به گزارش ایراسین، شرکت‌های بزرگ بازرگانی ژاپن اعلام کرده‌اند که تحت‌تأثیر هجوم فولاد ارزان چین به آسیا و بازارهای فرامنطقه‌ای، با رکودی طولانی‌مدت در قیمت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ کک‌شو روبه‌رو شده‌اند؛ رکودی که به گفته مدیران Mitsubishi و Itochu حداقل تا پایان سال مالی ژاپن در مارس ادامه خواهد داشت و سود بخش فلزات را محدود می‌کند.

هم‌زمان، رکود بازار مسکن چین باعث کاهش تقاضای داخلی این کشور و رشد بی‌سابقه صادرات فولاد شده است؛ صادراتی که در سال ۲۰۲۴ از مرز ۱۰۰ میلیون تن گذشته و در سال جاری نیز روند صعودی دارد. دامپینگ چین از جنوب شرق آسیا تا خاورمیانه و آفریقا، فشار سنگینی بر بازارهای منطقه‌ای وارد کرده است.

با وجود این، کشورهای مختلف از جمله ویتنام، هند و اتحادیه اروپا با اعمال تعرفه‌ها و سیاست‌های حمایتی، به دنبال بازگرداندن تعادل به بازار جهانی هستند. این تحولات در عین چالش، فرصت‌های تازه‌ای برای کشورهایی فراهم کرده که توان داخلی و زنجیره تولید قوی‌تری دارند.

بازتاب تحولات جهانی بر بازار فولاد ایران

اگرچه فشار مازاد عرضه چین در بازارهای صادراتی ایران احساس می‌شود، اما این شرایط می‌تواند به نقطه عطفی برای بازتعریف راهبرد صادراتی فولاد ایران تبدیل شود. بازارهای سنتی مانند امارات، عمان، عراق و آسیای میانه همچنان به محصولات ایرانی اعتماد دارند و با توسعه ابزارهای مالی و حمل‌ونقل منطقه‌ای، می‌توان سهم ایران را در این بازارها تثبیت کرد.

همچنین، حرکت به سمت تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا مانند ورق‌های رنگی، گالوانیزه، صنعتی و فولادهای خاص، راهی عملی برای کاهش اثر دامپینگ و افزایش رقابت‌پذیری است. طرح‌های توسعه‌ای فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان در همین مسیر، نویدبخش آینده‌ای پایدارتر برای این صنعت هستند.

شرکت فولاد مبارکه در سال‌های اخیر با اجرای مجموعه‌ای از پروژه‌های توسعه‌ای و فناورانه، مسیر تازه‌ای را برای حرکت از تولید فولاد خام به سمت محصولات با ارزش افزوده بالا آغاز کرده است. هدف از این راهبرد، افزایش بهره‌وری، حمایت از صنایع پایین‌دستی و کاهش اثرات رکود و دامپینگ جهانی فولاد است.

توسعه خط تولید ورق رنگی با رویکرد خودکفایی

شرکت فولاد مبارکه تاکنون بیش از یک‌میلیون و ۸۸۶ هزار تن ورق رنگی تولید و روانه بازار کرده است. از این میزان، حدود ۲۱ هزار و ۶۵۰ تن در صنایع لوازم خانگی مصرف شده که نقش مهمی در تأمین نیاز تولیدکنندگان داخلی و کاهش وابستگی به واردات داشته است.

فولاد مبارکه با هدف پاسخ‌گویی به رشد تقاضا، اجرای طرح جدیدی را برای احداث خط تولید ورق رنگی با ظرفیت ۱۲۰ هزار تن در سال آغاز کرده است. این خط، به‌ویژه برای تولید ورق‌های پوشش‌دار خاص مورد استفاده در لوازم خانگی، ساختمان و خودروسازی طراحی شده و قرار است تا سال ۱۴۰۶ به بهره‌برداری برسد.

شاخص کیفیت محصولات رنگی فولاد مبارکه در سال‌های اخیر به ۹۸.۰۶ درصد رسیده است؛ عددی که نشان‌دهنده هم‌ترازی فناوری تولید این شرکت با استانداردهای بین‌المللی است. همچنین اجرای پروژه «خط رنگی شماره ۲» از سال ۱۴۰۱، ظرفیت و تنوع تولید را افزایش داده و با تکیه بر دانش بومی، وابستگی به فناوری خارجی را کاهش داده است.

پشتیبانی از صنعت لوازم خانگی داخلی

یکی از محورهای کلیدی سیاست صنعتی فولاد مبارکه، تأمین ورق‌های گالوانیزه و رنگی برای تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی است. بر اساس اظهارات، تولید ورق‌های رنگی دقیقاً بر اساس نیاز صنعت لوازم خانگی طراحی شده و به شکل مستقیم در تولید یخچال، ماشین لباسشویی و سایر محصولات کاربرد دارد.

این اقدام، علاوه بر حمایت از تولیدکنندگان داخلی، زمینه‌ساز افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای منطقه‌ای نیز شده است.

حرکت به‌سوی صادرات محصولات خاص

فولاد مبارکه در ادامه مسیر توسعه خود، نگاه ویژه‌ای به بازارهای صادراتی با محصولات با ارزش افزوده بالا دارد. بر اساس برنامه راهبردی این شرکت، صادرات ورق‌های رنگی و صنعتی به کشورهای همسایه از جمله عراق، ترکیه، افغانستان و حوزه CIS در دستور کار قرار گرفته است.

این سیاست، ضمن کاهش اثر دامپینگ فولاد ارزان چین در منطقه، امکان حضور رقابتی ایران را در بازارهای جدید فراهم می‌کند.

مدیریت هوشمند در بخش معدن؛ از تهدید تا فرصت

افت قیمت جهانی سنگ‌آهن و زغال‌سنگ، هرچند درآمد شرکت‌های معدنی را در کوتاه‌مدت کاهش می‌دهد، اما برای ایران فرصتی است برای بازسازی زیرساخت‌های معدنی و بهینه‌سازی هزینه تولید. کاهش قیمت زغال‌سنگ کک‌شو می‌تواند هزینه تولید فولاد در واحدهای کوره‌بلند را پایین آورد و حاشیه سود تولید داخلی را افزایش دهد.

از سوی دیگر، افت نسبی قیمت جهانی مواد معدنی می‌تواند زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی با هزینه کمتر را فراهم کند. ایران با برخورداری از ذخایر غنی سنگ‌آهن، مس و لیتیوم، در صورت ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری و تضمین صادرات، قادر است در مسیر رشد پایدار قرار گیرد.

فرصت طلایی در بازار مس و مواد نو

در حالی‌که فولاد تحت فشار بازار جهانی است، افزایش قیمت مس و رونق بازار فلزات استراتژیک مانند لیتیوم و نیکل، چشم‌انداز مثبتی برای اقتصاد معدنی ایران ایجاد کرده است. با توجه به توسعه معادن مس در سرچشمه، دره‌زار و سونگون و همچنین شناسایی ذخایر لیتیوم در قم و سبزوار، ایران می‌تواند به یکی از محورهای مهم تأمین مواد حیاتی در زنجیره انرژی نو تبدیل شود.

در صورت تسهیل صادرات و توسعه صنایع فرآوری، صنعت مس ایران قادر خواهد بود بخش قابل‌توجهی از کاهش درآمدهای فولادی را جبران کند و نقش ایران را در بازار جهانی مواد معدنی ارتقا دهد.

نگاه رو به جلو؛ بازطراحی سیاست صنعتی ایران

تحولات اخیر جهانی نشان می‌دهد که دوران رقابت صرف در تولید فولاد خام به پایان رسیده و آینده از آنِ کشورهایی است که بر «نوآوری، تنوع و ارزش افزوده» تمرکز دارند. ایران با برخورداری از نیروی انسانی متخصص، ظرفیت بالای تولید فولاد، ذخایر معدنی متنوع و موقعیت ژئواقتصادی ممتاز، می‌تواند از یک صادرکننده مواد خام به بازیگر تعیین‌کننده در زنجیره ارزش جهانی تبدیل شود.

بازنگری در سیاست‌های صادراتی، توسعه فناوری‌های نوین در صنایع پایین‌دستی، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و جذب سرمایه‌گذاری مشترک با کشورهای دوست، مسیر آینده‌ای روشن برای صنعت فولاد و معدن ایران است.