پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، هرکس که آشنایی مناسبی با بازار فلزات اساسی دارد، اکنون روی مس شرط می‌بندد. فلزی که از پساکرونا خیز بلندی را به سمت افزایش قیمت برداشته و حالا هم به نقطه اوج خود نزدیک می‌شود. یک پای داستان ظاهراً مسائلی است که در شیلی، پاناما و برخی از دیگر مناطق جهان در حوزه استخراج و فرآوری مس پیش آمده است. بخش دیگر نیز عمدتاً از ناحیه تورم جهانی حادث شده و گریبان مصرف‌کنندگان مس را گرفته است. با این‌حال قطعه‌قطعه شدن زنجیره جهانی تأمین و ترس از کاهش عرضه این فلز که مصرف آن پیوسته رو به فزونی است، موجب شده تا جهان به قیمت‌های بالای مس تن دهد. نکته جالب اینکه همه خود را آماده بهای ۱۰ تا ۱۲ هزار دلاری هر تن مس طی سالیان آتی کرده‌اند. ظاهراً این فلز سرخ که برادر ناتنی طلاست، وضعیت عجیب و غریبی را در ماه‌های آینده تجربه خواهد کرد. وضعیتی که الزاماً به معنی تهدید نیست و در دل خود فرصت‌های بی‌شماری برای تولیدکنندگان مس، معدنکاران بزرگ و نیز سرمایه‌گذاران معدنی دارد.
رنکینگ جدید پادشاهان مسی
تغییر و تحولات قیمتی مس که به نقطه اوج خود در ۲۲ ماه گذشته نزدیک می‌شود، مساله برتری در بازار مس را حائز اهمیت دوچندانی می‌کند. ظاهراً کودلکو بازیگر شیلیایی مشهور صنعت مس، از ادامه کار ناتوان است و به دلیل مشکلات بی‌شمار قصد دارد تاج پادشاهی این صنعت را واگذار کند. اصلی‌ترین گزینه برای کسب این عنوان مهم، گروه معظم بی‌اچ‌پی است. شرکتی که در سال گذشته پا به پای کودلکو در تولید مس پیش رفت و حالا طبق گزارش اولیه خود در فصل نخست ۲۰۲۳، احتمالاً امسال را با رشد تولید ۷۰۰ هزار تنی به پایان خواهد رساند. بی‌اچ‌پی که سال گذشته حدود ۳۷/۱ میلیون تن مس تولید کرده بود، امسال طبق برنامه پیش‌بینی شده قرار است این حجم را تا ۴۴/۱ میلیون تن بالا ببرد که به این ترتیب، ۳۰۰ هزار تن از تولید کودلکوی شیلی بالاتر بوده و بازی را به نفع معدنکار استرالیایی به پایان می‌رساند. جالب اینکه فری‌پورت که سال‌هاست یک پای ثابت بازار مس است، از غفلت کودلکو و بسیاری دیگر از رقبا سود برده و در حال افزایش تولید است. اهمیت برتری در این بازار از این جهت است که حضور در راس بازار مس می‌تواند موقعیت‌های ویژه‌ای را برای برنده اعم از کشور و بنگاه مربوطه به ارمغان آورد. سرمایه‌گذاری‌های خارجی چشمگیر، قراردادهای تامین دست و دل‌بازانه و همکاری‌ها از مهم‌ترین مزایایی است که برای بازیگر برتر حاصل می‌شود.
گرانت اسپور که از تحلیلگران مشهور مجله بلومبرگ است، اخیراً در پاسخ به سوالی در باب آینده بازار مس عنوان کرده است: تا زمانی که معدنکار غول پیکر استرالیایی یعنی بی‌اچ‌پی با کمک شریک خود اسکوندیا، در شیلی به افزایش تولید ادامه دهد، این شرکت استرالیایی قادر خواهد بود برنامه خود را عملیاتی کرده و ظرف امسال، کودلکو را پشت سر بگذارد و سلطنت این غول دولتی شیلی را به عنوان بازیگر شماره ۱ بازار جهانی مس مختل کند.
از این رو مس کاملاً تحت نظر تحلیلگران است. شنیده‌ها حاکی از آن است که این فلز احتمالاً به نقطه جوش خواهد رسید. قیمتی که ممکن است در ۲۰۲۴ برای مس رقم بخورد احتمالاً تا ورای ۱۰ و ۵۰۰ هزار دلار پیش خواهد رفت. پساکرونا نخستین بزنگاهی بود که جهان متوجه شد قیمت مس دیگر به نقطه قبل بازنمی‌گردد. گذار انرژی و تلاش جهانی برای رسیدن به اهداف ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ کربن صفر، مس را وارد دوره تازه‌ای از مطلوبیت و کارآیی کرده که همین عامل احتمالاً بهای فلز سرخ را به بالاترین نقطه خود در تاریخ می‌رساند.
البته وب‌سایتی نظیر تریدینگ اکونومیک پیش‌بینی می‌کند نرخ هر تن مس تا پایان ۲۰۲۴ نزولی باشد و به ۸۳۵۰ دلار برگردد اما به نظر می‌رسد این پیش‌بینی فعلاً کمی دور از دسترس است. برای این گفته دلایل بسیاری در دسترس است که بارزترین آنها پیش‌بینی بوفا، SNL و بلومبرگ است که اخیراً منتشر و نشان می‌دهد قیمت مس در پایان دو سال ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ به ترتیب به ۱۰ هزار و ۷۵۰ دلار و سپس ۱۲ هزار دلار خواهد رسید. رقم دوم بالاترین نرخی است که در تاریخ برای مس چکش خورده است و تحقق آن جایگاه این فلز را بیش از پیش بالا می‌برد. در ادامه به برخی زمینه‌های جهش قیمت مس اشاره خواهیم کرد.
میدان نبرد تولید
جنگ فعلی جهان، جنگ جهانی تولید است. چین با وصف اینکه دستش هر روز از بازارهای ثروتمند و اصلی دورتر می‌شود و مجبور به عرضه کالا به مناطق در حال توسعه می‌شود، برای تداوم جهش صنعتی خود ارزش بالایی قائل است و بر سر برتری صنعتی با هیچ کشور حاضر به معامله نیست. از این‌رو تنش دو کشور آمریکا و چین بر سر وضعیت صنعتی‌شان، اثر عمیقی بر بازارهای جهانی به ویژه بازار کامودیتی‌ها خواهد داشت. در این بین مس به عنوان یکی از فلزاتی که در مرکز مساله گذار انرژی است، جایگاه بارزی دارد. چینی‌ها بخش بزرگی از فرآوری مس را برعهده دارند اما افزایش هزینه‌های تولید مس در انواع مختلف موجب شده تا کارخانه‌های فرآوری چینی با رمق کمتری به تولید بپردازند و همین عامل استارت کاهش عرضه و افزایش قیمت را زده است. درگیر شدن معدنکاران بزرگ جهان در آمریکای مرکزی و جنوبی با دولت‌های سوسیالیست و حامی محیط زیست نیز بر تضعیف جریان تولید مس اثر گذاشته است.
به مدد این اتفاقات هم‌اینک (پایان هفته سوم فروردین ۱۴۰۳) شاخص کومکس، بهای مس را در محدوده هر پوند (۴۵۳ گرم -به طور حدودی) ۲۵/۴ دلار عنوان می‌کند. عددی که به معنی بهای ۹۳۷۰ دلاری برای هر تن مس است. شاخص بیزنس اینسایدر از بازار مس نیز نشان می‌دهد در روزهای گذشته معامله‌کنندگان بازار، هر تن مس را ۹۵۵۰ دلار خرید و فروش کرده‌اند که رقم قابل توجهی است. ترس از قرار گرفتن مس در کانون دعوای سیاسی- امنیتی چین و آمریکا هر روز اثرات بیشتری بر بهای این فلز می‌گذارد.
ترس جهان از کمبود عرضه مس
به جز افزایش فزاینده هزینه‌های تولید، یکی از دلایل افزایش قیمت مس، ترس از کاهش عرضه آن، به واسطه اختلالات ایجاد شده در تولید این فلز گرانبها در معادن سراسر جهان است. به عنوان مثال می‌توان تعطیلی معدن ۱۰ میلیارد دلاری کپر در پاناما با توانایی تولید ۳۵۰ تن کنسانتره که حدود ۵/۱ درصد تولید جهانی مس را به خود اختصاص می‌داد را یادآور شده که به دلیل اعتراضات گسترده در این کشور آمریکای مرکزی رخ داده و همانند یک جلیقه انفجاری در این صنعت عمل کرده و قیمت‌ها را صعودی کرده است.
از آن سو، تصمیم شرکت بزرگ آنگلوآمریکن برای کاهش تولید به دلیل عیار پایین و افزایش هزینه‌های تولید نیز باعث شده تا این شرکت برنامه ۲۰۲۴ خود را کاهشی و در حد ۷۵۰ هزار تن ارائه کند.
همچنین انتظار می‌رود تولید مس در معدن اسکوندیدا شیلی (بزرگ‌ترین معدن مس در دنیا که بیش از ۱ میلیون تن مس در سال تولید می‌کند) با چالش جدی روبه رو شود. این چالش عمدتاً به دلیل افزایش هزینه‌های تولید و اعتصابات کارگری در اعتراض به ناکافی بودن دستمزدها و همچنین قوانین سخت و محدودکننده محیط زیستی کشور شیلی در رابطه به آلودگی آب توسط این غول تولید کننده مس، رخ داده است. موضوعی که دست‌کم تا سال ۲۰۲۵ حداقل ۵ درصد تولید مس این واحد بزرگ را کاهش خواهد داد.
بانک سرمایه‌گذاری ANZ می‌گوید که هزینه تمام شده تولید یک تن مس در ۳ سال گذشته به دلیل رشد قیمت انرژی و همچنین افزایش دستمزد و حق بیمه کارگران معدن تا ۳۰ درصد افزایش یافته و به حدود ۵۶۰۰ دلار در تن رسیده است. این افزایش هزینه‌ها باعث اختلال در تولید و عرضه کنسانتره و ماده خام این صنعت تا ۶ درصد شد که معادل دلاری یکسال تولید نفت دو کشور امارت متحده عربی و نیجریه در بازار مواد خام است.
در همین حال، در سال ۲۰۲۴ تولید مس در شرکت دولتی کودلکوی شیلی به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده در جهان که با تولید و استخراج حدود ۶۶/۱ میلیون تن مس در سال سهم بزرگی از بازار این ماده حیاتی را در اختیار دارد، به کمترین میزان خود در ۲۵ سال اخیر رسیده و کاهش ۱۷ درصدی را به دلیل بالا بودن سطح بدهی‌ها و افزایش هزینه‌های تولید تجربه کرده است. این مشکل در حدی زیاد است که این مجموعه حتی خطر ورشکستگی را بیخ گوش خود احساس می‌کند.
تغییر روندها
همه چیز از تغییر روندها در بازار مس حکایت دارد. مثال نغز این داستان گزارشی است که از جانب گروه مطالعات بین‌المللی مس ارائه شده است. گزارشی که نشان می‌دهد تا اواخر سال ۲۰۲۳ و ماه اکتبر، حجم قابل توجهی از تولید مس جهان که قریب به ۵۰۰ هزار تن بوده، انبار شده و به فروش نرفته است. حالا اما بازارهای جهانی نه تنها از مس خالی است که بنیادهای مرتبط با تحلیل بازار فلزات پیش‌بینی کرده‌اند تحولات سیاسی-امنیتی اخیر به طور کامل شکل بازار را تغییر داده بنابراین برآوردهای قبلی معنای خود را از دست داده‌اند. ظاهراً برخی از این مؤسسات از جمله بخش پژوهشی بلومبرگ معتقدند شکاف عرضه و تقاضا به جای مازاد، به سمت کسری تولید مس حرکت کرده است. موضوعی که موید تغییر روند بازار و مقوم افزایش قیمت فلز مس دست‌کم در کوتاه مدت است. برآوردها متفاوت است اما عمده کارشناسان روی عددی بیش از ۱۰ هزار دلار نظر دارند و عموماً روی بهای ۵ رقمی مس هم عقیده‌اند. معناکاوی چنین روندی به ما می‌گوید با توجه به آنچه گفته شد، مصرف‌کنندگان مس در بازار جهانی احتمالاً تا پایان ۲۰۲۶ با شکاف عظیمی به میزان ۷۵۰ تا ۱میلیون تن کسری روبه‌رو خواهند شد. بحرانی که می‌تواند قیمت‌های فعلی هر تن مس را تا ۱۰۰۰۰ دلار و بیشتر در هر تن بالا ببرد و همان‌جا قیمت مس را تا مدت‌ها نگه دارد. جدال‌های بی‌نتیجه دولت‌ها و معدنکاران محرک ۵ رقمی ماندن قیمت مس است.
برای نمونه اخیراً نگرانی‌ها از کاهش تولید مس در پاناما کاملاً جدی شده است. این اتفاق با دستور دولتمردان کشور پاناما برای تعطیلی معدن بزرگ فرست کوانتوم (First Quantum) که نزدیک به ۴۰۰ هزار تن فلز مس را هر سال به بازار جهانی عرضه می‌کند، رخ داده است. دعوای دولت و این معدنکار مشهور به دلیل داشتن اختلاف مالیاتی با مدیران این شرکت و عدم توافق بین دوطرف رخ داده و بدون هرگونه نتیجه شدت نیز گرفته است.
«فرست کوانتوم» تهدید کرده است که معدن مس بزرگ کوبره (Cobre Panama) در کشور پاناما را در صورت عدم حل اختلاف مالیاتی با این کشور که به گفته مقامات آن به روند تجاری دوستانه پاناما آسیب وارد می‌کند، تعطیل خواهد کرد. از آن‌سو اظهارنظر صاحبان شرکت چند ملیتی آنگلوآمریکن نسبت به کاهش تولید ۲۰۰ هزار تنی، کلیه سرمایه‌گذاران این صنعت را شگفت‌زده کرد. البته مشکل آنگلوآمریکن دولت نیست و ته کشیدن ذخایر غنی، عامل اصلی افت تولید است. ظاهراً سهم شرکت از تولید معدن با افت ۹ درصدی به‌دلیل کاهش عیار سنگ از ۲۵/۱ درصد به ۱۱/۱ درصد عامل افت تولید از ۲/۲۷۷ هزار تن به ۱/۲۵۱ هزار تن شد. تولید معدن El Soldado نیز با افت ۵ درصدی از ۳/۴۲ هزار تن در سال ۲۰۲۱ به ۲/۴۰ هزار تن در سال ۲۰۲۲ رسید. دلیل کاهش تولید این معدن نیز افت عیار از ۷۳/۰ درصد به ۶۵/۰ درصد بود.
چین تمام تولید را می‌بلعد؟
از آنجا که داده‌های رشد تولید در چین به ویژه ارقام شاخص مدیران خرید(PMI) تأیید می‌کند که موتور صنایع اژدهای سرخ دوباره با دور بالا در حرکت است، قیمت مس حتی ممکن است بیش از یک بازه محدود و کوتاه بالا برود. این یعنی اگر نبض کسب‌وکارها در شرق آسیا تند بزند، تقاضا برای مس شدت گرفت و بخش اعظم فشار این چالش روی تولید چین که بیش از ۲۵ درصد کل تولید جهان است، سربار می‌شود. شناخت تبعات این موضوع با توجه به اینکه چین کماکان بال پرواز تولید جهان است، تقاضای اثر عمیقی روی بازیگران صنعت مس جهان خواهد داشت. اما هرچقدر سرعت سرمایه‌گذاری روی معادن مس و فرآوری این فلز بیشتر شود، طبیعتاً دوره اوج قیمت مس کمتر خواهد شد و بالعکس هرچه تولید مس و فرآوری آن با چالش و سکته و نوسان همراه شود، شتاب قیمت مس به سمت بالا بیشتر خواهد شد.
معمولاً شواهدی که خبرگزاری بلومبرگ از روندهای بازاری فلزات ارائه می‌کند بسیار دقیق است. آخرین گزارش بلومبرگ از وضعیت تولید، فرآوری و عرضه مس به بازار فلزات تا افق ۲۰۲۵ گویای اثر عمیق کمبود سرمایه‌گذاری در صنایع معدنی است. این روند به طور واضح بر افت پتانسیل تولیدی صنایع مس از مسیر افول زیرساخت‌های این بخش حکایت دارد. دعوا بر سر تولید معدنی در آمریکای جنوبی و مخصوصاً شیلی که ریشه‌های محلی و زیست‌محیطی دارد هم وضعیت بالا را تقویت می‌کند و این چالش تنها یک آتش‌نشان دارد؛ اینکه تولید جهانی افت کند وگرنه مساله مس جدی‌تر از چیزی خواهد شد که گزارش‌های فنی در باب آن سخن می‌رانند.
شامه تیز بی‌اچ‌پی
در ۱۰ سال گذشته یک باور عمومی پذیرفته شده که در بین اهالی صنعت وجود داشته و دارد که بر فضای بازار مس حاکم است. و آن اینکه، صنعت مس مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری است. بزرگان این صنعت به انفجار قریب الوقوع قیمتی و در تقاضای جهانی نسبت به این فلز سرخ بارها اشاره کرده و مهم‌ترین دلیل آن را پیشی گرفتن تقاضا نسبت به عرضه به دلیل افزایش هزینه‌های برداشت و پالایش، و نیز رشد قیمت انرژی مورد نیاز برای ادامه تولید می‌دانند. مسائلی که اگر حل نشوند طبعاً کاهش تولید در این صنعت رخ خواهد داد. امروزه سرمایه‌گذاری در این صنعت تا حد زیادی تحت‌الشعاع صنایع سودساز و پررونقی همچون سنگ‌آهن و زغال‌سنگ قرار گرفته‌اند. دو بخشی که در سال‌های اخیر سود سرشاری را نصیب سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند. با این حال، شوک کاهش عرضه نسبت به تقاضا در صنعت مس، سبب افزایش تمرکز و در کانون توجه قرار گرفتن آن شده است. همه اینها دلایلی است که بزرگ‌ترین بازیگران بخش معدن به سمت صنعت مس تغییر مسیر دهند.
برای نمونه بی‌اچ‌پی غول معدنی استرالیا یکی از بازیگرانی است که مس، شامه تیزش را هدف قرار داده است. یکی از اقدامات بی‌اچ‌پی روندی است که در منطقه استرالیای جنوبی در پیش گرفته و تولید ۱۶۰ هزار تن مس جدید را هدف گرفته است. عددی که در صورت تحقق ورق را به نفع این معدنکار باسابقه برمی‌گرداند و نقشش را در بازار مس جهان پررنگ‌تر می‌کند. بی‌اچ‌پی این روند را در حالی در پیش گرفته که با تزریق ۱۰ میلیارد دلار منابع کارخانه ذوب و فرآوری جدیدی احداث می‌کند. این کارخانه ذوب جدید که در المپیک دم (Olympic Dam) قرار دارد اثر عمیقی روی بازار جهانی خواهد داشت. بی‌اچ‌پی گفته است که در حال بررسی فن‌آوری جدیدی در زمینه ذوب است که ظرفیت فعلی این مجموعه را به دو تا سه برابر مقادیر کنونی افزایش خواهد داد. روندی که اگر در ۲۰۲۶ به هدف اصابت کند، نقش بی‌اچ‌پی را در بازار جهانی مس دوچندان می‌کند. با وجود آنکه چنین اقدامی نیاز به تامین منابع آبی چشمگیری دارد اما خیال غول معدنی استرالیا از این بابت به واسطه طرح سرمایه‌گذاری جدیدی که مشارکت بومیان را جلب می‌کند، راحت است.
در چین که خود بزرگ‌ترین مصرف‌کننده این فلز ارزشمند در جهان است به دلیل رونق در بخش املاک و اعطای وام کم بهره از طرف دولت، برای اولین بار شاخص رسمی خرید مدیران تولیدی در ماه سپتامبر افزایش داشت و در هند هم شاهد رشد این صنعت بودیم، همین عامل سبب شد تا قیمت این کالا با ۹ درصد افزایش به بالاترین قیمت در یکسال گذشته برسد. در حالی که اغلب بازارهای مالی از هم تاثیر می‌پذیرند ولی با توجه به تقاضای بالای چینی‌ها در مس، سرمایه‌گذاری در این صنعت نسبت به سنگ‌آهن و زغال سنگ، جذاب‌تر شده است. کارخانه‌های Freeport و Antofagasta که از بزرگان تولید درصنعت مس هستند، اعلام کردند که به ترتیب ۳۰ و ۱۵ درصد رشد سرمایه‌گذاری داشته‌اند.
کودلکو، غول دولتی شیلی و بزرگ‌ترین معدنکار مس جهان، در بیانیه‌ای اعلام کرد که تولید ۳ ماهه اول سال ۲۰۲۴ این شرکت نزدیک به ۳۰۰ هزار تن بوده است، رئیس این معدن به بازرسان و بازدیدکنندگان اعلام کرد که ما در حال بهبود چرخه تولید هستیم و به این کار ادامه خواهیم داد، همه کارگران ما سخت کار می‌کنند که جریان کاهشی تولید در گذشته را معکوس کنیم.
پاچکو اظهار کرد: علت کاهش تولید در سال‌های گذشته را می‌توان به عیار پایین سنگ معدن، ریزش دیواره گودال و اختلال در رمپ پروژه و همچنین رویدادهای آب و هوایی و لرزه‌ای به خاطر قرار گرفتن روی کمربند زلزله‌خیز و فعالیت آتشفشانی مربوط دانست، به گفته این مدیر بلندپایه شرکت کودلکو، تاخیر در تصویب پروژه‌های جدید باعث شد تا چند پروژه بزرگ به طور همزمان آغاز شود. وی در ادامه گفت: برای نیل به هدف افزایش تولید، همه مدیران بلندپایه کودلکو برای هم‌فکری و ارائه اطلاعات بیشتر و صحبت در مورد حل مشکلات کارگران و معدنچیان ناراضی فراخوان شده‌اند.
مهدی باقری‌فرد-پژوهشگر و مترجم مالی، اقتصاد و بیمه
ارسال نظر