به گزارش خبرنگار ایراسین، سال‌هاست که وضعیت چمن استادیوم‌های ایران به یکی از بحث‌های ثابت فوتبال داخلی تبدیل شده است. تقریباً در هر فصل، پیش از اینکه هیجان لیگ بالا بگیرد، تصاویر زمین‌های ناهموار، کنده‌شده و فرسوده در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود و بازیکنان از کیفیت چمن‌ها گلایه می‌کنند. در پشت این نارضایتی عمومی، مسئله‌ای عمیق‌تر پنهان است: بازاری محدود که اجرای پروژه‌های چمن در آن عملاً به چند شرکت مشخص سپرده شده و رقابتی واقعی وجود ندارد. این انحصار باعث شده کیفیت کار پایین بماند، هزینه‌ها بالا برود و امکان ورود تکنولوژی جدید نیز فراهم نشود. نتیجه نهایی، چمن‌هایی است که حتی در هفته‌های اولیه لیگ دچار افت کیفیت می‌شوند و روند بازی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
چمن؛ زیرساخت پنهان اما حیاتی فوتبال حرفه‌ای
در سطح جهانی، صنعت چمن استادیومی سال‌هاست وارد مرحله‌ای کاملاً تخصصی شده است. چمن یک زمین فوتبال حرفه‌ای تنها یک لایه سبز نیست، بلکه یک دارایی استراتژیک محسوب می‌شود که بر سرعت بازی، درصد مصدومیت‌ها، ارزش‌گذاری استادیوم، حتی حق پخش و رضایت تماشاگر اثر می‌گذارد. باشگاه‌ها و ورزشگاه‌های بزرگ دنیا سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی روی چمن انجام می‌دهند، زیرا کیفیت آن مستقیماً با کیفیت محصول نهایی فوتبال، یعنی بازی داخل زمین، در ارتباط است.
سه نوع چمن در جهان؛ از مدل‌های کلاسیک تا فناوری‌های نوین
در جهان سه نوع چمن برای استفاده در استادیوم‌ها رایج است: چمن طبیعی، چمن مصنوعی و چمن هیبریدی.
- چمن طبیعی: چمن طبیعی سال‌هاست گزینه اصلی استادیوم‌های بزرگ محسوب می‌شود، زیرا حس و دوام بهتری هنگام بازی ایجاد می‌کند؛ اما به‌شدت به اقلیم و نگهداری وابسته است.
- چمن مصنوعی: در بسیاری از کشورهایی که آب‌وهوا خشک یا سرد است، استادیوم‌ها به سراغ چمن مصنوعی می‌روند؛ گزینه‌ای مقاوم‌تر و کم‌هزینه‌تر در نگهداری، اما با نقدهایی درباره افزایش احتمال مصدومیت.
- چمن هیبریدی؛ استاندارد طلایی فوتبال مدرن: در دو دهه اخیر چمن‌های هیبریدی به‌عنوان فناوری جدید وارد بازار شده‌اند و عملاً استاندارد فعلی فوتبال حرفه‌ای را تعریف می‌کنند. این چمن‌ها ترکیبی از ریشه طبیعی و الیاف مصنوعی هستند و توانایی تحمل تعداد بالای مسابقه را دارند. رشد یکنواخت، مقاومت بالا و سازگاری با سیستم‌های Grow Light باعث شده بهترین انتخاب برای استادیوم‌های معتبر باشند.
بررسی قیمت جهانی نصب چمن
در پروژه‌های حرفه‌ای، چمن طبیعی استاندارد بین ۴۰۰ هزار تا یک میلیون دلار هزینه نصب دارد و سالانه صدها هزار دلار برای نگهداری نیازمند است. چمن مصنوعی بسته به نوع و استاندارد بین ۸۰۰ هزار تا ۱.۸ میلیون دلار قیمت دارد و هزینه نگهداری آن کم‌تر است. چمن هیبریدی نیز بین ۱.۲ تا ۲.۵ میلیون دلار نصب می‌شود و در استادیوم‌های مدرن همراه سیستم‌های گرمایش و تهویه، رقم نهایی پروژه می‌تواند تا ۵ میلیون دلار افزایش یابد.
هزینه چمن در ایران؛ عددهای بالا، کیفیت پایین
در ایران، هزینه نصب چمن ظاهراً پایین‌تر از استانداردهای جهانی است، اما کیفیت، زیرساخت و عمر مفید چمن‌ها بسیار ضعیف‌تر است. طی سال‌های اخیر:
- چمن طبیعی: ۳۵ تا ۸۰ میلیارد تومان
- چمن مصنوعی: ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد تومان
- چمن هیبریدی: ۱۲۰ تا ۱۸۰ میلیارد تومان
اما مشکل اصلی نه قیمت اولیه بلکه نبود زیرساخت استاندارد و نگهداری علمی است. بسیاری از ورزشگاه‌ها بدون اصلاح خاک، زهکشی یا تهویه، تنها لایه چمن را تعویض می‌کنند و همین باعث می‌شود بهترین چمن هم بعد از چند ماه تخریب شود.
چرا چمن‌های ایران دوام ندارند؟
نصب چمن در بسیاری از پروژه‌ها به‌صورت انحصاری در اختیار چند شرکت محدود است. این کمبود رقابت موجب شده کیفیت کار پایین بماند، قیمت‌ها بالا باشد،، تکنولوژی‌های جدید وارد نشود و پروژه‌ها خروجی استاندارد نداشته باشند.
- نبود مدیریت تخصصی چمن (Turf Management): در کشورهای حرفه‌ای، نگهداری چمن توسط متخصص انجام می‌شود؛ اما در ایران، این نقش یا وجود ندارد یا به افراد غیرمتخصص سپرده می‌شود. چنین وضعیتی باعث می‌شود چمن‌ها سریع‌تر از استاندارد جهانی فرسوده شوند.
- زیرساخت ضعیف و بستر خاک غیراستاندارد: خاک نامناسب، لایه‌گذاری ناقص و زهکشی ناکارآمد باعث می‌شود ریشه‌های چمن درست شکل نگیرد و سطح زمین لغزنده و آسیب‌پذیر شود.
- فقدان تجهیزات مدرن مانند Grow Light: در حالی که در اروپا حتی تیم‌های متوسط هم از سیستم نور مصنوعی برای رشد چمن استفاده می‌کنند، چنین تجهیزاتی تقریباً در هیچ استادیوم ایرانی وجود ندارد.
- بودجه ناکافی برای نگهداری مستمر: مشکل رایج دیگر این است که بودجه برای «نصب چمن» وجود دارد اما برای «نگهداری روزانه» نه. همین نگاه پروژه‌ای باعث کاهش عمر چمن می‌شود.
مسیرهایی برای رسیدن به استاندارد جهانی
برای اینکه ایران بتواند کیفیت چمن استادیوم‌های خود را بهبود دهد، چند تغییر بنیادی لازم است:
- از بین بردن انحصار و ایجاد رقابت میان پیمانکاران
- آموزش متخصصان مدیریت چمن و ایجاد جایگاه شغلی رسمی
- اصلاح اساسی زیرساخت‌ها از جمله خاک و زهکشی
- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مدرن مانند نور مصنوعی و تهویه خاک
- تغییر رویکرد مدیریت از تعویض مقطعی به نگهداری مداوم
جمع‌بندی
فوتبال حرفه‌ای بدون زمین حرفه‌ای معنا ندارد. چمن استادیوم‌ها زیرساخت اصلی کیفیت فوتبال‌اند؛ اما در ایران این حوزه دچار نارسایی‌های مدیریتی، کمبود تجهیزات و انحصار چند شرکت محدود است. تا زمانی که نگاه مدیریتی و ساختاری به چمن تغییر نکند و اصول علمی نگهداری آن اجرا نشود، مشکل زمین‌های بی‌کیفیت و ناراضی بودن بازیکنان هر فصل تکرار خواهد شد.
ارسال نظر