پایگاه خبری تحلیلی ایراسین؛ مؤسسه مک‌کواری (Macquarie Group) اعلام کرد: محدودیت‌های صادراتی چین بر شماری از مواد معدنی حیاتی می‌تواند بیش از یک میلیارد دلار در سال از تولید ناخالص داخلی ایالات متحده بکاهد؛ حتی با وجود آن‌که میزان وابستگی مستقیم آمریکا به واردات از چین کمتر از آن چیزی است که معمولاً در رسانه‌ها مطرح می‌شود.

این برآورد بر پایه مدل‌سازی اقتصادی تیمی به سرپرستی ریک دِوِرِل (Ric Deverell)، اقتصاددان ارشد مک‌کواری، انجام شده و شامل چهار عنصر نادر خاکی ساماریوم (Samarium)، لوتسیم (Lutetium)، تربیوم (Terbium) و دیسپروزیم (Dysprosium) به‌همراه گالیم (Gallium) است. هر پنج عنصر در فهرست به‌روزشده‌ی مواد معدنی حیاتی دولت آمریکا قرار دارند؛ فهرستی که اکنون شامل ۶۰ قلم ماده از جمله مس و نقره نیز می‌شود.

وابستگی ساختاری ایالات متحده به واردات مواد حیاتی

مطابق گزارش، در سال ۲۰۲۴ ارزش تولید معدنی اولیه آمریکا حدود ۱۷.۵ میلیارد دلار و ارزش کل واردات معدنی این کشور بیش از ۶۵ میلیارد دلار بوده است.

اگرچه چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و فرآوری‌کننده مواد معدنی حیاتی در جهان است، اما در ظاهر سهم آن از واردات مواد معدنی حیاتی آمریکا تنها حدود ۲ میلیارد دلار (۳ درصد) بوده است.
بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان مواد معدنی حیاتی برای واشنگتن در سال گذشته، کانادا (۳۲%)، شیلی (۱۰%)، مکزیک (۸%) و آفریقای جنوبی (۷%) بوده‌اند. این ترکیب در نگاه نخست، نشانه‌ای از کاهش وابستگی مستقیم آمریکا به چین تلقی می‌شود.

با این حال، واقعیت در لایه‌های عمیق‌تر متفاوت است: مک‌کواری تخمین می‌زند که ایالات متحده همچنان حدود ۸۰ درصد نیاز خود به ترکیبات و فلزات عناصر نادر خاکی را از طریق واردات تأمین می‌کند، که حدود ۷۰ درصد آن از چین می‌آید.

پیامدهای اقتصادی و راهبردی محدودیت‌های صادراتی چین

به گفته تحلیلگران مک‌کواری، اعمال کنترل‌های صادراتی چین بر عناصر نادر خاکی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رشد اقتصادی آمریکا داشته باشد. این مؤسسه برآورد کرده است که ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۷۰ میلیون دلار از این عناصر را وارد کرده که بیش از ۱۲۰ میلیون دلار آن از چین تأمین شده است.

در نتیجه، اعمال محدودیت‌های صادراتی بر عناصر کلیدی مانند ساماریوم، لوتسیم، تربیوم و دیسپروزیم می‌تواند در کوتاه‌مدت منجر به زیان بیش از ۱ میلیارد دلار در تولید ناخالص داخلی آمریکا شود.

با این حال، کارشناسان تأکید دارند که خسارت اصلی نه اقتصادی، بلکه راهبردی است. چراکه صنایع دفاعی، الکترونیک پیشرفته و انرژی‌های نو در آمریکا به شدت به تأمین چینی این مواد وابسته‌اند.

در این تحلیل همچنین عنصر گالیم (Gallium) نیز مورد توجه قرار گرفته است، ماده‌ای حیاتی برای صنعت نیمه‌هادی‌ها (Semiconductors) و تولید تراشه‌های پیشرفته که در مرکز رقابت فناوری واشنگتن و پکن قرار دارد.

استرالیا؛ شریک جدید واشنگتن در زنجیره مواد معدنی حیاتی

در بخش دیگری از گزارش، مک‌کواری استرالیا را به‌عنوان فرصت طلایی برای بازطراحی زنجیره تأمین آمریکا معرفی می‌کند. به گفته این مؤسسه، ایالات متحده و استرالیا اخیراً چارچوب همکاری مشترک در زمینه مواد معدنی حیاتی (Critical Minerals Framework) را امضا کرده‌اند که می‌تواند مسیر تازه‌ای برای تأمین مطمئن و غیروابسته از چین ایجاد کند.

بر اساس برآوردها، استرالیا بیش از ۱۵ درصد از ذخایر جهانی مواد معدنی حیاتی را در اختیار دارد و نزدیک به نیمی از اقلام فهرست مواد معدنی حیاتی آمریکا را تولید می‌کند.
اگرچه تولید این کشور در پنج سال گذشته به دلیل رکود بازار کاهش یافته است، اما بیش از ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در این بخش تا اکتبر ۲۰۲۴ در دست اجرا یا برنامه‌ریزی است، موضوعی که می‌تواند این کشور را به یکی از مراکز اصلی استخراج و فرآوری مواد حیاتی در جهان بدل سازد.

در حال حاضر، سهم استرالیا از واردات مواد معدنی حیاتی آمریکا تنها ۲ درصد است، اما تحلیلگران مک‌کواری سناریویی را مطرح کرده‌اند که استرالیا بتواند در میان‌مدت جایگزین کامل چین در تأمین مواد حیاتی ایالات متحده شود.

بر اساس تحلیل مؤسسه مک‌کواری، زنجیره جهانی مواد معدنی حیاتی در حال بازآرایی ژئواقتصادی است. چین همچنان قدرت مسلط در تولید و فرآوری مواد حیاتی است، اما فشارهای سیاسی و کنترل‌های صادراتی این کشور باعث شده واشنگتن به‌سرعت به دنبال تنوع‌بخشی به منابع تأمین باشد.

در این میان، استرالیا به‌عنوان شریکی باثبات و برخوردار از ذخایر غنی، در حال تبدیل شدن به مهم‌ترین گزینه استراتژیک برای ایالات متحده است. این تغییر می‌تواند تأثیرات ژرفی بر رقابت فناوری، امنیت انرژی و سیاست صنعتی جهانی برجای بگذارد؛ به‌ویژه در دورانی که مواد معدنی حیاتی به قلب اقتصاد دیجیتال، انرژی پاک و صنایع دفاعی آینده تبدیل شده‌اند.