به گزارش ایراسین، مجید دادجو، مدیر فراوری ضایعات فرآیندی فولاد مبارکه، در گفت‌وگو با ایراسین، با تشریح رویکرد این شرکت در مدیریت ضایعات و محصولات جنبی تأکید کرد: در فولاد مبارکه میان «پسماند» و «محصولات جنبی» تفاوتی بنیادی وجود دارد؛ چراکه ماهیت این دو گروه کاملاً متفاوت است.

او توضیح داد: در ادبیات تخصصی، موادی که هیچ امیدی به فراوری، بازیافت یا خلق ارزش ندارند، «پسماند» (Waste) نامیده می‌شوند. اما «محصولات جنبی» (By-product / Co-product)موادی هستند که هم‌زمان با محصول اصلی، به‌صورت غیرمستقیم یا ناخواسته ایجاد می‌شوند و با اندکی فرآوری یا استفاده در صنایع دیگر می‌توان برای آن‌ها ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کرد. ازاین‌رو، بخش عمده فعالیت‌های واحد فراوری فولاد مبارکه بر محصولات جنبی متمرکز است.

دادجو در ادامه به یکی از نمونه‌های موفق «پرارزش سازی ضایعات» اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین محصولات جنبی فولادسازی، «سر و ته اسلب‌های ضایعاتی» است. همان‌طور که می‌دانید، محصول اصلی ریخته‌گری، اسلب‌هایی با ضخامت ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر، عرض ۶۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر و طول حدود ۱۰ متر است. اما بخش ابتدایی و انتهایی این اسلب‌ها به دلیل استاندارد نبودن برای نورد یا صادرات، پیش‌تر به‌عنوان ضایعه دسته‌بندی می‌شدند.

وی افزود: سالانه حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار تن از این سر و ته اسلب‌ها در ناحیه فولادسازی تولید می‌شود که تا چند ماه پیش، پس از برشکاری و سایزبندی مجدد، دوباره روانه کوره‌های قوس الکتریکی شده و ذوب می‌شدند.

نقطه آغاز یک تحول

مدیر فراوری ضایعات فرآیندی توضیح داد: در جریان مذاکرات فنی با یکی از شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه نورد، مشخص شد این شرکت برای تولید پلیت، اسلب‌ها را قطعه‌قطعه کرده و در نورد استفاده می‌کند. این موضوع ما را بر آن داشت تا نمونه‌هایی از سر و ته اسلب‌های فولاد مبارکه را برای ارزیابی در اختیار آن‌ها قرار دهیم.

دادجو ادامه داد: پس از بررسی فنی و بازدید کارشناسان، اعلام شد که این مواد برای استفاده در نورد مناسب هستند. در مرحله نخست، ۵ هزار تن از این اسلب‌ها برای تست عملی تحویل شد که نتیجه آن رضایت شرکت نوردکار و تثبیت استفاده از این محصول جنبی در تولید پلیت بود.

او تأکید کرد: تا پیش از این، ارزش افزوده این ضایعات برای فولاد مبارکه در حد «قراضه ذوبی» بود؛ اما با تبدیل آن‌ها به «قراضه نوردی» و ورود مستقیم به خط نورد، ارزش اقتصادی این محصول حداقل ۲۰ درصد افزایش یافت و منجر به ایجاد ارزش افزوده قابل‌توجه برای شرکت شد.

مزیت اقتصادی، کاهش آلایندگی، حرکت به‌سوی توسعه پایدار

دادجو افزود: این اقدام علاوه بر ارزش اقتصادی بیشتر، موجب کاهش مصرف انرژی و آلایندگی نیز شده است؛ زیرا با حذف مرحله ذوب، فرآیندهای انرژی‌بر ذوب و ریخته‌گری کنار گذاشته شده و مواد به‌صورت مستقیم وارد خط نورد می‌شوند. این موضوع به معنی کاهش محسوس انتشار CO₂ و گامی مهم در جهت توسعه پایدار است.

وی با بیان اینکه این تجربه یکی از دستاوردهای مهم فولاد مبارکه در حوزه ارزش‌آفرینی از محصولات جنبی است، خاطرنشان کرد: این پروژه نمونه روشنی از همکاری اثربخش با بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان، افزایش بهره‌وری، کاهش آلودگی و بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌های بازار است.

به گفته دادجو، این تجربه نشان داد که علاوه بر تحقیقات فنی، تحقیق و پایش بازار نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت پروژه‌های ارزش‌افزایی ضایعات (Waste Valorization) دارد.