به گزارش ایراسین در دنیای امروز، رقابت‌پذیری صنایع سنگین دیگر فقط در خطوط تولید و ترازنامه‌ها تعریف نمی‌شود، بلکه در منبع تأمین انرژی آن‌ها رقم می‌خورد. هر مگاوات ساعت برق پاک، اکنون معادل امتیازی استراتژیک در بازار جهانی فولاد. شرکت‌هایی که زودتر توانسته‌اند از مدار وابستگی به سوخت‌های فسیلی خارج شوند، در حال تثبیت جایگاه خود در زنجیره‌های تأمین بین‌المللی و جذب سرمایه‌های سبز هستند. در این معادله‌ی جدید، انرژی خورشیدی از یک فناوری مکمل به یک «مزیت رقابتی» تبدیل شده است؛ عاملی که نه‌تنها هزینه‌ی تولید را کاهش می‌دهد بلکه آینده‌ی حضور صنایع ملی در بازارهای جهانی را نیز تضمین می‌کند.

در چنین فضایی، فولاد مبارکه اصفهان با ورود هدفمند به حوزه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر، تصویری تازه از بنگاه‌داری صنعتی در ایران ترسیم کرده است؛ شرکتی که به‌جای انتظار برای اصلاح ساختارهای کلان انرژی، خود به بازیگر مستقیم تولید برق پاک تبدیل شده است. پروژه‌ی نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی آفتاب شرق نه تنها گامی در مسیر خودکفایی انرژی است، بلکه نشانه‌ای روشن از درک عمیق فولاد مبارکه از مفهوم «رقابت‌پذیری پایدار» در قرن بیست‌ویکم به‌شمار می‌آید.

نقشه‌ی جهانی انرژی خورشیدی

بر اساس گزارش تازه‌ی آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، ظرفیت جهانی نصب‌شده‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان سال ۲۰۲۴ به بیش از ۴۲۰۰ گیگاوات رسیده که بیش از دو سوم آن از انرژی خورشیدی تأمین می‌شود. چین با فاصله‌ای چشمگیر در رتبه‌ی نخست جهان قرار دارد و به‌تنهایی نزدیک به نیمی از ظرفیت جهانی را در اختیار دارد. پس از آن ایالات متحده، هند، برزیل و آلمان در رده‌های بعدی جای گرفته‌اند.

اما اگر شاخص رشد سالانه را معیار قرار دهیم، تصویر متفاوتی به‌دست می‌آید: کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور، پیشتازان واقعی رشد هستند. هند در پنج سال گذشته ظرفیت خورشیدی خود را بیش از سه برابر کرده و هدف‌گذاری کرده است تا تا سال ۲۰۳۰ بیش از نیمی از برق خود را از منابع پاک تأمین کند. در همین حال، پاکستان در سال ۲۰۲۵ با رشدی شتابان سهم انرژی خورشیدی را در سبد برق خود به بیش از ۲۵ درصد رساند؛ اقدامی که جایگاه آن را در نقشه‌ی انرژی منطقه متحول کرده است.

در خاورمیانه نیز موجی از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در حال شکل‌گیری است. امارات با پروژه‌ی «محمد بن راشد» در دوبی و عربستان با طرح‌های خورشیدی نئوم، هر دو در پی تثبیت جایگاه خود به‌عنوان صادرکنندگان برق پاک به اروپا و آسیا هستند. منطقه‌ی غرب آسیا اکنون یکی از جذاب‌ترین میادین سرمایه‌گذاری خورشیدی جهان است و ایران، با ظرفیت بی‌نظیر تابش خورشید، به‌طور بالقوه یکی از بازیگران اصلی این عرصه محسوب می‌شود.

فولاد و انرژی؛ دو روی یک سکه

فولاد صنعتی است که در عمق خود به انرژی گره خورده است. تولید هر تُن فولاد خام، بسته به نوع فرآیند، به ۴ تا ۶ مگاوات‌ساعت انرژی نیاز دارد. همین واقعیت موجب شده است که صنعت فولاد حدود ۸ درصد از کل انتشار دی‌اکسیدکربن جهان را به خود اختصاص دهد. اما همین وابستگی سنگین، فرصتی تازه نیز ایجاد کرده است: هر واحد صرفه‌جویی یا هر منبع جایگزین انرژی، مستقیماً در هزینه‌ی تمام‌شده و رقابت‌پذیری نهایی محصول اثر می‌گذارد.

غول‌های جهانی این حقیقت را زودتر از دیگران درک کرده‌اند. ArcelorMittal در اسپانیا و فرانسه سرمایه‌گذاری مستقیم در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی انجام داده و بخشی از برق موردنیاز خطوط نورد خود را از انرژی تجدیدپذیر تأمین می‌کند. POSCO در کره‌جنوبی برنامه‌ای جامع برای تولید فولاد با هیدروژن سبز تا سال ۲۰۵۰ تدوین کرده است. Tata Steel در هند نیز قراردادهای خرید بلندمدت برق خورشیدی (PPA) را با تولیدکنندگان مستقل امضا کرده تا ضمن کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، هزینه‌ی انرژی را تثبیت کند. چشم‌انداز روشن است. فولادسازانی که زودتر مسیر گذار انرژی را طی کنند، در آینده‌ی بازار جهانی فولاد سبز جایگاه برتر خواهند داشت.

فولاد مبارکه؛ الگوی صنعتی در مسیر انرژی پایدار

در ایران، فولاد مبارکه نخستین شرکتی است که رویکرد انرژی‌محور را به‌عنوان بخشی از استراتژی رقابتی خود تعریف کرده است. پروژه‌ی نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی آفتاب شرق از نظر مقیاس، فناوری و مدل سرمایه‌گذاری یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های تجدیدپذیر کشور به‌شمار می‌رود. این نیروگاه، در صورت بهره‌برداری کامل، قادر خواهد بود سالانه حدود یک میلیارد کیلووات‌ساعت برق پاک تولید کند و بخش مهمی از نیاز برق مجتمع فولاد مبارکه را پوشش دهد. به‌کارگیری پنل‌های دووجهی، سامانه‌های رهگیر خورشید (Tracker) و استفاده از فناوری‌های نوین کنترل هوشمند، نشان می‌دهد که این پروژه نه صرفاً یک نماد تبلیغاتی بلکه حرکتی فنی، اقتصادی و رقابت‌محور است. با اجرای کامل این طرح، فولاد مبارکه می‌تواند وابستگی خود به شبکه‌ی برق سراسری را کاهش داده و در آینده به تولیدکننده‌ی مستقل انرژی نیز تبدیل شود الگویی که در جهان با عنوان «Industrial Prosumer» شناخته می‌شود؛ یعنی صنعتی که هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده‌ی انرژی است.

فراتر از تأمین انرژی

اقدام فولاد مبارکه را می‌توان از دو منظر تحلیل کرد، در شرایطی که نوسانات قیمت انرژی در بازار داخلی و جهانی افزایش یافته، تولید داخلی برق از خورشید به معنای تثبیت هزینه‌ی انرژی در بلندمدت است. این ثبات، مستقیماً در هزینه‌ی نهایی محصول اثرگذار است و توان رقابت فولاد مبارکه را در بازارهای صادراتی تقویت می‌کند. همچنین بازار جهانی به‌سرعت به سمت «فولاد سبز» در حرکت است. مشتریان بین‌المللی، به‌ویژه در اروپا و شرق آسیا، از تأمین‌کنندگان خود انتظار دارند ردپای کربن پایین‌تری ارائه دهند. سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی، برای فولاد مبارکه به معنای ورود رسمی به این باشگاه جهانی است.

خورشید به‌مثابه مزیت رقابتی

دنیای صنعت در آستانه‌ی یک تغییر تاریخی ایستاده است: انرژی دیگر هزینه‌ی ثابت تولید نیست، بلکه ابزار رقابت جهانی است. کشورها و بنگاه‌هایی که زودتر بتوانند انرژی‌های تجدیدپذیر را در زنجیره‌ی تولید خود ادغام کنند، نه‌تنها در مسیر پایداری زیست‌محیطی بلکه در میدان رقابت اقتصادی نیز پیروز خواهند بود. در این میان، فولاد مبارکه با نگاهی آینده‌نگرانه، از خورشید به‌عنوان سلاح استراتژیک رقابت بهره گرفته است. پروژه‌ی آفتاب شرق صرفاً یک نیروگاه خورشیدی نیست؛ نشانه‌ای است از تغییر پارادایم در صنعت ایران، جایی که انرژی پاک نه «حاشیه»، بلکه «هسته‌ی رقابت» است.