پایگاه خبری – تحلیلی ایراسین: در حال حاضر، ترکمنستان سالانه تقریباً ۳۴.۰۹ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به چین صادر می‌کند. اما طبق توافق اخیر با ترکیه از مارس امسال، حجم کمتری بین ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب نیز از طریق ایران به ترکیه ارسال می‌شود. پوشش می‌دهد.

باید توجه داشت که رقابت در بازار چین شدید است. به دلیل تنش‌های ژئوپلیتیکی، روسیه مشتریان سنتی خود در اروپا را از دست داده و صادرات گاز خود را به چین تغییر مسیر داده است در مقابل، ترکمنستان صادرات گاز از طریق روسیه را به طور کامل متوقف کرده است. بنابراین، ایران به عنوان فرصتی مهم برای ترکمنستان برای تنوع بخشیدن به بازارهای صادراتی مطرح شده است. انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق ایران با استفاده از روش «سوآپ گازی» گامی راهبردی در این راستا محسوب می‌شود.

هرچند ایران خود دارای دومین منابع گازی جهان است به دلایل گوناگون مانند تحریم‌ها، کمبود منابع مالی، مصرف بالای داخلی، … تاکنون نتوانسته در بازارهای جهانی نقش پررنگی داشته باشد و گاهاً در زمستان نیز با کمبود مواجه می‌شود. با این وجود، ایران می‌تواند از موقعیت جغرافیایی خود استفاده و گاز ترکمنستان را به کشورهای واردکننده اطراف از جمله ترکیه، عراق، کویت، پاکستان، افغانستان و حتی عمان و هند صادر کند.

در واقع همکاری ترکمنستان و ایران برای صادرات گاز می‌تواند به نتیجه برد برد ختم شود که مزایای راهبردی برای هر دو کشور دارد. ترکمنستان از این طریق می‌تواند گاز مازاد خود را صادر و درآمدهای ارزی خود را تقویت کند و نیز می‌تواند قدرت چانه زنی بر سر قیمت گاز در برابر چین را داشته باشد. در مقابل ایران نیز می‌تواند با کسب درآمد ترانزیت از این طریق، خود را به عنوان «هاب گازی» منطقه معرفی کند که در راستای تقویت موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی کشور است. همچنین، ایران می‌تواند از طریق سوآپ بخشی از گاز ترکمنستان را در اختیار کارخانجات بزرگ و ارزآور کشور به ویژه فولاد و پتروشیمی قرار دهد.

البته، ترکمنستان به دنبال گزینه‌های دیگر بوده که پروژه «تاپی» یکی از این موارد است. این پروژه گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و هند منتقل می‌کند که مورد حمایت غرب نیز است. البته این پروژه با چالش‌های متعددی مانند ناامنی افغانستان، مشکلات پاکستان و افغانستان و رقابت دیرینه هند و پاکستان مواجه است که پیشرفت آن را با تردید روبه رو کرده است. اما ایران با داشتن زیرساخت‌های لازم و امنیت داخلی، بهترین گزینه برای صادرات ترکمنستان است.

آغاز صادرات گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق ایران می‌تواند آغازگر گامی مهم باشد که منابع این کشور را به اروپای تشنه گاز صادر می‌کند. همچنین نشان می‌دهد که ایران می‌تواند در این راستا تا چه اندازه تأثیرگذار باشد. البته صادرات گاز به ترکیه تنها مورد این مشارکت راهبردی نیست. اخیراً ترکمنستان و عراق با قراداد مبادلات گازی را منعقد کردند که از زیرساخت‌های ایران استفاده می‌شد.

در ۱۹ اکتبر گذشته، عراق توافقنامه‌ای با ترکمنستان برای تأمین روزانه تا ۲۰ میلیون متر مکعب گاز برای عراق امضا کرد. طبق این توافق، شرکت سوئیسی لوکستون انرژی گاز ترکمنستان را از طریق شبکه خطوط لوله ایران و با استفاده از مکانیزم مبادله، به عراق منتقل خواهد کرد.

همچنین در این شرایط ایران به دستاوردهای راهبردی جدیدی در بازار گاز دست خواهد یافت، قدرت چانه‌زنی خود را در واردات گاز طبیعی تقویت و موقعیت خود را به عنوان پل انرژی بین منطقه دریای خزر و بازارهای اروپایی تثبیت خواهد کرد. این مشارکت با درگیر کردن ترکیه می‌تواند گسترش یابد، رویکرد رقابتی بین تهران و آنکارا را به همکاری تبدیل کند.

در مجموع، مشارکت گازی ایران و ترکمنستان پیامدهای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی عمیقی دارد که در راستای منافع دو کشور و نیز سایر کشورهای مشترک کننده مانند ترکیه، عراق و پاکستان نیز است. البته نباید از موانع این همکاری مانند دخالت ایالات متحده غافل شد که همواره به دنبال تضعیف ایران بوده است. تعریف پروژه‌های گازی «تاپی» و «ترانس خزر»، برای صادرات گاز ترکمنستان نیز در این راستا و حذف ایران از معادلات انرژی منطقه بوده است.