ماهنامه کارخانه نوشت: افزایش چشمگیر ظرفیت انرژی خورشیدی در ترکیه باعث شد برای نخستین بار در ماه ژوئن، میزان برق تولیدی از منابع خورشیدی از برق تولید شده با گاز طبیعی بیشتر شود. در همین حال، اولین نیروگاه هستهای ترکیه نیز قرار است ظرف چند ماه آینده به بهرهبرداری برسد. ترکیه همچنین با سرعت بالایی در حال استقرار باتریهای بزرگمقیاس در سطح شبکه است تا بتواند مازاد برق تولیدشده از نیروگاههای بادی و مزارع خورشیدی را ذخیره کرده و در زمانهای اوج مصرف به شبکه تزریق کند. هدف این است که تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت ذخیرهسازی باتری به ۸۰ گیگاواتساعت ( GWh) برسد. اینطور به نظر میرسد که ترکیب افزایش منابع انرژی پاک و گسترش ظرفیت ذخیرهسازی برق در ترکیه، مصرف گاز و سایر سوختهای فسیلی برای تولید برق این کشور را محدود خواهد کرد. همین موضوع ممکن است باعث شود فعالان خوشبین بازار گاز، بهدنبال فرصتهای رشد در مناطق دیگری باشند.
مسیر رشد
بر اساس دادههای بانک جهانی، اقتصاد ترکیه از سال ۲۰۱۹ بهطور متوسط سالانه ۴.۷ درصد رشد کرده است؛ یعنی بیش از چهار برابر نرخ رشد منطقه یورو و نزدیک به دو برابر نرخ رشد اقتصاد جهانی در همین بازه زمانی. بر اساس آمار مؤسسه «امبر» ( Ember)، تقاضای برق در ترکیه بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ حدود ۱۴ درصد افزایش یافته، درحالیکه در همین دوره، تقاضای برق در اتحادیه اروپا حدود ۵ درصد کاهش داشته است. امبر همچنین اعلام کرده که افزایش سرمایهگذاری دولتی در زیرساختها و گسترش صنایع سنگین و تولیدی، از مهمترین عوامل رشد تقاضای برق در ترکیه بودهاند، بهطوریکه میزان مصرف برق این کشور در سال ۲۰۲۴ به ۳۴۰ تراواتساعت ( TWh) رسید. انتقال برخی صنایع سنگین از سایر نقاط اروپا - از جمله فولاد و سیمان تولیدی از آلمان - در چند سال اخیر باعث افزایش مصرف انرژی در ترکیه شده است.
کاهش استفاده از گاز
با وجود افزایش پیوسته مصرف برق در ترکیه، سهم گاز طبیعی در سیستم تولید برق این کشور رو به کاهش است و منابع انرژی دیگری جای آن را گرفتهاند. گزارشها میگویند تولید برق با استفاده از گاز طبیعی، طی سه سال گذشته کاهش یافته است. طبق دادههای مؤسسه امبر، نیروگاههای برق با سوخت زغالسنگ، همچنان بزرگترین منبع تولید برق در ترکیه هستند و ۳۶ درصد از برق مصرفی شبکه این کشور در سال گذشته از این نیروگاهها تأمین شده است. دلیل اصلی، ادامه مصرف زغالسنگ در ترکیه، ارسال محمولههای ارزانقیمت از سوی روسیه بوده است؛ کشوری که پس از آغاز جنگ با اوکراین در سال ۲۰۲۲ با تحریمهای گسترده مواجه شد و حالا برای فروش محصولات انرژی خود با کمبود مشتریان علاقهمند روبهرو است. صادرکنندگان زغالسنگ روسیه، برای اینکه شرکتهای تأمینکننده برق ترکیه خریدهای پایداری داشته باشند، قیمتهای خود را پایینتر از سایر فروشندگان زغالسنگ تعیین کردهاند. در نتیجه، از سال ۲۰۲۲ تاکنون، توانستهاند سهم غالبی از بازار زغالسنگ ترکیه را به خود اختصاص دهند.
بر اساس دادههای مؤسسه اطلاعات کالایی Kpler، روسیه در سال ۲۰۲۵ حدود ۸۸ درصد از واردات زغالسنگ ترکیه را تأمین کرده، درحالیکه سهم متوسط آن بین سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ فقط ۲۴ درصد بود. با این حال، عرضه پایدار زغالسنگ ارزانقیمت از روسیه باعث کاهش تقاضا برای گاز طبیعی گرانتر در ترکیه شده است. نیروگاههای گازی تنها ۱۹ درصد از برق ترکیه در سال گذشته را تولید کردند. سدهای برقابی هم ۲۲ درصد دیگر را تأمین کردهاند و نیروگاههای خورشیدی و بادی بهترتیب با ۷ درصد و ۱۱ درصد، جزو مهمترین منابع بعدی تولید برق در ترکیه بودهاند.
بازگشت به مدار؟
در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، تولید برق با گاز طبیعی در ترکیه ۵۲ درصد نسبت به نیمه اول سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است؛ اتفاقی که باعث شده فعالان خوشبین بازار گاز، دلایلی برای امیدواری پیدا کنند. با این حال، با اینکه تولید برق با منابع گاز اخیراً افزایش یافته، اما میزان آن همچنان کمتر از جهشهای گذشته در این حوزه است و نشان میدهد که شرکتهای برق ترکیه همچنان نسبت به وابستگی بیش از حد به گاز برای تولید برق محتاط هستند. علاوه بر این، منابع انرژی پاک همچنان رو به افزایش هستند، بهطوریکه امسال تولید برق خورشیدی در ترکیه نسبت به سال گذشته افزایش ۴۷ درصدی را نشان میدهد. همچنین ترکیب تولید برق از نیروگاههای خورشیدی و بادی در ماه ژوئن رکورد زده و ۳۰ درصد از برق مصرفی کشور را تأمین کرده است.
در کنار این پیشرفتها، اولین رآکتور از مجموع چهار رآکتور برنامهریزیشده در نخستین نیروگاه هستهای ترکیه تنها چند ماه با آغاز تولید فاصله دارد. نیروگاه هستهای «آککویو» به محض عملیاتی شدن، منبعی تازه از برق پاک در اختیار شرکتهای برقرسان قرار خواهد داد؛ منبعی که میتوان بهصورت کنترلشده و برنامهریزیشده از آن استفاده کرد تا جایگزین برق تولید شده با گاز یا زغالسنگ شود و به متعادلسازی نیازهای شبکه برق کمک کند.
در حال حاضر، ظرفیت بیشتری از انرژی پاک نیز در دست ساخت است، بهطوری که طبق گزارش سازمان غیرانتفاعی «دیدهبان جهانی انرژی» ( GEM)، نزدیک به ۹۰ درصد از حدود ۱۳ هزار مگاوات ظرفیت جدید تولید برق که در مرحله ساخت یا پیشساخت قرار دارد، مربوط به منابع انرژی پاک است. در میان تمام پروژههای جدید تولید برق که قرار است در آینده نزدیک تکمیل شوند، نیروگاههای هستهای با حدود ۴ هزار و ۸۰۰ مگاوات ظرفیت در حال ساخت، بیشترین سهم را به تنهایی دارند. پس از نیروگاههای هستهای، نیروگاههای بادی با ظرفیت ۲۴۶۰ مگاوات در رتبه دوم ظرفیتهای جدید قرار دارند و بعد از آن، نیروگاههای خورشیدی با ۱۳۳۶ مگاوات جایگاه سوم را دارند. بنابراین، حتی اگر رشد تقاضای برق در ترکیه همچنان بیشتر از میانگین منطقهای و جهانی باشد، فضای چندانی برای افزایش پایدار سهم گاز طبیعی در ترکیب انرژی این کشور باقی نمیماند.
منبع: Reuters
نظر شما