پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، در سالن‌های شلوغ نمایشگاه بین‌المللی تهران، جایی که صدای صنعت و تجارت در هم می‌آمیزد، بیست و دومین دوره ایران‌متافو چیزی فراتر از یک گردهمایی سالانه بود. برای ناظران تیزبین که تحولات صنعتی ایران را رصد می‌کنند، حضور امسال گروه فولاد مبارکه شبیه به رونمایی از یک مانیفست جدید بود تا صرفاً نمایش محصولات. سعید زرندی، سکاندار جدید بزرگترین هلدینگ صنعتی ایران، از این تریبون استفاده کرد تا پایانی بر عصر شیفتگی به تناژ و آغازی بر خلق ارزش در عصر پساتناژ را اعلام کند. همان‌طور که تجارب جهانی اغلب یادآوری می‌کند، در دوران تلاطم‌های اقتصادی، شرکت‌های بزرگ یا باید خود را بازآفرینی کنند یا با خطر انقباض استراتژیک روبرو شوند؛ و مبارکه راه اول را برگزیده است.

فرار از تله‌ی «کالا»؛ استراتژی تمایز در عمل

اگر با لنز استراتژیک به بازار فولاد نگاه کنیم، مبارکه سال‌ها در موقعیت قدرتمند «رهبری بازار» قرار داشته است. اما بازدیدهای فشرده زرندی از غرفه‌ها و تأکید او بر محصولات خاص، نشان‌دهنده درک عمیق او از یک تهدید نامرئی است: تله کالایی شدن.

در دیدارهای مدیرعامل با شرکای تجاری و سازندگان تجهیزات، ترجیع‌بند سخنان او کیفیت، نوآوری و تکمیل زنجیره بود. این تغییر ادبیات تصادفی نیست. در بازاری که رقبای منطقه‌ای با دامپینگ قیمت فشار می‌آورند، استراتژی مبارکه از جنگ قیمت به جنگ تمایز تغییر جهت داده است. حضور پررنگ شرکت‌های دانش‌بنیان در پاویون مبارکه و تمرکز بر بومی‌سازی قطعات های‌تک، سیگنالی است که مبارکه می‌خواهد هزینه‌ی جایگزینی را برای مشتریانش بالا ببرد. یعنی مشتری ایرانی نه فقط به خاطر تعرفه گمرکی، بلکه به خاطر کیفیت و خدمات مهندسی منحصربه‌فرد، مبارکه را انتخاب کند.

بازتعریف هلدینگ؛ از کارخانه تا اکوسیستم

آنچه در متافو ۱۴۰۴ جلب توجه می‌کرد، آرایش تهاجمی گروه فولاد مبارکه بود. حضور هلدینگ های زیرمجموعه مانند «توکا فولاد»، «آتیه فولاد نقش جهان»، «ایریسا»، «صناپ» و شرکت‌های تولیدی بزرگ نظیر «فولادهرمزگان»، «فولادسنگان»، «فولادسبا»، «ورق خودرو»، «سفیددشت» و «فنی - مهندسی» در کنار شرکت مادر، تداعی‌کننده ساختار غول‌های شرق آسیا نظیر POSCO یا Mitsubishi بود.

زرندی در بازدیدهای خود از غرفه‌های زیرمجموعه، نقشی فراتر از یک مدیر اجرایی ایفا کرد؛ او در قامت معمار یک اکوسیستم ظاهر شد. پیام روشن بود: مبارکه دیگر فقط تولیدکننده ورق نیست. این گروه اکنون یک «زنجیره ارزش یکپارچه» است که از معدن و نسوز تا حمل‌ونقل و بازرگانی را پوشش می‌دهد. این یکپارچگی عمودی و افقی، پاسخی کلاسیک به نیروهای رقابتی است. با تقویت شرکت‌های اقماری، مبارکه «قدرت چانه‌زنی تأمین‌کنندگان» را خنثی می‌کند و با کنترل کانال‌های توزیع (از طریق شرکت‌های بازرگانی خود)، دسترسی به مشتری نهایی را تضمین می‌نماید.

در این میان نباید از نقش پررنگ رسانه‌ای فولاد مبارکه در متافو غافل شد که این بار با محتواها و ابزارهای جدید وارد میدان شده بود. ایراسین و کارخانه دو بازوی تحلیلی و جریان ساز فولاد مبارکه، تبیین ۶ استراتژی محوری گروه را در متافوی ۴۰۴ دنبال کردند و استودیو گروه رسانه‌ای فولاد مبارکه محل رفت و آمد مدیران، استراتژیست ها و تحلیلگران زنجیره فولاد و برقراری دیالوگ‌های فنی در قالب مصاحبه و میزگرد بود.

دیپلماسی صنعتی در طبقه همکف

برخلاف مدیران کلاسیک که اغلب در اتاق‌های VIP محصورند، گزارش‌ها حاکی از حضور میدانی و فعال زرندی در بین غرفه‌داران و صنعتگران بود. این سبک که در ادبیات مدیریت مدرن به مدیریت میدانی معروف است، در چارچوب فکری ما معنای دیگری دارد: ترمیم سرمایه اجتماعی.

صنعت فولاد ایران با چالش‌های بزرگی همچون ناترازی انرژی و فشارهای ارزی دست‌وپنجه نرم می‌کند. زرندی با شنیدن مستقیم دغدغه‌های زنجیره تأمین و صنایع پایین‌دستی در متافو، در حال ساختن یک ائتلاف استراتژیک بود. او به خوبی می‌داند که برای عبور از طوفان‌های پیش‌رو (بحران گاز و برق)، مبارکه نمی‌تواند جزیره‌ای عمل کند. حمایت از سازندگان داخلی و شرکت‌های بومی‌ساز که در اخبار نمایشگاه برجسته بود، در واقع سرمایه‌گذاری مبارکه برای ایجاد یک سپر ایمنی در برابر تحریم‌ها و نوسانات خارجی است.

نگاه به آینده؛ تکنولوژی به عنوان پیشران

یکی از کلیدواژه‌های اصلی در ادبیات مدیرعامل فولاد مبارکه در این رویداد، «تحول دیجیتال» و «استفاده از فناوری‌های نوین» بود. این همان نقطه‌ای است که فولاد مبارکه تلاش می‌کند خود را به استانداردهای «فولاد سبز» و «کارخانه هوشمند» که ترند روز دنیاست، نزدیک کند.

در حالی که بسیاری از رقبا هنوز درگیر مسائل روزمره تولید هستند، نگاه زرندی در متافو به سمت ارزش افزوده بالاتر معطوف بود. او با حمایت از شرکت‌های فنی و مهندسی گروه، نشان داد که می‌خواهد مبارکه را از یک تولیدکننده فولاد به یک صادرکننده خدمات فنی و مهندسی ارتقا دهد. این دقیقاً همان مسیری است که Nippon Steel ژاپن دهه‌ها پیش طی کرد و اکنون ثمره آن را می‌چیند.

مانور بزرگان در متافو

حضور سعید زرندی و گروه فولاد مبارکه در ایران‌متافو ۱۴۰۴، روایتی از بلوغ یک صنعت بود. اگر تا دیروز رکورد تولید تنها شاخص موفقیت محسوب می‌شد، امروز پایداری، بومی‌سازی تکنولوژی و هم‌افزایی گروهی به سنجه‌های اصلی تبدیل شده‌اند.

مبارکه با این استراتژی جدید، در حال تبدیل شدن به سازمانی است که نه تنها در برابر شوک‌های محیطی (مانند قطع انرژی) تاب‌آور است، بلکه قادر است قواعد بازی را در بازار داخلی و منطقه‌ای دیکته کند. متافو برای فولد مبارکه تریبونی بود تا نشان دهد غول فولادی ایران بیدارتر، چابک‌تر و استراتژیک‌تر از همیشه است.