به گزارش ایراسین و به نقل از دنیای اقتصاد، مرکز آمار ایران آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی را منتشر کرد که براساس آن رشد ۶ ماهه اقتصاد ایران ۰.۱ درصد ثبت شده و این میزان بدون احتساب، نفت منفی ۰.۵ درصد بوده؛ فصل بهار سال ۱۴۰۴ رشد منفی ۰.۲ درصدی را ثبت کرده بود که هشداری برای وضعیتی رکودی اقتصاد ایران به حساب می‌آمد، اما فصل تابستان با رشد مثبت کم‌رمق ۰.۳ درصدی مواجه شد که نسبت به فصل پیش از آن ۰.۵و احد درصد افزایش را ثبت کرده است، این میزان هرچند بهبودی را نسبت به فصل بهار نشان می‌دهد، اما همچنان از سطوح برنامه‌ریزی شده در اسناد بالادستی فاصله دارد. در میان اجزای تولید ناخالص داخلی، گروه کشاورزی کمترین میزان رشد را با منفی ۳.۲ درصد و گروه صنایع و معادن با رشد ۰.۹ درصدی ثبت کردند. بخش خدمات نیز در فصل تابستان ۱۴۰۴ رشد ۰.۵ درصدی را تجربه کرد. با توجه به پایداری چالش‌های پیش روی رشد اقتصادی در فصل پاییز به نظر نمی‌رسد رشد اقتصادی تا پایان سال از بازه یک تا ۲ درصد فراتر رود. پیش‌بینی رشد اقتصادی تا پایان سال، فاصله معناداری با رشد ۸ درصدی در برنامه هفتم پیشرفت دارد.

گزارش مرکز آمار ایران در رابطه با حساب‌های ملی فصلی منتشر شد، براساس نتایج این گزارش، محصول ناخالص داخلی (یا GDP) به قیمت ثابت سال ۱۴۰۰ در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۴ رقم ۵ هزار و ۶۶ هزار میلیارد تومان را ثبت کرده، این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، محصول ناخالص داخلی به ۵ هزار و ۶۱ هزار میلیارد تومان رسیده بود، این موضوع نشان از رشد ۰.۱ درصدی محصول ناخلی داخلی دارد. در رابطه با محصول ناخالص داخلی بدون احتساب نفت، اما وضعیت ناخوشایندتر است. محصول ناخالص داخلی در ۶ ماه ابتدایی سال جاری به ۳ هزار و ۸۱۹ هزار میلیارد تومان رسید که بدون احتساب نفت است؛ این رقم برای ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۳ برابر با ۳ هزار و ۸۳۶ هزار میلیارد تومان بوده است که حاکی از افت منفی ۰.۵ درصدی محصول ناخالص داخلی در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۴ دارد. در بازه زمانی ۶ ماهه و در میان گروه‌های اصلی، گروه کشاورزی با افت منفی ۳ درصدی در رشد اقتصادی، بیشترین افت را تجربه کرده است. در مقابل گروه خدمات با رشد ۰.۵ درصدی بیشترین رشد را داشته است. گروه صنایع و معادن نیز رشد ۰.۳ درصدی را ثبت کرده است، درحالی‌که بدون احتساب نفت، رشد این گروه به منفی ۰.۹ درصد می‌رسد.

رشد منفی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص

براساس بخش دیگری از گزارش نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، رشد محصول ناخالص داخلی به تفکیک اجزای هزینه نهایی آمده است، پس از ثبت رشد منفی ۱.۱ درصدی در هزینه مصرف نهایی خصوصی فصل بهار، در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۴ نیز رشد منفی ۱.۲ درصدی را ثبت کرد. هر چند میزان کاهش در فصل تابستان ۱۴۰۴ نسبت به فصل بهار کمتر بوده است، اما همچنان هزینه مصرف نهایی خانوار روندی نزولی را طی می‌کند که می‌تواند هشداری از کاهش مصرف در اقتصاد باشد، این موضوع عمدتاً از نااطمینانی به شرایط اقتصادی و افزایش تقاضای احتیاطی و در نتیجه کاهش مصرف خانوار ناشی می‌شود. در قسمت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز در فصل بهار افت منفی ۱.۹ درصدی را ثبت کرد که نسبت به رشد کم رمق ۰.۷ درصدی سال ۱۴۰۳، افت قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به عنوان موتور رشد اقتصادی برای فصل‌های آتی شمرده می‌شود، این جز در ۶ ماه نخست سال جاری افت بیشتری را نیز نشان می‌دهد و رقم منفی ۳.۴ درصدی را ثبت کرده است که می‌تواند هشداردهنده باشد، این نشان می‌دهد که تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در فصل تابستان همچنان کاهشی بوده است و تغییر محسوسی در بهبود روند آن مشاهده نمی‌شود. تشکیل سرمایه در ماشین‌آلات و ساختمان در ۶ ماه ابتدایی سال جاری نیز به ترتیب منفی ۵.۲ و منفی ۰.۸ درصد بوده است.

تابستان کم‌حاصل اقتصاد ایران

تولید ناخالص داخلی فصلی از پاییز سال ۱۴۰۲ روندی نزولی را طی کرده است و از رشد ۵.۵ درصدی در این فصل، به منفی ۰.۲ درصد در بهار سال جاری رسیده، این کاهش در انتهای بازه زمانی عمدتاً ناشی از افزایش ریسک‌های سیاسی که بر فروش نفت اثرگذار بودند رخ داده، همچنین پس از تحمیل جنگ بر اقتصاد ایران از سوی اسرائیل و ایالات متحده آمریکا در پایان فصل بهار و ابتدای فصل تابستان، فضای نه جنگ و نه صلح اقتصاد را تحت‌تأثیر قرار داده که در نهایت به افزایش نااطمینانی‌ها و کاهش تولید منجر شده است، هر چند که در فصل تابستان رشد اقتصادی به ۰.۳ درصد رسیده و اندکی مثبت شده است اما همچنان پایین و نزدیک به صفر است. این نرخ رشد در مقایسه با نرخ رشد فصل تابستان سال ۱۴۰۳ که رقم ۳.۱ درصد را ثبت کرده بود، به طور قابل‌توجهی پایین است.

در میان اجزای رشد فعالیت‌های عمده اقتصادی، گروه کشاورزی رشد منفی ۳.۲ درصدی را در فصل تابستان تجربه کرد. رشد این بخش در فصل بهار نیز منفی ۲.۷ درصد بوده است. این در حالی است که در تمام فصول سال ۱۴۰۳ بخش کشاورزی رشدهای بالای ۲ درصد را تجربه کرده بود. از عوامل تأثیرگذار بر رشد پایین این بخش می‌توان به بروز خشکسالی، کمبود آب و سیاستگذاری ناصحیح دولت در قیمت‌گذاری و تخصیص نهاده‌های اولیه این بخش اشاره کرد.

گروه صنایع و معادن بیشترین رشد اقتصادی را در تابستان ۱۴۰۴ در میان گروه‌های اصلی ثبت کرده است. رشد این گروه ۰.۹ درصد بوده است، درحالی‌که در فصل بهار رشد منفی ۰.۳ درصدی را به ثبت رسانده بود. در میان زیرگروه‌های این بخش بیشترین رشد مربوط به گروه معادن و استخراج نفت و گاز طبیعی بوده است که رشد ۲.۸ درصدی را ثبت کرده است و در مقابل، تأمین آب و برق و ساختمان به ترتیب با رشدهای منفی ۵.۴ درصد و منفی ۱.۷ درصد کمترین رشدها را ثبت کردند. این نشان می‌دهد نیروی محرکه رشد مثبت اما ناچیز تابستان امسال، بخش استخراج نفت و گاز بوده است. این موضوع در رشد گروه صنایع و معادن بدون احتساب نفت نیز مشخص است که منفی ۰.۷ درصد بوده است.

گروه خدمات در تابستان امسال رشد ۰.۵ درصدی را تجربه کرد که اندکی بیشتر از رشد ۰.۴ درصدی فصل پیشین بوده است. در میان زیربخش‌های این گروه، واسطه‌گری‌های مالی با ۹.۴ درصد بیشترین رشد را داشته و عمده و خرده‌فروشی، هتل و رستوران با منفی ۲.۸ درصد کمترین رشد را داشته است. بروز جنگ و کاهش تقاضای سفر و از سوی دیگر افزایش قیمت جهانی دارایی‌هایی چون طلا و دارایی‌های داخلی به دلیل افزایش تورم و رسیدن به سطوح ۴۰ درصدی، دلیل رشد واسطه‌گری‌های مالی بوده است.

به طور کلی رشد اقتصادی در فصل تابستان، هرچند اندکی مثبت بوده است، اما فاصله چندانی از صفر ندارد و با توجه به فضای اقتصاد کلان به نظر نمی‌رسد تا پایان سال و در فصول آینده رشد تغییر چندان کند که به اهداف برنامه‌ریزی‌شده در قانون برنامه هفتم توسعه که رشد ۸ درصدی را هدف‌گذاری کرده بود، برسد. از سوی دیگر نیروی پیشران رشد اندک این فصل عمدتاً توسط بخش استخراج نفت و گاز صورت گرفته و بخش‌های دیگر چون خدمات و صنعت رشد کمی را تجربه کرده‌اند، با توجه به روند فزاینده تورم و اینکه بخش عمده‌ای از اشتغال در بخش‌هایی است که رشد پایینی را تجربه کرده‌اند، نیروی کار سهم کمتری از رشد اقتصادی دارد. در حال حاضر، رشد اقتصادی به صورت کلی نیازمند سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی است که موتور حرکت اقتصاد هستند و تا زمانی که محدودیت‌ها در این حوزه برطرف نشوند، برگشت اقتصاد به رشدهای بالا دور از ذهن خواهد بود.