پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، ‌در دهه‌های اخیر، ورق‌های فولادی رنگی (Pre-painted Steel Coils) به‌عنوان یکی از محصولات پیشرفته در زنجیره صنعت فولاد، نقشی کلیدی در رشد صنایع پایین‌دستی ایفا کرده‌اند. این نوع ورق‌ها پس از فرآیند گالوانیزه شدن، با لایه‌ای از رنگ مقاوم و یکنواخت پوشش داده می‌شوند تا در برابر خوردگی، رطوبت و فرسایش مقاوم باشند. در عین حال، ظاهر زیبا و قابلیت شکل‌دهی بالای آنها، موجب شده است تا به متریال اصلی ساخت بدنه لوازم خانگی مدرن، تجهیزات تهویه، سیستم‌های انرژی خورشیدی و صنایع ساختمانی سبک تبدیل شوند.

تجربه آسیایی در توسعه خطوط کلاف رنگی

در کشورهای صنعتی شرق آسیا مانند چین، کره جنوبی و ژاپن، راه‌اندازی خطوط عظیم کلاف رنگی در مجتمع‌های فولادی از دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد. این کشورها با توسعه فناوری‌های رنگ‌آمیزی پیوسته (Continuous Coating) و کنترل دقیق کیفیت سطح، توانستند بخش عمده‌ای از نیاز داخلی صنایع لوازم خانگی خود را از مسیر داخلی تأمین کنند و در ادامه، با صادرات ورق‌های رنگی به دیگر کشورها، به بازیگران اصلی بازار جهانی تبدیل شدند.
امروزه چین به‌تنهایی بیش از ۵ میلیون تن ورق رنگی در سال تولید می‌کند و حدود یک‌چهارم این میزان را به بازارهای خاورمیانه، آسیای مرکزی و آفریقا صادر می‌نماید.

نگاه اروپا به پایداری و فناوری سبز

در اروپا نیز شرکت‌هایی مانند ArcelorMittal، Tata Steel Europe و Voestalpine با تمرکز بر توسعه ورق‌های رنگی سازگار با محیط زیست، در راستای الزامات سبز اتحادیه اروپا گام برداشته‌اند. استفاده از پوشش‌های ضدخوردگی فاقد کروم، رنگ‌های بازیافتی و کاهش مصرف انرژی در خطوط پوشش‌دهی، بخشی از تلاش‌های این کشورها برای حفظ پایداری زیست‌محیطی و ارتقای رقابت‌پذیری جهانی است.

خاورمیانه و ظهور تولیدکنندگان منطقه‌ای

در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز روند مشابهی در حال شکل‌گیری است. کشورهایی چون ترکیه، ایران و عربستان سعودی با هدف تکمیل زنجیره ارزش فولاد و کاهش خام‌فروشی، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در احداث خطوط تولید کلاف رنگی انجام داده‌اند.
در ایران، شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه اصفهان، ورق خودرو چهارمحال و بختیاری و فولاد هرمزگان با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین رنگ‌آمیزی کاتدیک و پوشش‌دهی پیوسته، توانسته‌اند بخشی از نیاز صنایع داخلی، به‌ویژه در حوزه لوازم خانگی، را به‌طور کامل از منابع داخلی تأمین کنند.

تأثیر خطوط کلاف رنگی بر صنعت لوازم خانگی

برای صنعت لوازم خانگی، این تحول به‌معنای تغییر در زنجیره تأمین و طراحی صنعتی است. تولیدکنندگان با دسترسی به ورق‌های رنگی باکیفیت داخلی یا منطقه‌ای، دیگر نیازی به واردات پرهزینه از بازارهای دور ندارند.
علاوه بر آن، با افزایش تنوع رنگ و ضخامت ورق‌ها، امکان طراحی محصولات متنوع‌تر و هم‌سو با سلیقه بازارهای صادراتی فراهم می‌شود.
از سوی دیگر، حذف مرحله رنگ‌آمیزی در خطوط مونتاژ لوازم خانگی، زمان تولید و هزینه نهایی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد؛ مزیتی که در رقابت شدید بازار جهانی، می‌تواند تعیین‌کننده باشد.

گذار از خام‌فروشی به تولید با ارزش افزوده بالا

افزون بر این، توسعه خطوط کلاف رنگی، کشورها را از صادرکننده مواد خام به تولیدکننده محصولات با ارزش افزوده بالا تبدیل می‌کند. این رویکرد نه‌تنها موجب رشد سودآوری صنایع فولادی می‌شود، بلکه زمینه اشتغال تخصصی در حوزه‌های مهندسی سطح، رنگ، کنترل کیفیت و فناوری پوشش‌دهی را گسترش می‌دهد.

نقش فولاد مبارکه در توسعه صنعت لوازم خانگی

فولاد مبارکه اصفهان، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده ورق فولادی کشور، نقشی تعیین‌کننده در رشد صنعت لوازم خانگی ایران دارد. این شرکت با تمرکز بر تولید محصولات ویژه‌ای همچون ورق‌های پوشش‌دار و رنگی، سهم عمده‌ای در تأمین مواد اولیه موردنیاز تولیدکنندگان داخلی ایفا می‌کند.
طرح‌های توسعه فولاد مبارکه نیز با همین هدف طراحی شده‌اند تا ضمن رفع نیاز وارداتی کشور، زمینه رشد صنایع پایین‌دست و تکمیل زنجیره ارزش را فراهم آورند.

سرمایه‌گذاری جدید برای تولید ورق‌های رنگی

در راستای این سیاست، فولاد مبارکه با سرمایه‌گذاری ۶۴ میلیون یورویی (معادل ۶۸ میلیون دلار) در حال احداث خط جدید تولید ورق‌های رنگی است.
این پروژه که قرار است تا سال ۱۴۰۶ به بهره‌برداری برسد، دارای ظرفیت اسمی ۱۲۰ هزار تن در سال بوده و به‌طور ویژه صنعت لوازم خانگی کشور را هدف قرار داده است.
هدف اصلی از اجرای این طرح، پاسخ‌گویی به کمبود عرضه در بازار داخلی است؛ چرا که بر اساس پیش‌بینی‌ها، تقاضای ورق رنگی تا سال ۱۴۰۴ به حدود ۱۶۷ هزار تن خواهد رسید.

فولاد مبارکه با این اقدام، در واقع از تولید فولاد کالایی به سمت محصولات با ارزش افزوده بالا حرکت کرده و با تغییر سنگر رقابتی خود از «قیمت» به «تمایز»، استراتژی جدیدی را در بازار داخلی و منطقه‌ای دنبال می‌کند.
نرخ بازده داخلی بیش از ۳۰ درصدی این پروژه، مؤید منطق اقتصادی و راهبردی این تصمیم است.

تقویت خودکفایی و تاب‌آوری صنعتی

این سرمایه‌گذاری بخشی از برنامه کلان فولاد مبارکه برای جایگزینی واردات و کاهش وابستگی به خارج است.
در حال حاضر، این شرکت با تولید سالانه حدود ۱۰۰ هزار تن ورق رنگی، تأمین‌کننده اصلی کشور محسوب می‌شود و توانسته است در شرایط تحریمی، تاب‌آوری صنعت لوازم خانگی را حفظ کند.
با اجرای طرح جدید، ظرفیت تولید ورق رنگی فولاد مبارکه به بیش از ۲۲۰ هزار تن در سال خواهد رسید؛ ظرفیتی که پاسخ‌گوی کامل نیاز صنایع داخلی و بستری برای توسعه صادرات نیز خواهد بود.

حرکت به‌سوی تولید تخصصی و متنوع

فولاد مبارکه در این طرح جدید، از الگوی پیشرفته‌ترین فولادسازان جهان تبعیت کرده و به‌جای تولید صرف کلاف‌های فولادی، در حال عرضه سبدی متنوع از محصولات نهایی است.
این سبد شامل ورق‌های رنگی، ورق‌های لمینت، پرینت‌دار و ورق‌های با سطح چرمی (Emboss) خواهد بود که متناسب با نیازهای فنی و طراحی تولیدکنندگان یخچال، ماشین لباسشویی و سایر لوازم خانگی ساخته می‌شود.
این تنوع محصول علاوه بر افزایش ارزش افزوده، روابط پایدار و بلندمدت‌تری با مشتریان صنعتی ایجاد کرده و موقعیت رقابتی فولاد مبارکه را در بازار داخلی تثبیت می‌کند.

رویکرد محیط‌زیستی و اقتصاد چرخشی

یکی از ویژگی‌های برجسته طرح جدید فولاد مبارکه، توجه به اصول پایداری زیست‌محیطی است.
در فرآیند احداث خط جدید، از ۴۰۰ هزار تن سرباره فولادی برای ساخت زیرساخت‌ها و تأسیسات استفاده خواهد شد؛ اقدامی که در چارچوب اقتصاد چرخشی و بازیافت مواد صنعتی تعریف می‌شود.
پیش‌تر نیز فولاد مبارکه با بهره‌گیری از سرباره در آسفالت کنارگذر شرق اصفهان، گامی عملی در جهت تحقق اهداف «فولاد سبز» برداشته بود.

هدف‌گذاری برای آینده‌ای مبتنی بر ارزش

اهداف کلان فولاد مبارکه در اجرای این طرح شامل موارد زیر است:

• افزایش ارزش افزوده محصولات فولادی
• کاهش واردات ورق‌های رنگی و تخصصی
• بهبود رقابت‌پذیری در بازار داخلی و صادراتی

با بهره‌برداری از این پروژه، تمرکز اصلی شرکت بر تثبیت بازار داخلی و تأمین پایدار مواد اولیه لوازم خانگی خواهد بود؛ با این حال، ظرفیت صادرات به بازارهای منطقه‌ای نظیر عراق، افغانستان و کشورهای CIS نیز در نظر گرفته شده است.

مزیت‌های اقتصادی و راهبردی جهانی

از منظر اقتصادی، کشورهایی که در زنجیره تولید ورق رنگی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، توانسته‌اند همزمان از دو مزیت کلیدی بهره‌مند شوند: نخست، تاب‌آوری صنعتی در برابر نوسانات بازار جهانی فولاد خام؛ و دوم، قدرت چانه‌زنی بیشتر در زنجیره جهانی لوازم خانگی.
این مزیت باعث شده است تا برندهای آسیایی و اروپایی تولیدکننده لوازم خانگی، به‌جای واردات ورق، قراردادهای بلندمدت با شرکت‌های فولادی داخلی خود امضا کنند و به سمت تولید پایدارتر حرکت کنند.

موقعیت ایران در زنجیره منطقه‌ای

ایران نیز در این میان، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فولاد مبارکه و شرکت‌های پایین‌دستی، در مسیر تبدیل شدن به یکی از قطب‌های منطقه‌ای تولید ورق رنگی و لوازم خانگی قرار دارد. پیوند این دو صنعت می‌تواند ضمن کاهش هزینه تولید، موقعیت ایران را به‌عنوان بازیگری فعال در بازارهای آسیای میانه، قفقاز و خاورمیانه تقویت کند.

توسعه خطوط تولید کلاف رنگی، صرفاً گامی صنعتی نیست؛ بلکه راهبردی جهانی برای بازتعریف رابطه فولاد و لوازم خانگی است. هر کشوری که این حلقه از زنجیره ارزش را در اختیار بگیرد، نه‌تنها از صادرات مواد خام فاصله می‌گیرد، بلکه می‌تواند به تولیدکننده محصولات فناورانه، متنوع و رقابت‌پذیر تبدیل شود.
در عصر جدید رقابت صنعتی، ارزش واقعی نه در تولید بیشتر فولاد، بلکه در هوشمندانه‌تر تولید کردن و رنگ بخشیدن به زنجیره ارزش نهفته است.