-
آیا اخراج مهاجران، میتواند ضربهای جدی به صنعت معدن وارد کند؟
کارگران بیپروانه
به رغم جنجالها درباره تأثیر مهاجران افغانستانی بر اقتصاد ایران، شواهد نشان میدهد حضور آنان در بخشهایی مانند معدن بسیار محدود بوده و خروجشان بحرانزا نیست. رکود معادن بیشتر ناشی از کمبود نقدینگی و بیثباتی اقتصادی است. در مقابل، مشاغل خدماتی و ساختمانی به نیروی مهاجر وابستهترند و با چالش مواجه میشوند. در نهایت، موفقیت در مدیریت مهاجرت، نیازمند رویکردی واقعگرایانه، مرحلهای و همراه با اصلاحات بازار کار است، نه تصمیمات دفعی و بدون پیوست اقتصادی!.
-
معادلات نوین ژئوپلیتیک، چگونه نقش تنگه هرمز را تغییر میدهد؟
عصر تازه تنگهها
در جغرافیای انتقال انرژی، تنگهها تنها گذرگاه نیستند؛ بلکه نموداری از روابط قدرت، فناوری و سیاستند. تنگه هرمز، با سابقهای چند دههای در نقش «گلوگاه جهانی انرژی»، اکنون در حال بازتعریف نقش خود است. دادههای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ نشان میدهند که نه وابستگی کشورها به آن پایان یافته و نه اهمیتش به کلی فروکش کرده، اما زیر پوست این ثبات، دگرگونیهای زیرساختی و ژئواکونومیک در جریان است که نقش آن را از انحصار به انتخاب تغییر دادهاند.
-
سازوکارهای نوین مالی، چگونه در خدمت پایداری زنجیره تأمین صنعت فولاد قرار میگیرند؟
ابزار کارآمد
زنجیره تأمین صنعت فولاد، زنجیرهای پیچیده، شامل تامینکنندگان مواد اولیه، تولیدکنندگان، توزیعکنندگان و مصرفکنندگان نهایی روبهرو است. در چنین ساختاری، نوسانات قیمتی، دورههای طولانی چرخه تولید و نیاز به سرمایه در گردش بالا، ریسکهای مالی قابلتوجهی ایجاد میکند. SCF با ایجاد سازوکارهای مالی نوین، این چالشها را به فرصتهایی برای بهبود کارآیی زنجیره تأمین تبدیل میکند.
-
فرصت پنهان
ایران با داشتن ۶۸ نوع ماده معدنی و ۳۷ میلیارد تن ذخایر کشفشده، جزو ۱۵ کشور معدنی جهان است، اما سهم ناچیز معدن در تولید ناخالص داخلی، گویای بهرهبرداری ناکافی از این ظرفیتهاست. در صورت عدم توسعه اکتشافات، برخی ذخایر طی ۸ تا ۱۵ سال آینده پایان مییابند و کشور با بحران تأمین مواد اولیه روبهرو خواهد شد. اما الزامات توسعه پایدار اکتشاف منابع معدنی در کشور چیست؟
-
تماشاگر رقابت منطقه
در خاورمیانه جدید، کشورهایی چون عربستان و پاکستان با جذب سرمایه و دیپلماسی اقتصادی، در حال بازتعریف نقش منطقهای خود هستند، در حالیکه چین نقش پیشران را ایفا میکند. اما ایران، تحت فشار تحریمها و نبود راهبرد منسجم، از رقابت عقب مانده است. اگر تهران سیاستهای اقتصادی و صنعتی خود را بازنگری نکند، ممکن است جایگاهش را در نظم نوین ژئو-اقتصادی از دست بدهد.
-
توسعه ناتمام
صنعت فولاد ایران با وجود ظرفیتهای فراوان، از تحقق اهداف چشمانداز ۱۴۰۴ فاصله زیادی دارد. ضعف در برنامهریزی، تعدد نهادهای تصمیمگیر، تحریم، فقدان شفافیت، مشکلات بورس کالا، چالشهای انرژی و حملونقل از دلایل اصلی این عقبماندگیاند. برای خروج از این وضعیت، همافزایی میان دولت و بخشخصوصی، اصلاح سیاستها و تقویت زنجیره ارزش فولاد ضرورت دارد تا ایران جایگاه شایستهاش را در بازار جهانی را حفظ و ارتقا بخشد.
-
نسخه برقی
گزارش پیشروی، تحلیلی جامع و روشن از تغییرات سیاستهای قیمتگذاری برق صنعتی برای سال ۱۴۰۴ ارائه میدهد و به طور خاص، تاثیر آن بر صنایع انرژیبر مانند آلومینیوم، سیمان، فروآلیاژها و فولاد را بررسی میکند. با ارزیابی تاثیر تعرفهها بر هزینهها، رقابتپذیری و استراتژیهای توسعه، این گزارش به مدیران و کارشناسان صنایع معدنی کمک میکند تا تصمیمات بهینهتری برای کاهش هزینههای انرژی اتخاذ کنند.
-
مرز تابآوری
یکی از راهکارهای ترسیم چشماندازهای آتی و تحلیل سناریوهای آیندهنگر، تحلیل فاکتورهای ریسک مرتبط با پدیده مورد تحلیل است. از نظر نگارنده این یادداشت در حال حاضر، ازجمله فاکتورهای ریسک حیاتی برای بخش صنعت و تبعا اقتصاد ایران در وضعیت کنونی، مساله انرژی و واردات است. از این رو در این تحلیل تلاش میشود چشماندازی از بخش صنعت ایران با در نظر گرفتن فاکتورهای ریسک مذکور ارائه شود.
-
زوال نسخههای کلیشهای
این گزارش با پرداختن به تجربه کشورهایی چون هند، کرهجنوبی، عربستان و ترکیه نشان میدهد که سیاستگذاری اثربخش در حوزه سرمایهگذاری صنعتی، نیازمند راهبردی هوشمند و هدایتگر است؛ نه مداخلهگری مطلق و نه رهاسازی کامل بازار. مسیری که در آن، دولت، بنگاه، بازار و فناوری باید همچون اضلاع یک مثلث توسعه عمل کنند. اگر در سال ۱۴۰۴ هدف، جهش سرمایهگذاری در تولید است، سیاستگذاری اقتصادی باید بهمثابه ماموریتی ملی و نه صرفا هدفی آماری دنبال شود.
-
فراتر از سیاستصنعتی
مطالعه «فراتر از سیاست صنعتی» نگاهی نو به سیاست صنعتی دارد. این پژوهش تعریفی جامع ارائه داده و گونهشناسی جدیدی از سیاستهای صنعتی بر اساس جهتگیری و حوزه مداخله معرفی میکند. همچنین، چارچوبی مبتنی بر حسابداری رشد پیشنهاد میدهد که نشاندهنده تحول سیاستهای صنعتی از مداخلات سنتی بازار محصول به اصلاح بازار عوامل تولید و در نهایت، ساخت نهادها و شبکههای استراتژیک است.
-
زنجیرهای قانونی، چگونه راه توسعه معادن را مسدود کرد؟
احیای سیاست معدنی
صنایع معدنی ایران با وجود ذخایر غنی، نیروی انسانی متخصص و ظرفیت بالای فرآوری، از فرصتهای بزرگی برای ارزآوری و توسعه صنعتی برخوردار است. اما نبود سیاستهای پایدار صادراتی، فرسودگی تجهیزات، محدودیتهای ارزی و مقررات متناقض، چالشهای جدی این بخشاند. در صورت اصلاح ساختار حکمرانی، تسهیل صادرات و جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، این صنعت میتواند به یکی از پیشرانهای اصلی رشد اقتصادی، اشتغال و تابآوری کشور در برابر تحریمها تبدیل شود.
-
تولد یک افسانه؛ وقتی سفارشهای پنتاگون از جنگ خبر میدهند!
شاخص پیتزا
در عصر دیجیتال، شاخص پیتزا از یک مشاهده محلی به یک پدیده جهانی تبدیل شده است. کاربران X و دیگر پلتفرمها با اشتیاق دادههای سفارش پیتزا را با رویدادهای ژئوپلیتیک مرتبط میکنند. در ژوئن ۲۰۲۵، وقتی یک حساب کاربری در شبکه X از «ترافیک بیسابقه» سفارشها خبر داد، این پست هزاران بار بازنشر شد و به گمانهزنیها درباره حملات قریبالوقوع آمریکا به ایران دامن زد. این نظریه نشاندهنده قدرت شبکههای اجتماعی در شکلدهی به روایتهای ژئوپلیتیک است.
-
آیا زغالسنگ میتواند راهحلی برای ناترازی انرژی ایران باشد؟
فرصت مغفول در بحران سوخت
زغالسنگ، بهرغم تمامی مخالفتها، همچنان ستون مهمی در تأمین انرژی جهانی است. با توجه به بحران ناترازی انرژی، وابستگی به واردات و ظرفیتهای مغفولمانده داخلی، توجه به صنعت زغالسنگ ضرورتی استراتژیک برای ایران است. این منبع ارزان، قابل ذخیره و بومی، میتواند نقش مهمی در کاهش فشار بر گاز، تأمین انرژی پایدار، جلوگیری از خروج ارز و توسعه منطقهای ایفا کند. بیتوجهی به آن، نهتنها موجب تضعیف امنیت انرژی کشور میشود، بلکه فرصتهای اشتغال، سرمایهگذاری و خودکفایی صنعتی را نیز از بین میبرد.
-
آیا ساختار فعلی پاسخگوی الزامات توسعه پایدار در صنایع معدنی هست؟
جراحی نهادی
برای توسعه پایدار صنایع معدنی، تفکیک ساختاری میان معادن و صنایع وابسته ضروری است؛ چرا که هرکدام ویژگیهای مکانی و زیستمحیطی متفاوتی دارند. تجربه کشورهایی مانند استرالیا نشان میدهد که با تدوین پروتکلهای ملی، نهادینهسازی نقش کارشناسان محیطزیست و بهرهگیری از فناوریهای مدیریت آب، میتوان میان بهرهبرداری اقتصادی و حفاظت زیستمحیطی تعادل ایجاد کرد. ایران نیز برای دستیابی به چنین تعادلی، نیازمند اصلاح ساختارها و رویکردهاست.
-
حکمرانی مؤثر در حوزه محیطزیست، چگونه ممکن میشود؟
تورم قوانین
مدیریت محیطزیست و صنعت معدن در ایران گرفتار بحران ساختاری، قوانین منسوخ، و سازمانهای موازی است. تداخل نهادی، انباشت قوانین متناقض، و اجرای ناقص، کارآیی را مختل کردهاند. تدوین قانون جامع، ادغام نهادها، و نوسازی ساختار نظارتی ضروری است. باید با بهرهگیری از علم روز، تکنولوژی مدرن و مشارکت ذینفعان، رویکردی هوشمند، فعال و متعادل میان توسعه و حفاظت اتخاذ کرد؛ وگرنه ادامه مسیر کنونی، کشور را در باتلاق تخریب و بینظمی فرو میبرد.
-
فاصله معنادار
شاخصهای بینالمللی ایمنی معادن، که نسبت حوادث به تناژ استخراج را میسنجند، نشان میدهند ایمنی معدنکاری در ایران با چالشهای جدی مواجه است. تکرار حوادث مشابه حاکی از آن است که از رویدادهای گذشته درس گرفته نشده است. برای بهبود این وضعیت، باید برنامهای جامع، علمی و سیستماتیک طراحی و اجرا شود تا ریشه مشکلات بهدرستی شناسایی و رفع شود.
-
دورنمای مبهم
در پی شتاب گرفتن مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، بار دیگر بازار شایعات داغ شده و یکی از جنجالیترین ادعاها، طرح موضوع سرمایهگذاری هزار میلیارد دلاری آمریکاییها در ایران است؛ عددی حیرتانگیز که با واقعیتهای اقتصاد ایران و رفتار سرمایهگذاران آمریکایی در تضاد است. درحالیکه شرکتهای چندملیتی آمریکا سرمایههای خود را عمدتادر مناطق باثبات، با مزایای مالیاتی و چارچوبهای حقوقی امن متمرکز میکنند، به نظر میرسد ایران فعلا در این معادله جایی نداشته باشد.
-
هزینه اجتماعی کربن
به بهانه مقاله اخیر «کس سانستین» در مجله واشنگتن پست در تاریخ ۵ فوریه ۲۰۲۵، تحت عنوان «بهای حذف هزینه اجتماعی کربن» در این نوشتار به بررسی هزینه اجتماعی کربن و چالشهای پیش روی صنایع خواهیم پرداخت. کَس سانستین، حقوقدان و متخصص در حوزه اقتصاد رفتاری و نویسنده کتابهای معروف تلنگر و نویز، در این مقاله به تصمیم دولت جدید ترامپ برای حذف مفهوم «هزینه اجتماعی کربن» و پیامدهای آن میپردازد.
-
فرار از مدار تکرار
اقتصاد ایران در مرحلهای حساس از گذار ساختاری است؛ از مدلی نفتمحور و دولتی به سوی اقتصادی متنوع، مقاوم و درونزا. این مقاله با تحلیل دادههای واقعی و بهرهگیری از ادبیات اقتصادی بینالمللی، تلاش دارد تصویری روشن از وضعیت کنونی ارائه دهد و به تصمیمگیران و فعالان اقتصادی در تدوین راهبردهایی متناسب با تحولات کلان کمک کند.
-
فساد، چگونه فرآیند توسعه کشورها را متوقف میکند؟
قاعده فسادستیزی
اقتصاددانان میگویند سیاستگذاری خوب باعث میشود نفع آدمهای بد در انجام کارهای خوب باشد، اما سیاستگذاری بد، آدمهای خوب را هم به کار بد تشویق میکند. در فضایی که راهدرروهای قانون بسیار زیاد است و از سوی دیگر مجازات انجام جرم، متناسب با آن نیست؛ بیشک فرآیند توسعه روزبهروز دشوار میشود. اما چگونه میتوان با فساد و پیامدهای آن مقابله کرد؟
-
چرا نظام بانکداری کشور، از بنگاهداری خارج نمیشود؟!
منطقه خاکستری
بانک مرکزی یک نهاد حاکمیتی تنظیمگر است و مهمترین ابزار این نهاد تنظیمگر، مداخله در بازار است. اما حوزه تنظیمگری و مداخله بانک مرکزی به بازار ارز محدود نیست و وظیفه تنظیم بازار پول و بهره و امثال اینها نیز بر عهده این نهاد است. با این وجود، معاون ارزی پیشین بانک مرکزی و صاحبنظر حوزه پولی و بانکی معتقد است: قانون بانکداری بدون ربا، نظام بانکی را از بانکداری خارج کرده و به منطقه خاکستری برده است.
-
چرا شاهد هدررفت گسترده منابع طبیعی و انرژی در کشور هستیم؟
بحران فرهنگ مصرف
این متن به ضرورت فرهنگسازی مصرف و مدیریت منابع در ایران میپردازد و نشان میدهد که اصلاح نگرش عمومی نسبت به مصرف منابع طبیعی میتواند به صرفهجویی و توسعه پایدار منجر شود. همچنین، ظرفیتهای ژئوپلیتیکی ایران و راهکارهای تقویت همکاریهای بینالمللی نیز مطرح میشود تا کشور از موقعیت استراتژیک خود بهرهبرداری بهتری داشته باشد و به توسعه اقتصادی دست یابد.
-
چگونه میتوان میزان ناترازی ساختاری در اقتصاد کشور را کاهش داد؟
چرخههای معیوب
وجود چرخههای معیوب در اقتصاد کشور، موجب ناترازی در بخشهای مختلف شده است. وابستگی بیش از حد به درآمدهای نفتی، سیاستهای مالی و پولی ناسازگار، ضعف در جذب سرمایهگذاری و ناکارآمدی ساختارهای تولیدی باعث شدهاند که رشد اقتصادی پایدار شکل نگیرد. در چنین شرایطی، نبود اصلاحات اساسی و استمرار سیاستهای ناکارآمد، این چرخههای معیوب را تشدید کرده و مانعی برای توسعه اقتصادی پایدار شده است.
-
کارت رفاهی متصل به اوراق گام، چگونه هدایت اعتبار و شفافیت نظام مالی را بهبود میدهد؟
ابزار تامین مالی غیرتورمی
کارت رفاهی متصل به اوراق گام، با ویژگیهای خاص خود، تأمین مالی غیرتورمی را برای خانوارها ممکن میسازد. با هدایت اعتبار به سمت مصرفکنندگان واقعی و ایجاد مسیر شفاف برای تسهیلات بانکی، این طرح میتواند اصلاحات مهمی در نظام مالی و اقتصادی کشور ایجاد کند. خواندن این متن به شما کمک میکند تا با این ابزار نوین مالی بیشتر آشنا شوید.
-
الگوی سرمایهگذاری کشورها در پروژههای تجدیدپذیر، چه راهی را نشان میدهد؟
هارمونی پایدار
الگوی سرمایهگذاری در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر، در مناطق مختلف جهان متفاوت است. در حالی که کشورهای حاشیه خلیجفارس عمدتاً بر انرژی خورشیدی تمرکز کردهاند، کشورهای اروپایی، بهویژه در منطقه اسکاندیناوی و اروپای شمالی، سرمایهگذاری قابل توجهی در حوزه انرژی بادی انجام دادهاند. در نهایت، تجربه کشورهای پیشرو نشان داده که صنعت انرژیهای تجدیدپذیر میتواند به عنوان یک موتور محرک برای توسعه اقتصادی عمل کند.
-
چرا دستیابی به عدالت اقتصادی، منوط به اصلاح سیاستهای مالی است؟
تورم و عدالت
تورم و سیاستهای پولی و مالی، تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر عدالت اجتماعی دارند. در کشور ما، بسیاری از سیاستهایی که به نام حمایت از اقشار ضعیف اجرا شده، در عمل موجب افزایش فشار اقتصادی بر همین اقشار شدهاند. بدون نظارت دقیق بر نحوه تخصیص تسهیلات، جلوگیری از توزیع ناعادلانه منابع و اصلاح سیاستهای تورمی، نمیتوان انتظار داشت که اقشار ضعیف جامعه از فشارهای اقتصادی رهایی یابند.
-
چالشهای تشکیل سرمایه در اقتصاد ایران چیست؟
زوال سرمایه
تشکیل سرمایه به فرآیندی گفته میشود که طی آن داراییهای سرمایهای جدید در کشور ایجاد میشوند. این داراییها شامل ماشینآلات، تجهیزات، زیرساختها، ساختمانها، کارخانهها و سایر ابزارهای تولیدی هستند که به افزایش ظرفیت تولیدی اقتصاد کمک میکنند. تشکیل سرمایه، باعث رشد اقتصادی پایدار، افزایش بهرهوری، سرمایهگذاری در فناوریهای جدید شده و به مهار تورم کمک میکند.
-
چرا ترکیه، مانعی جدی بر سر راه استقلالطلبی اقلیم کردستان است؟
نسخه عثمانی
بسیاری معتقدند، ترکیه میخواهد برنده بزرگ رقابتهای منطقه خاورمیانه باشد و نقش اساسی در بازسازی سوریه و تغییر معادلات منطقه به سود خود داشته باشد. اما ملاحظات سیاست خارجی ترکیه در قبال اقلیم کردستان، موضوع این نوشتار است. آنچه در اینجا بیان میشود شامل عوامل مؤثر در تدوین سیاست خارجی ترکیه طی سه دهه اخیر در برابر اقلیم کردستان است.
-
استراتژی آمریکا در منازعه میان ایران و اسرائیل چه بود؟
کلاف پیچیده
منازعه میان ایران و اسرائیل از جمله مصادیقی است که زمینه را برای حضور و اثرگذاری قدرتهای بزرگ جهان فراهم کرده و آنها نیز هر کدام به فراخور اهداف و منافع خود نقش و تاکتیکهایی در این زمینه در پیش گرفتهاند. نقطه تمرکز این مقاله، بر رویکرد آمریکا در این حوزه است.
-
چرا سیاست خارجی عربستان به سمت عملگرایی چرخش کرد؟
اتحادهای متوازن
تاثیر عملگرایی در مدیریت تنشها در منطقه غرب آسیا به اشکال گوناگون در رفتار عربستان قابل مشاهده است. چرخش سیاست خارجی عربستان به سمت رهیافت عملگرایی متاثر از عوامل داخلی، منطقهای و بینالمللی است. آنچه این نوشتار به آن میپردازد، موضوع عملگرایی در سیاست خارجی عربستان و مدیریت تنش در منطقه غرب آسیا در پرتو نقش قدرتهای فرامنطقهای آمریکا و چین است.