به گزارش ایراسین، گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نشان می‌دهد که اشتغال در بخش جهانی انرژی با سرعتی دو برابر نرخ رشد کل اقتصاد افزایش یافته؛ هرچند کمبود نیروی کار ماهر به‌عنوان یک ریسک فزاینده مطرح می‌شود.

طبق این گزارش، سرمایه‌گذاری‌های قوی در زیرساخت‌های انرژی باعث شد اشتغال در این بخش سال گذشته ۲.۲ درصد افزایش یابد؛ رقمی که تقریباً دو برابر رشد اشتغال در اقتصاد جهانی است، این گزارش که با عنوان «گزارش اشتغال انرژی جهان ۲۰۲۵» منتشر شد، نشان می‌دهد که تعداد شاغلان در بخش انرژی در جهان طی سال ۲۰۲۴ به ۷۶ میلیون نفر رسیده که بیش از ۵ میلیون نفر بیشتر از سال ۲۰۱۹ است، این بخش طی پنج سال گذشته ۲.۴ درصد از مجموع فرصت‌های شغلی جدید جهان را ایجاد کرده است.

بخش تولید برق بیشترین سهم را در ایجاد اشتغال دارد و سه‌چهارم رشد اشتغال اخیر را به خود اختصاص داده و اکنون بزرگ‌ترین کارفرمای حوزه انرژی است و جایگزین بخش تأمین سوخت شده، خورشیدی فتوولتائیک (Solar PV) موتور اصلی رشد است و توسعه سریع استخدام در حوزه‌های نیروگاه‌های هسته‌ای، شبکه‌های برق و ذخیره‌سازی انرژی این روند را تکمیل کرده، همچنین برقی‌سازی صنایع مختلف ساختار اشتغال را تغییر داده و مشاغل مربوط به تولید خودروهای برقی و باتری‌ها در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر افزایش داشته است.

در سوی دیگر، اشتغال در سوخت‌های فسیلی در سال ۲۰۲۴ همچنان مقاوم باقی‌ماند، اشتغال در صنعت زغال‌سنگ در هند، چین و اندونزی رشد کرد و تعداد شغل‌ها را ۸ درصد بالاتر از سطح ۲۰۱۹ برد؛ هرچند کشورهای پیشرفته شاهد افت شدید بودند، صنعت نفت و گاز نیز تقریباً تمام مشاغل ازدست‌رفته در سال ۲۰۲۰ را بازیابی کرده است، اما قیمت‌های پایین و نااطمینانی اقتصادی در سال ۲۰۲۵ منجر به تعدیل نیرو شده است، براساس داده‌های اولیه، انتظار می‌رود رشد اشتغال انرژی در ۲۰۲۵ به ۱.۳ درصد کاهش یابد، زیرا بازار کار همچنان فشرده است و تنش‌های تجاری و ژئوپلیتیکی شرکت‌ها را در استخدام محتاط‌تر کرده است.

نیاز به افزایش آموزش و سرمایه‌گذاری

با وجود عملکرد قدرتمند بخش انرژی، گزارش درباره کمبود رو به افزایش نیروی کار ماهر هشدار می‌دهد، بیش از نیمی از ۷۰۰ شرکت، اتحادیه و نهاد آموزشی فعال در حوزه انرژی که در نظرسنجی اشتغال IEA شرکت کرده‌اند، از وجود گلوگاه‌های شدید در جذب نیرو خبر داده‌اند؛ مسائلی که می‌تواند پروژه‌ها را به تأخیر بیندازد، هزینه‌ها را بالا ببرد و توسعه زیرساخت انرژی را کند کند.

«فاتح بیرول»، مدیر اجرایی IEA گفت: انرژی در دوره‌ای که با عدم قطعیت‌های چشمگیر همراه بوده، یکی از قوی‌ترین موتورهای ایجاد شغل در اقتصاد جهانی بوده است، اما این روند قابل اتکا نیست؛ ساخت زیرساخت‌های انرژی موردنیاز جهان وابسته به وجود کافی نیروی کار ماهر است. دولت‌ها، صنعت و نهادهای آموزشی باید برای کاهش شکاف مهارتی اقدام کنند، اگر این کمبودها برطرف نشود، پیشرفت کند، هزینه‌ها افزایش و امنیت انرژی تضعیف خواهد شد.

نقش‌های فنی تخصصی مانند برقکاران، لوله‌کش‌ها، کارگران خطوط انتقال، اپراتورهای کارخانه و مهندسان هسته‌ای با کمبود شدید نیرو مواجه‌اند. این مشاغل از سال ۲۰۱۹ تاکنون ۲.۵ میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد کرده‌اند و اکنون بیش از نیمی از کل نیروی کار بخش انرژی را تشکیل می‌دهند؛ سهمی بیش از دو برابر سهم این نقش‌ها در کل اقتصاد جهانی.

پیری نیروی کار فشارها را تشدید کرده است؛ به‌گونه‌ای که در اقتصادهای پیشرفته، در مقابل هر نیروی جدید زیر ۲۵ سال، ۲.۴ کارگر در آستانه بازنشستگی قرار دارد. مشاغل مرتبط با هسته‌ای و شبکه‌های برق با بحرانی‌ترین شرایط مواجه‌اند؛ به‌طوری که بازنشستگی‌ها به ترتیب ۱.۷ برابر و ۱.۴ برابر بیشتر از ورود نیروهای جدید است.

در عین حال، عرضه نیروی کار تازه‌وارد پاسخگوی نیازهای بخش انرژی نیست، برای جلوگیری از گسترش شکاف مهارتی تا سال ۲۰۳۰، تعداد نیروهای متخصص جدید باید ۴۰ درصد افزایش یابد. این هدف نیازمند حدود ۲.۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری اضافی سالانه در سطح جهانی است؛ رقمی که کمتر از ۰.۱ درصد هزینه‌های آموزشی جهان محسوب می‌شود.

اقدامات سیاستی می‌توانند اثر بزرگی داشته باشند؛ طبق نظرسنجی IEA، مهم‌ترین موانع ورود افراد به آموزش‌های مرتبط با انرژی شامل هزینه‌ها، از دست دادن درآمد و آگاهی محدود درباره دوره‌های آموزشی است، از جمله ابزارهای مؤثر می‌توان به مشوق‌های مالی هدفمند، گسترش کارآموزی‌ها، مشارکت بیشتر بخش خصوصی در طراحی برنامه‌های آموزشی، و سرمایه‌گذاری در مراکز آموزشی اشاره کرد. همچنین بازآموزی نیروهای موجود در بخش انرژی ضروری است؛ زیرا در برخی مناطق، اشتغال در سوخت‌های فسیلی کاهش یافته، اما آموزش‌های هدفمند می‌تواند این نیروها را به بخش‌های در حال رشد انرژی منتقل کند.