به گزارش خبرنگار ایراسین،  مهدی ترابیان، رئیس هیئت مدیره شرکت اژمان صنعت پژوهان نامدار اسپادانا در نشست صمیمی نخبگان اصفهان با مدیرعامل گروه فولاد مبارکه اظهار کرد: به همراه جمعی از نخبگان یک شرکت دانش‌بنیان تأسیس کردیم که امروز نخستین صادرکننده محصولات اتوماسیون صنعتی در کشور است.

وی افزود: محصولات ما به کشورهای مختلف از جمله ایتالیا و امارات صادر می‌شود و در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی نیز با یکی از محصولات مرتبط با فولاد مبارکه موفق به کسب رتبه نخست شدیم. این افتخار حاصل همکاری صنعت و دانشگاه و اعتماد مجموعه فولاد مبارکه به توان داخلی است.

رئیس هیئت مدیره شرکت اژمان صنعت پژوهان نامدار اسپادانا در ادامه با تأکید بر لزوم حمایت ساختاری از شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: ایران امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به پیوند میان دانش، نوآوری و صنعت دارد. در این راستا شرکت‌های دانش‌بنیان در کنار صنعتی چون فولاد مبارکه ستون فقرات صنایع کشور فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها موتور محرک تحول در صنایع بزرگ هستند، چرا که ایده‌های علمی را از دل آزمایشگاه‌ها به بطن صنعت می‌برند و آن را به محصول، ثروت و اشتغال تبدیل می‌کنند.

وی عنوان کرد: ما در مسیر فعالیت خود با چالش‌هایی چون رقابت‌های غیرضروری، تکرار پروژه‌ها و طولانی بودن فرآیندهای ارزیابی محصولات مواجه هستیم. به همین دلیل پیشنهاد مشخص ما ایجاد یک مرکز هماهنگی پروژه‌های دانشگاهی در فولاد مبارکه است تا ضمن ثبت، نظارت و هدایت پروژه‌ها، از تکرار طرح‌های مشابه جلوگیری شود.

ترابیان با اشاره به توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی تصریح کرد: در شرکت ما تاکنون بیش از ۱۵ اختراع ثبت و به محصول تبدیل شده است. در فرآیند بومی‌سازی و مهندسی معکوس، توانسته‌ایم هزینه تمام‌شده محصولات وارداتی را تا یک‌ششم کاهش دهیم. این یعنی دانش فنی واقعی در کشور وجود دارد، اما فرآیندهای اداری و زمان‌بر مانع بهره‌برداری سریع از این ظرفیت می‌شود.

رئیس هیئت مدیره شرکت اژمان صنعت پژوهان نامدار اسپادانا با اشاره به دشواری‌های مسیر ارزیابی محصولات دانش‌بنیان گفت: دو چالش اساسی در این مسیر وجود دارد؛ یکی طولانی بودن روند تأییدیه‌ها و دیگری نبود مسیر مشخص برای پذیرش فناوری‌های نو. ما نمونه‌های موفقی از همکاری با فولاد مبارکه داشته‌ایم، اما لازم است روندها شفاف‌تر و پایدارتر شود.

وی با اشاره به تجربه‌های بین‌المللی خاطرنشان کرد: در دنیا، مسیرهای سبز برای همکاری میان صنایع بزرگ و شرکت‌های فناور وجود دارد که بدون پیچیدگی‌های اداری، امکان ورود محصولات دانش‌بنیان را فراهم می‌کند. پیشنهاد ما این است که فولاد مبارکه نیز چنین مسیر سبزی را ایجاد کند تا شرکت‌های دانش‌بنیان بدون گرفتار شدن در روندهای طولانی مناقصه و ارزیابی بتوانند به‌صورت پایدار با صنعت همکاری کنند.

حمل‌ونقل، گلوگاه آینده صنعت فولاد ایران‌

محمد تمنایی، دانشیار دانشکده حمل‌ونقل دانشگاه صنعتی اصفهان، در این نشست اظهار کرد: فولاد مبارکه مجموعه‌ای عظیم و در تراز ملی و جهانی است. در سخنرانی اخیر مدیرعامل فولاد مبارکه، نکته بسیار دقیقی درباره چالش‌های آینده صنعت فولاد کشور مطرح شد؛ اینکه در سال‌های پیش‌رو، دیگر موضوعاتی همچون آب و انرژی چالش‌های اصلی نخواهند بود، بلکه حوزه حمل‌ونقل و لجستیک به گلوگاه جدی این صنعت تبدیل خواهد شد.

وی افزود: سیستم حمل‌ونقل کشور امروز با بحران‌های سختی در بخش ریلی، جاده‌ای، بندری و دریایی مواجه است و زیرساخت‌ها از استاندارد جهانی فاصله قابل‌توجهی دارند و این مسئله در آینده، صنایع بزرگ از جمله فولاد را با چالش جدی روبه‌رو خواهد کرد.

تمنایی با اشاره به ضعف بهره‌وری در ناوگان موجود تصریح کرد: در حال حاضر نه تنها در زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور کمبود ظرفیت داریم، بلکه از ظرفیت‌های فعلی نیز استفاده بهینه نمی‌شود. آمارهای موجود در این زمینه، به‌ویژه در بخش ریلی، نگران‌کننده است. علاوه بر این، در آینده نزدیک با واقعی‌شدن قیمت سوخت، هزینه‌های حمل جاده‌ای به‌شدت افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند زنجیره تأمین مواد اولیه و محصولات فولاد مبارکه را تحت فشار قرار دهد.

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: در جهان، کاربرد هوش مصنوعی و داده‌کاوی در مدیریت لجستیک به شدت گسترش یافته است، اما در کشور ما گام‌های جدی در این زمینه برداشته نشده است و انتظار از فولاد مبارکه این است که نقش‌آفرینی خود را نه فقط در مقیاس بنگاهی، بلکه در سطح ملی ایفا کند.

کلید موفقیت فولاد مبارکه در جهان صنعتی آینده

روح اله میرزا امیری، عضو هیئت‌مدیره شرکت مجتمع صنعتی سپاهان باتری و دبیر اسبق کریدور علم و فناوری اظهار کرد: آینده حکمرانی اقتصادی جهان در اختیار شرکت‌هایی است که زنجیره ارزش بلند و یکپارچه دارند و از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی انرژی و تولید استفاده می‌کنند.

وی افزود: امروز شاهد افزایش حرکت شرکت‌های بزرگ صنعتی به سمت ترکیب توانمندی‌های سخت‌افزاری و فناوری اطلاعات (Hard & Tech Integration) هستیم. برای مثال، شرکت‌هایی مانند هوآوی که پیش‌تر تنها در حوزه IT شناخته می‌شدند، اکنون در حوزه معدن و انرژی نیز «سلوشن‌های صنعتی» ارائه می‌دهند. این روند جهانی نشان می‌دهد که آینده صنایع به سمت هم‌افزایی فناوری‌های دیجیتال و زیرساخت‌های فیزیکی حرکت می‌کند.

عضو هیئت‌مدیره مجتمع صنعتی سپاهان باتری عنوان کرد: شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه که دارای زنجیره ارزش طولانی از تأمین مواد اولیه تا لجستیک، تولید، فروش و خدمات هستند، می‌توانند با بهره‌گیری از ابزارهای نوین دیجیتال و ایجاد اتصال میان حلقه‌های مختلف زنجیره خود، ارزش افزوده‌ای چندبرابر خلق کنند. چنین مجموعه‌هایی در واقع به «کشورهای کوچک اقتصادی» شباهت دارند که قواعد و نظام‌های درونی خود را طراحی و مدیریت می‌کنند.

میرزا امیری با اشاره به اهمیت هوش مصنوعی در آینده صنعت فولاد خاطرنشان کرد: هوش مصنوعی امروز دیگر صرفاً یک ابزار کمکی نیست، بلکه می‌تواند در تمام بخش‌های تولید، انرژی، فروش و تصمیم‌سازی حضور داشته باشد. یکی از پیشنهادهای من این است که همان‌گونه که در همکاری‌های پیشین فولاد مبارکه با بنیاد نخبگان نظام مشخصی برای توسعه هوش مصنوعی تدوین شد، همین مدل را می‌توان برای حوزه انرژی نیز پایه‌ریزی کرد.

وی خاطرنشان کرد: بنیاد نخبگان می‌تواند به‌عنوان یک پنجره کمک برای توسعه علمی و فناورانه در کنار صنایع بزرگ قرار گیرد. این نهاد قادر است تیم‌های شاخص و افراد نخبه را به‌صورت هدفمند وارد همکاری با شرکت‌هایی نظیر فولاد مبارکه کند تا در زمینه‌هایی مانند انرژی‌های نو، فولاد سبز و به‌کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی نقش‌آفرینی کنند.

عضو هیئت‌مدیره مجتمع صنعتی سپاهان باتری در پایان با اشاره به ظرفیت‌های تازه ایجادشده در استان اصفهان گفت: باشگاه هوش مصنوعی استان می‌تواند نقش مهمی در هدایت و راهبری پروژه‌های مشترک در حوزه انرژی ایفا کند. امروز مدل‌های پیشران نوآوری میان صنایع بزرگ و نهادهای علمی در حال شکل‌گیری است و بسیاری از ایده‌هایی که در این جلسات مطرح می‌شود، می‌تواند از مسیر آزمایش و تثبیت در مراکز علمی عبور کرده و به مرحله اجرایی برسد.

دستیار هوشمند جرثقیل‌ها در راه است

حمید حق‌شناس، مدیرعامل شرکت دانش بنیان بشیر سبحان با بیان اینکه حرکت بهینه جرثقیل‌های سقفی نقش پررنگی در فرآیند تولید فولاد دارد، اظهار کرد: تجربیات بین‌المللی نشان داده است که بهینه‌سازی حرکت جرثقیل‌ها می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سرعت تولید و سودآوری داشته باشد.

وی افزود: هدف ما فراتر رفتن از نرم‌افزارهای موجود است. با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و شبیه‌سازی دقیق حرکت جرثقیل‌ها در محیط واقعی فولادسازی، پروژه نوآورانه ما، با حمایت بنیاد ملی نخبگان و صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر، کلید خورده است. در این پروژه، مسیر حرکت جرثقیل‌ها با دقت بالا مدل‌سازی شده و محدودیت‌ها و زمان‌بندی‌ها بهینه‌سازی شده‌اند.

مدیرعامل شرکت دانش بنیان بشیر سبحان با اشاره به نتایج اولیه این پروژه گفت: شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهد که الگوریتم‌های طراحی‌شده قابلیت بهبود عملکرد واقعی را دارند و می‌توانند زمان رسیدن قطعات به موقع را به شکل چشمگیری کاهش دهند. اما برای تحقق این بهبود در عمل، همکاری مستمر و دسترسی به داده‌های واقعی خطوط تولید فولاد مبارکه ضروری است.

حق‌شناس تصریح کرد: ایده اصلی این پروژه، ایجاد یک دستیار هوشمند برای جرثقیل‌ها است که به صورت لحظه‌ای پیشنهادهای بهینه برای زمان‌بندی حرکت ارائه می‌دهد و بهره‌وری نیروی انسانی را افزایش می‌دهد. با اجرای کامل این سیستم، انتظار داریم سرعت تولید افزایش، ضایعات کاهش و بهره‌وری مالی و عملیاتی مجموعه بهبود قابل توجهی پیدا کند.

وی در پایان عنوان کرد: ما آماده‌ایم این پروژه را مرحله به مرحله با حمایت فولاد مبارکه پیش ببریم و امیدواریم دسترسی فوری به داده‌های واقعی و به‌روز خطوط تولید فراهم شود تا این همکاری بتواند گامی مؤثر در مسیر تحول دیجیتال و تولید هوشمند فولاد بردارد.

فیزیک و هوش‌مصنوعی در خدمت بهره‌وری صنعت فولاد

سید جواد هاشمی‌فر، عضو هیئت‌علمی و رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار کرد: در نگاه اول ممکن است تصور شود که رشته فیزیک ارتباط مستقیمی با صنعت فولاد ندارد، اما در واقعیت، بسیاری از چالش‌های تولید فولاد، از جمله کنترل پارامترهای فرآیند و کاهش نرخ ریجکت محصولات، ارتباط تنگاتنگی با علم فیزیک دارند.

وی افزود: در رقابت جهانی صنایع فولاد، کاهش محصولات ریجکت‌شده یکی از مؤلفه‌های کلیدی افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید است. هر میزان خطای کمتر در فرآیند تولید، به معنای کاهش مصرف انرژی و هزینه تمام‌شده پایین‌تر خواهد بود.

رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: در سال‌های اخیر شاخه‌ای نو از هوش مصنوعی با عنوان «Physics-Informed Machine Learning» یا «یادگیری ماشینی مبتنی بر فیزیک» توسعه یافته است. این رویکرد با تکیه بر قوانین و شهود فیزیکی می‌تواند در شرایطی که داده‌ها محدودند، عملکرد دقیق‌تری ارائه دهد. جالب است بدانید که حتی جایزه نوبل مرتبط با هوش مصنوعی در سال گذشته به پژوهش‌هایی در همین زمینه اختصاص یافت.

هاشمی‌فر با اشاره به جایگاه علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در این حوزه تأکید کرد: دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان از برترین مراکز علمی کشور در حوزه هوش مصنوعی و کاربردهای فیزیکی آن به‌شمار می‌رود. حتی می‌توان گفت در برخی زمینه‌ها در سطح کشور پیشرو هستیم. با توجه به این توانمندی‌ها، آمادگی داریم مسئولیت اجرای پروژه‌های فناورانه مرتبط با صنایع فولاد، به‌ویژه در حوزه تحلیل داده‌های فیزیکی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید را بر عهده بگیریم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مرکز هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی اصفهان ظرفیت‌های علمی و انسانی ارزشمندی در این زمینه دارد و با همکاری فولاد مبارکه می‌توان گام‌های مؤثری در جهت افزایش کیفیت، کاهش مصرف انرژی و تقویت رقابت‌پذیری صنعت فولاد برداشت.

از فولاد سنتی به فولاد هوشمند

محمد امامی، شرکت فناور فرتاک اسپادانا از فعالان دانش‌بنیان حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های صنعتی اظهار کرد: همکاری ما با فولاد مبارکه از طریق بخش تحقیق و توسعه و با حمایت بنیاد ملی نخبگان آغاز شد. در این همکاری تلاش کردیم از ظرفیت نخبگان کشور در جهت توسعه پروژه‌های تکنولوژیک بهره ببریم و زمینه تحول دیجیتال را در صنعت فولاد فراهم کنیم.

وی با بیان اینکه حرکت از فولاد سنتی به فولاد هوشمند یکی از اهداف کلیدی این همکاری بوده است، افزود: هر نوسان کوچک در پارامترهای تولید می‌تواند موجب افزایش ضایعات و کاهش بهره‌وری شود. بنابراین از همین چالش، ایده استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی و رفع مشکلات قبل از وقوع شکل گرفت.

امامی با تشریح مفهوم «کارخانه دوم» گفت: در کنار کارخانه واقعی، یک کارخانه دیجیتال طراحی شده که داده‌های زنده را از خطوط تولید دریافت می‌کند. این کارخانه مجازی با استفاده از مدل‌های تحلیلی و پیش‌بینی، قادر است وقوع عیوب یا خرابی‌های احتمالی را پیش از رخ دادن شناسایی کند. به این ترتیب، به جای واکنش پس از بروز خطا، پیشگیری در مرحله قبل انجام می‌شود.

شرکت فناور فرتاک اسپادانا خاطرنشان کرد: اکنون در حال بومی‌سازی کامل سیستم‌های کنترل دقیق در خطوط نورد گرم و ورق خودرو هستیم. در واقع، فولاد مبارکه سومین کشور دنیاست که توانسته طراحی و ساخت این نوع سیستم‌های کنترل را بومی کند.»

امامی با اشاره به برنامه‌های آینده افزود: پیشنهاد ما توسعه سامانه کنترل عیوب ورق‌های فولادی با تکیه بر فناوری پردازش تصویر و هوش مصنوعی است. نصب این سامانه‌ها در خطوط مختلف از نورد تا آنیلینگ می‌تواند امکان جمع‌آوری متمرکز داده‌ها و تحلیل پیشگیرانه را فراهم کند.

شرکت فناور فرتاک اسپادانا در تشریح مزایای این فناوری گفت: طبق نتایج مقالات علمی و تجربیات جهانی، به‌کارگیری این سیستم‌ها می‌تواند تا ۲۰ درصد بهره‌وری را افزایش دهد، میزان ضایعات را تا ۱۵ درصد کاهش دهد و کیفیت نهایی محصول را تا ۲۵ درصد بهبود ببخشد. در واقع، این فناوری چشم هوشمند صنعت است که با دقت و سرعت بالا، عیوب را شناسایی و از بروز آنها پیشگیری می‌کند.

وی در پایان تأکید کرد: تحول دیجیتال در صنعت فولاد دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه ضرورتی برای تداوم رقابت جهانی است. فولاد مبارکه با رویکرد فعال و آینده‌نگر خود در مسیر تبدیل‌شدن به الگویی از “فولاد هوشمند” گام‌های مؤثری برداشته است.

فولادمبارکه، موتور محرکه توسعه فناوری‌های بومی

جعفر قیصری، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و رئیس اسبق شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با اشاره به نقش این شرکت در شکل‌گیری زیست‌بوم فناوری و نوآوری استان اظهار کرد: واقعیت این است که اکوسیستم دانش‌بنیان و فناور اصفهان، شامل دانشگاه‌ها و شهرک علمی و تحقیقاتی، در بسیاری از جنبه‌ها مرهون حضور و اثرگذاری صنعت فولاد است. این صنعت با ایجاد فضای تعامل میان بخش تولید و نخبگان دانشگاهی، زمینه‌ساز شکل‌گیری مجموعه‌ای از تجارب ارزشمند شده است که امروز به یک سرمایه دانشی در سطح ملی تبدیل شده است.

وی افزود: همکاری میان فولاد مبارکه و جامعه نخبگان موجب شده ظرفیت‌های علمی و فناوری متعددی در استان به وجود آید. همین پیشگامی و ارتباط مستمر میان صنعت و دانشگاه باعث شده ما بتوانیم در مسیر توسعه فناوری‌های بومی و افزایش بهره‌وری صنعتی گام‌های مؤثری برداریم.

رئیس اسبق شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان عنوان کرد: تجربه نشان داده رسیدن به فناوری‌های عمیق صرفاً با گروه‌های مهندسی سنتی ممکن نیست و باید شرکت‌های تخصصی و چابک ایجاد شوند تا بتوانند مسیر توسعه تکنولوژی را با صبر و استمرار طی کنند. در این مسیر لازم است صنعت فولاد به‌عنوان سرمایه‌گذار و حامی در کنار شرکت‌های دانش‌بنیان بایستد تا این شرکت‌ها بتوانند با خیال راحت بر توسعه لایسنس‌ها و فناوری‌های داخلی تمرکز کنند.

قیصری در پایان تأکید کرد: با رفع موانع مالی و حمایت از توسعه فناوری‌های بومی، می‌توانیم شاهد شکل‌گیری نسلی از شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند باشیم که نه‌تنها نیازهای صنعت فولاد را تأمین می‌کنند، بلکه در عرصه صادرات فناوری نیز نقش‌آفرین خواهند بود.