پایگاه خبری ایراسین- مهنور گیتی‌فر: به دلایل مختلفی آب‌های زیرزمینی مهم هستند. از اولین ویژگی‌های این آب‌ها که در مقایسه با آب‌های سطحی می‌توان شمرد این است که امکان آلودگی کمتری دارد، یعنی به راحتیِ آب‌های سطحی آلوده نمی‌شوند و کیفیت‌شان سریع کاهش پیدا نمی‌کند. میزان تبخیر از آب‌های زیرزمینی بسیار ناچیز است، گرما و دمای بالای هوا باعث تبخیر سریع آب نمی‌شود. امکان استفاده از آب‌های زیرزمینی معمول در اغلب مناطق وجود دارد. اغلب بی رنگ و فاقد مواد تیره کننده هستند. دمای آب‌های زیرزمینی در طول سال تغییرات زیادی ندارد و آب‌های زیرزمینی کمتر تحت تأثیر خشکسالی‌های کوتاه مدت قرار می‌گیرند. برخی از لایه‌های آبخوان‌ها از قرن‌ها تا هزاران سال طول می‌کشد تا شکل بگیرند و تجدید شوند.

آب زیر زمینی به آبی گفته می‌شود که در فضاهای خالی ترازِ پایین‌تر سطح زمین درون لایه‌های اشباع شده شن، ماسه، محدوده خاصی از مصالح رسی و در شکاف‌های داخل سنگ‌ها قرار گرفته است. سفره یا آبخوان به طور کلی از رسوبات شن و ماسه و گراول (ریگ) یا رسوباتی با هر دانه‌بندی یا سنگ‌های آهکی کارستی (حفره دار)، ماسه سنگ و کنگلومرای متخلخل تشکیل می‌شود.

براساس گزارشی که سازمان ملل متحد اعلام کرده است ایران پنجمین کشوری در دنیاست که از آب‌های زیرزمینی در سطح و میزان زیادی برداشت می‌کند. اما نکته مهم این است که چهار کشور اول و پیشگام در برداشت از آب‌های زیرزمینی، کشورهایی مانند چین، هند، آمریکا و پاکستان هستند که هر چهار کشور از نظر جمعیتی و مساحتی با ایران قابل مقایسه نیستند. نکته قابل توجه و تاسف بار در این باره این است که ایران یک سوم میانگین جهانی بارش و تبخیری سه برابر میانگین جهانی دارد. اینکه همه ارگان‌ها در راستای طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی برای کنترل بهتر برداشت‌های سفره‌های زیرزمینی اقدام نمی‌کنند باید بیشتر و بهتر مورد بررسی قرار گیرد.

با این توضیحات مفصل در مورد شکل گیری آبهای زیرزمینی، یک سوال در ذهن شکل می‌گیرد که وابستگی کشور به منابع آب زیرزمینی چقدر است؟

بیش از ۶۰ درصد کشور یا به عبارتی ۱۷ استان به آب‌های زیرزمینی برای تامین شرب، کشاورزی یا صنعت وابسته‌اند که از این آمار در ۸ استان یعنی استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمان، فارس، یزد، هرمزگان، البرز و همدان آمار بیش از ۸۰ درصد وابستگی به منابع آب‌های زیرزمینی وجود دارد. این وابستگی‌ها در تامین آب شرب روستایی به منابع آب زیرزمینی حدود ۸۳ درصد، تامین آب شرب شهری به منابع آب زیرزمینی حدود ۵۷ درصد، تامین آب کشاورزی به منابع آب زیرزمینی ۵۳درصد و تامین آب صنعت به منابع آب زیرزمینی ۶۳ درصد است. استفاده صنایع از آب‌های زیرزمینی به سرعت در حال کاهش است و بسیاری از کارخانه‌های مهم با استفاده از بازچرخانی، استفاده از آب‌های زیرزمینی را به حداقل ممکن رسانده‌اند. اما مدیریت مصرف مشترکان خانگی و به خصوص ایجاد الگوهای کشت با توجه به شرایط اقلیمی در بخش کشاورزی، میتواند مدیریت آب‌های زیرزمینی را در کشور ارتقا دهد.