به گزارش خبرنگار ایراسین، صنایع نفت، گاز و پتروشیمیِ امروز مانند هزار تویی از چالش‌ها و ریسک‌ها هستند. مخازن عمیق و میادینی غنی از گاز H₂S نه‌تنها به دلیل فشار و دما خطرناک‌اند بلکه خاصیت خورندگی آن‌ها می‌تواند میلیاردها دلار سرمایه را در چند ماه نابود کند.
در چنین شرایطی فلزات معمولی حکم شیشه‌ای را دارند که زیر پتک می‌شکند؛ استاندارد NACE MR0175 به همین دلیل تدوین شد «تضمین مقاومت آلیاژها در محیط‌های ترش و پیشگیری از شکست فاجعه‌بار.»
ورق فولادی ASTM A283 Gr.C که با این الزامات تطبیق داده می‌شود نه‌تنها باید استحکام کششی و چقرمگی بالا داشته باشد بلکه باید در برابر ترک ناشی از هیدروژن (HIC) و ترک تنش‌های سولفیدی (SSC) نیز سربلند بیرون بیاید. درست در همین نقطه مسابقه‌ای جهانی آغاز شده است، مسابقه‌ای که در آن تنها کسانی باقی می‌مانند که دانش متالورژی و کنترل کیفیت را تا مرز وسواس پیش برده‌اند.
مسیر جهانی تولیدکنندگان پیشگام؛ از شرق تا غرب
در دهه ۱۹۹۰، POSCO کره جنوبی اولین تولیدکننده آسیایی شد که با سرمایه‌گذاری عظیم روی تجهیزات تمیزکاری مذاب و کاهش عناصر مخرب تا حد ppb توانست محصولی مقاوم به H₂S روانه بازار کند. کمی بعد Nippon Steel ژاپن، مسیر تازه‌ای گشود و با ترکیب فولاد کربن‌فوق‌پایین با بهینه‌سازی مورفولوژی ناخالصی‌ها موجب شد تا توزیع تنش در ساختار فولاد بهینه شود و جبهه مقاومت در برابر SSC گسترش یابد.
در دهه ۲۰۰۰ نیز اروپا با ArcelorMittal و ThyssenKrupp Steel Europe سطح رقابت را بالاتر برد. خطوط نورد گرم با کنترل دمای بسیار دقیق امکان تولید ورق‌هایی با ضخامت تا ۳۰۰ میلی‌متر را فراهم کردند. همزمان اجرای سختگیرانه آزمون‌های HIC و SSC به بخشی روتین از فرآیند کنترل کیفیت تبدیل شد.
چین که وارد این بازار شد، استراتژی متفاوتی را برگزید، تنوع‌بخشی در ابعاد و سفارشی‌سازی کامل. شرکت‌هایی مثل Gangsteel، Octal Metals و Gnee Steel نه‌تنها استاندارد NACE MR0175 را پاس کردند بلکه با صدور گواهینامه‌های بین‌المللی دریایی به بازارهای آفریقا، خاورمیانه و آمریکای جنوبی هم نفوذ کردند.
رازهای فنی در موفقیت جهانی
تحلیل تجربه این تولیدکنندگان نشان می‌دهد که بهداشت متالورژیکی با کاهش گوگرد و فسفر به مقادیر ppm، و زدودن هیدروژن محلول، کنترل فرآیند نورد با کاهش تنش با مدیریت دمایی چندمرحله‌ای در نورد گرم و سرد، آزمون‌های چندلایه به صورت ترکیب تست‌های مکانیکی، شیمیایی و میکروسکوپی قبل از صدور گواهی و انعطاف ابعادی با پاسخ به نیازهای خاص پروژه‌ها از نظر ضخامت، عرض و طول عوامل کلیدی موفقیت آن‌ها را تضمین کرده است.
فولاد مبارکه حصار واردات را شکست
ایران سال‌ها برای رفع نیاز صنایع نفت و گاز خود به واردات این نوع ورق متکی بود. اما دستاورد جدید فولاد مبارکه ورق ASTM A283 Gr.C – NACE MR0175، یک چرخش راهبردی محسوب می‌شود. کنترل کربن تا ۰٫۰۵۵ درصد، رساندن هیدروژن به کمتر از ۲ ppm و محدود کردن اکسیژن به ۳۰ ppm تنها نمودهایی از مهارت فنی این پروژه است.
آزمون‌های HIC و SSC بدون نقص پشت سر گذاشته شدند و فرآیند نورد با تلرانس‌های دقیق ابعادی تختال‌هایی بدون عیب را روانه خط تولید کرد. این محصول که اکنون در ایران به یک بنچ‌مارک بدل شده هم برای جایگزینی واردات و هم برای هدف‌گذاری صادرات به کشورهای دارای میدان‌های ترش.
گام فولاد مبارکه در تولید این ورق نه‌تنها یک پیشرفت فنی است، بلکه یک سیگنال به بازار جهانی می‌دهد که ایران آماده رقابت در حوزه محصولات خاص صنعتی است. اگر این مسیر با اخذ گواهینامه‌های بین‌المللی، همکاری‌های فناورانه و بازاریابی هدفمند تکمیل شود می‌توان حتی سهمی از زنجیره تأمین جهانی را تصاحب کرد.
اما فراتر از اعداد و پارامترهای فنی این جهش نشان‌دهنده بلوغ یک صنعت است، بلوغی که از اعتماد به دانش داخلی شروع و به جایگزینی فناوری وارداتی ختم می‌شود. فولاد مبارکه دروازه‌ای را گشوده که به میدان رقابت بین چند برند جهانی ختم خواهد شد.
ارسال نظر