به گزارش ایراسین، در سال‌های اخیر، تشدید تنش‌های آبی در نواحی مرکزی و شرقی کشور و کاهش مستمر منابع آب سطحی و زیرزمینی، دولت و صنایع بزرگ را به‌سمت استفاده از منابع آب جایگزین سوق داده و طرح‌های شیرین‌سازی و انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان یکی از راهبردی‌ترین راه‌حل‌ها برای تأمین آب پایدار صنایع و جلوگیری از فشار بر منابع محدود حوضه‌های داخلی، به‌ویژه زاینده‌رود، معرفی شده‌اند.

مشارکت صنایع بزرگ در این پروژه‌ها طی سال‌های اخیر افزایش یافته و مدل‌های سرمایه‌گذاری مشترک میان بخش دولتی و خصوصی (از جمله مدل PPP) مورد توجه قرار گرفته است. در کنار ابعاد اقتصادی و زیرساختی، مطالعات ملی بر ضرورت رعایت ملاحظات زیست‌محیطی، ارزیابی اثرات برداشت آب، مدیریت پساب شور و بهره‌گیری از فناوری‌های کم‌مصرف تأکید دارند. همچنین سیاست‌های کلان کشور در اسناد بالادستی همچون برنامه‌های توسعه، حرکت به‌سمت فولاد سبز، بهینه‌سازی مصرف انرژی، و کاهش برداشت صنایع از منابع آب شیرین را جز الزام‌های آینده صنعت معرفی کرده‌اند.

در چنین شرایطی، اجرای طرح‌های انتقال و شیرین‌سازی آب دریا به‌عنوان پروژه‌هایی ملی، زیرساختی و استراتژیک اهمیت دوچندان یافته و نقش صنایع بزرگ معدنی و فولادی در پیشبرد این پروژه‌ها به یکی از محورهای اصلی سیاست‌گذاری آبی و صنعتی کشور تبدیل شده است.

اهمیت طرح انتقال آب به فلات مرکزی

حمیدرضا فولادگر، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و رئیس شورای راهبری بهبود محیط کسب‌وکار اتاق ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین با تأکید بر اهمیت طرح انتقال آب از دریا به فلات مرکزی، گفت: این پروژه می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در رفع بحران آب صنایع بزرگ از جمله فولادمبارکه داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه این طرح از ابتدا با هدف تأمین پایدار آب صنایع معدنی و صنعتی اصفهان آغاز شد، اظهار کرد: شرکت تأمین آب‌صُفه با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و پتروپالایش اصفهان و سایر شرکا اجرای این پروژه را آغاز کردند تا وابستگی صنایع به منابع آبی زاینده‌رود به‌طور کامل برطرف شود.

فولادگر افزود: با توجه به خشکسالی‌های متوالی، برهم خوردن رژیم حقوقی زاینده‌رود و بروز ناترازی و تنش شدید آبی، اجرای این طرح اقدامی مؤثر برای تأمین پایدار آب و جلوگیری از برداشت‌ها از زاینده‌رود است.

عملکرد فولاد مبارکه در مدیریت مصرف آب

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی همچنین یادآور شد: فولاد مبارکه طی سال‌های گذشته با اصلاح الگوهای مصرف، بازچرخانی و بازیافت آب، استفاده گسترده از سیستم‌های سیرکولاسیون و نیز خرید و تصفیه فاضلاب هشت شهر اطراف کارخانه، توانسته مصرف مستقیم آب خود را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. با تکمیل طرح انتقال آب، برداشت مستقیم این مجموعه صنعتی از زاینده‌رود به‌طور کامل متوقف خواهد شد.

فولادگر با تشریح وضعیت قوانین مرتبط با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انتقال و شیرین‌سازی آب دریا، تأکید کرد: چارچوب قانونی لازم برای تداوم سرمایه‌گذاری‌های بزرگ صنعتی در این حوزه فراهم است، اما برخی احکام نیازمند صراحت و حمایت بیشتر هستند.

وی با اشاره به وجود قوانین «رفع موانع تولید» به‌ویژه ماده ۱۲ و همچنین احکام فصل آب در قانون برنامه هفتم توسعه، گفت: علاوه بر این قوانین، مقررات مصوب هیئت وزیران و دستگاه‌های ذی‌ربط نیز پشتوانه‌ای برای اجرای این طرح‌هاست، اما در برخی مصوبات باید شفافیت و ضمانت حمایت از سرمایه‌گذاران افزایش یابد.

مشارکت صنایع معدنی در خطوط انتقال آب

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه از ابتدای اجرای طرح‌های شیرین‌سازی و انتقال آب دریا، صنایع بزرگ معدنی و صنعتی برای مشارکت در این پروژه‌ها دعوت شدند، افزود: خطوط یک، دو و سه انتقال آب و تشکیل شرکت‌هایی مانند واسکو، آی‌واسکو و تأمین آب‌صُفه با همین هدف شکل گرفت و استان فارس نیز برنامه‌ریزی گسترده‌ای در این زمینه انجام داده است.

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، با تأکید بر ضرورت هم‌افزایی میان صنایع بزرگ معدنی و صنعتی در پروژه‌های شیرین‌سازی و انتقال آب دریا، اعلام کرد: مشارکت مشترک شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه، گل‌گهر، چادرملو، شرکت ملی صنایع مس ایران و سایر مجموعه‌های فعال در خطوط یک، دو و سه می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی هزینه‌های سرمایه‌گذاری را کاهش دهد.

وی اظهار کرد: اگر این شرکت‌ها بتوانند در چارچوبی هماهنگ و یکپارچه در بخش‌هایی مانند احداث تأسیسات آب‌شیرین‌کن و نیروگاه برق مورد نیاز این پروژه‌ها مشارکت کنند، از اجرای سرمایه‌گذاری‌های جداگانه جلوگیری می‌شود و صرفه اقتصادی طرح‌ها افزایش می‌یابد.

فولادگر افزود: در طرح‌هایی مانند آب‌شیرین‌کن‌های دریای عمان، احداث نیروگاه اختصاصی برای تأمین برق ضروری است؛ اما انجام این اقدام به‌صورت مشترک توسط مجموعه صنایع درگیر، موجب تقسیم هزینه‌ها و بهینه‌سازی منابع خواهد شد. همچنین سرمایه‌گذاری‌های مشترک، ضمن کاهش بار مالی هر شرکت، باعث تسریع اجرای پروژه‌ها و افزایش پایداری تأمین آب برای صنایع بزرگ کشور می‌شود.

آثار اجتماعی و اقتصادی طرح‌های انتقال آب

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، با اشاره به آثار اقتصادی و اجتماعی طرح‌های انتقال و شیرین‌سازی آب دریا، تأکید کرد: اجرای این پروژه‌ها می‌تواند نقش مهمی در ایجاد توازن منطقه‌ای، حمایت از تولید و اشتغال و کاهش نارضایتی‌های اجتماعی ایفا کند.

وی گفت: این طرح‌ها علاوه بر تأمین پایدار آب صنایع، به رفع نگرانی‌های عمومی درباره نوع مصرف آب در بخش صنعت نیز کمک می‌کند. در حالی که سهم صنعت در مصرف آب همواره تک‌رقمی و بسیار پایین بوده و صنایع بزرگ از طریق بازچرخانی، بازیافت و بهینه‌سازی مصرف، میزان برداشت خود را به‌شدت کاهش داده‌اند، انتقال آب دریا می‌تواند فضای اجتماعی را آرام‌تر کرده و همکاری بیشتر مردم را به همراه داشته باشد.

ضرورت توسعه مشارکت عمومی – خصوصی

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، با اشاره به ضرورت توسعه الگوهای نوین همکاری میان بخش خصوصی و دولت، تأکید کرد: استفاده از مدل «مشارکت عمومی – خصوصی» (PPP) می‌تواند به‌عنوان روشی کارآمد برای تکمیل طرح‌های عمرانی و نیمه‌تمام در حوزه آب و انرژی مورد توجه قرار گیرد.

وی اظهار کرد: مدل PPP در صورتی که ساختارهای قانونی لازم برای آن ایجاد و شیوه سرمایه‌گذاری پروژه‌ها با الزامات این الگو منطبق شود، می‌تواند به یکی از موفق‌ترین روش‌های مشارکت در کشور تبدیل شود. این شیوه زمینه سرمایه‌گذاری مشترک میان بخش خصوصی و عمومی را فراهم می‌کند و قابل تعمیم به پروژه‌های مختلف ازجمله طرح‌های انتقال و شیرین‌سازی آب، تأمین برق، گاز و سایر طرح‌های زیربنایی مورد نیاز صنایع است.

فولادگر خاطرنشان کرد: گسترش این نوع همکاری‌ها علاوه بر تسریع اجرای پروژه‌های حیاتی، می‌تواند موجب کاهش بار مالی دولت، افزایش بهره‌وری و جذب سرمایه‌های بخش خصوصی در طرح‌های ملی شود.

حرکت جهانی به‌سوی فولاد سبز

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، با اشاره به روندهای جهانی صنعت فولاد، عنوان کرد: حرکت به‌سوی «فولاد سبز» موضوعی جدی و رو به گسترش در جهان است و صنایع فولادی باید مصرف انرژی خود را بهینه کرده و وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند.

وی گفت: در دنیا روش‌های جدیدی مانند تولید فولاد با انرژی هیدروژنی و فرآیندهای کربن‌زدایی در حال جایگزینی با کوره‌های فسیلی هستند. یکی از زیرشاخه‌های مهم فولاد سبز نیز تأمین آب به‌گونه‌ای است که پایداری محیط زیست حفظ شود و آسیب‌های زیست‌محیطی به حداقل برسد.

فولادگر با اشاره به اینکه برداشت آب از خلیج فارس و دریای عمان نیز نیازمند رعایت ملاحظات زیست‌محیطی است، افزود: سازمان محیط زیست برای خلیج فارس سقف برداشت تعیین کرده و انتقال آب باید در سه مرحله انجام شود تا پس از هر مرحله، پایداری اکوسیستم دریایی بررسی شود. به همین دلیل، طرح‌های جدید به‌سمت استفاده از منابع آب دریای عمان حرکت کرده‌اند؛ منطقه‌ای که هم کیفیت آب بهتری دارد و هم به دلیل اتصال به اقیانوس، محدودیت‌های محیط زیستی آن نسبت به خلیج فارس کمتر است.

وی تأکید کرد: اگر ملاحظات زیست‌محیطی به‌طور کامل رعایت شود، پروژه‌های انتقال آب می‌توانند کاملاً در راستای اهداف فولاد سبز قرار گرفته و به توسعه تولید پایدار در کشور کمک کنند.

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با اشاره به سرمایه‌گذاری برای شیرین کردن و انتقال آب خلیج فارس به صنایع استان کرمان و اصفهان، عنوان کرد: در حال حاضر ۳۰ میلیون متر مکعب به پالایشگاه و فولاد مبارکه آب انتقال داده شده و در فاز بعدی ۷۰ میلیون متر مکعب منتقل می‌شود. مدل همکاری خوبی بین صنایع شکل گرفته و در این راستا بخش خصوصی و دولت باید همکاری بیشتری داشته باشند.