحله ورشکستگی برسد. بر اساس آنچه ذکر شد، فعالیت بخش زیادی از صنایع در کشور ما به منزله صادرات انرژی است.

در زمینه بهینه‌سازی نیز فرصت‌های بسیار زیادی در کشور ما وجود دارد. در کشور ما ۷۰ درصد از گاز در زمستان در بخش خانگی مصرف می‌شود و در تابستان ۴۰ درصد از مصرف برق نیز مربوط به بخش‌خانگی است. بررسی آمارها این سوال را پیش روی ما قرار می‌دهد که چرا هنوز در زمینه بهینه‌سازی و اجرای مصوبات قانونی در راستای کاهش مصارف خانگی به درستی عمل نکرده‌ایم و در این زمینه کوتاهی می‌کنیم؟ یکی از مهم‌ترین راهکارها در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی، تغییر ساعت رسمی کشور است که می‌تواند اثر زیادی بر کاهش مصرف انرژی داشته باشد. اما بدنه کارشناسی وزارت نیرو نتوانست به قدر کافی نمایندگان مجلس را قانع کند تا این طرح را اجرا کنند!

در نهایت آنکه برق نیز یک کالای اقتصادی است. به زعم بسیاری از کارشناسان، در کشورما، طی سالیان گذشته، همواره برق یک کالای همیشه در دسترس قلمداد شده و با کمترین بها در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گرفته است. باید بپذیریم که برق هم کالایی اقتصادی است و باید این تصور که برق و سایر انرژی‌ها قرار است تا ابد به صورت ارزان در اختیار مصرف کننده قرار گیرند از بین برود.

سعید محسنی-مدیر عامل شرکت برق منطقه‌ای اصفهان