به گزارش خبرنگار ایراسین، با افزایش روزافزون مشکلات زیست محیطی، تغییرات اقلیمی و نگرانی‌های مرتبط با تامین انرژی پایدار، توجه به منابع انرژی تجدیدپذیر بیش از پیش اهمیت یافته است. انرژی‌های تجدیدپذیر که از منابع طبیعی مانند خورشید، باد، زمین‌گرما و آب تامین می‌شوند، نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می‌کنند، بلکه با کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، امنیت انرژی کشورها را افزایش می‌دهند. ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خود، دارای ظرفیت‌های بسیار مناسبی برای بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر است. برخوردار بودن بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، وجود بادهای مستمر به ویژه در مناطق شرقی و جنوب شرقی، پتانسیل انرژی زمین‌گرمایی در نواحی کوهستانی و دسترسی به منابع انرژی امواج در دریای خزر و دریای عمان، امکان توسعه گسترده این نوع انرژی‌ها را فراهم کرده است. بااین‌حال، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور با چالش‌هایی همچون وابستگی به منابع فسیلی ارزان، زیرساخت‌های ناکافی شبکه انتقال و توزیع برق، محدودیت‌های فنی و نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده مواجه است؛ همچنین قیمت‌گذاری دستوری و نبود جذابیت اقتصادی برای بخش خصوصی از موانع مهم توسعه این بخش محسوب می‌شوند. با توجه به افزایش مصرف برق در فصول گرم و فشار فزاینده بر شبکه برق کشور، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر یک ضرورت اساسی و استراتژیک برای تأمین انرژی پایدار، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و حفظ امنیت ملی به شمار می‌رود. استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت انرژی کشور ایفا کند و زمینه‌ساز تحولاتی پایدار در این حوزه باشد.

محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد نفت و انرژی در گفتگو با خبرنگار ایراسین اظهار می‌کند: بیش از ۹۸ درصد از سبد مصرف انرژی کشور به سوخت‌های فسیلی وابسته است، بنابراین سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران کمتر از دو درصد ارزیابی می‌شود.

وی می‌افزاید: از جمله انرژی‌های تجدیدپذیری که تاکنون در ایران مورد استفاده قرار گرفته‌اند، انرژی خورشیدی (فوتوولتائیک)، انرژی بادی از طریق توربین‌های بادی و انرژی زمین‌گرمایی به‌صورت محدود و در مقیاس پایلوت هست.

کارشناس ارشد نفت و انرژی با اشاره به موقعیت اقلیمی کشور بیان می‌کند: ایران با داشتن اقلیم چهارفصل و بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، ظرفیت بسیار بالایی برای بهره‌گیری از انرژی خورشیدی دارد، اما چالش اصلی در این حوزه راندمان پنل‌های خورشیدی است، چرا که عمده پنل‌های خورشیدی با راندمان بالا به‌وسیله شرکت‌های اروپایی و ژاپنی تولید می‌شوند که به‌دلیل تحریم‌ها امکان واردات مستقیم آن‌ها به ایران وجود ندارد؛ پنل‌های ساخت چین نیز گرچه بی‌کیفیت نیستند، اما نسبت به نمونه‌های اروپایی و ژاپنی، بازده کمتری دارند که این موضوع به سطح فناوری به‌کاررفته در آن‌ها مربوط می‌شود.

مهرجو ادامه می‌دهد: یکی دیگر از چالش‌های مهم کشور در زمینه توسعه انرژی خورشیدی، بحث نگهداشت یا ذخیره‌سازی این انرژی است.کشورهای حاشیه خلیج فارس با توجه به مصرف بالای برق، همزمان با احداث نیروگاه‌های خورشیدی زیرساخت‌های ذخیره‌سازی انرژی را نیز توسعه داده‌اند، چرا که ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی نیازمند باتری‌های خاص و پیشرفته است؛ زیرا برق تولیدی از پنل‌های خورشیدی، برق مستقیم (DC) است و امکان تغییر ولتاژ آن به آسانی وجود ندارد؛ بنابراین نبود امکان ذخیره‌سازی مؤثر، مانع مهمی در استفاده پیوسته از این نوع انرژی محسوب می‌شود.

وی همچنین وابستگی بالا به سوخت‌های فسیلی و ارزان بودن آن‌ها در ایران به نسبت حجم سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی از دیگر چالش‌ها دانست و می‌افزاید: قیمت‌گذاری دستوری برق در ایران یکی دیگر از چالش‌های جدی در این حوزه است، به‌طوری که بسیاری از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی رغبتی به ورود به این حوزه ندارند.

کارشناس ارشد نفت و انرژی درباره دیگر چالش‌های که موضوع انتقال و صادرات آن‌ها است، ادامه می‌دهد: زیرساخت انتقال و توزیع برق در کشور بسیار فرسوده و قدیمی است، به‌گونه‌ای که بین ۱۵ تا ۲۰ درصد تلفات انرژی الکتریکی کشور در شبکه انتقال و توزیع رخ می‌دهد؛ بنابراین حتی اگر سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی صورت گیرد، انتقال برق به نقاط مصرف و صادرات آن با موانع جدی مواجه خواهد شد.

تامین نیازهای برق در اوج مصرف تابستان

مهرجو در ادامه درباره الزام قانونی صنایع و کارخانه‌های بزرگ به تأمین بخشی از برق مصرفی خود از منابع تجدیدپذیرمی‌گوید: الزام یک درصدی برای صنایع بزرگ عملاً تأثیر چندانی ندارد، چرا که این میزان تنها معادل تأمین برق روشنایی یک کارخانه و یک صنعت عمده است. او پیشنهاد داد، اگر صنایع و کارخانه‌های بزرگ ملزم شوند، حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد از برق مصرفی سالیانه خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کنند، می‌توان انتظار تأثیر ملموس‌تری در توسعه این حوزه داشت.

وی با اشاره به نیاز کشور در زمان اوج مصرف اظهار می‌کند: برای پاسخ به نیازهای برق کشور در تابستان به حداقل ۱۵ تا ۲۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر نیاز داریم، در فصل زمستان مصرف برق چندان بالایی نداریم، اما در تابستان با توجه به اقلیم گرم و خشک کشور، همچنین رطوبت در مناطق شمالی و جنوبی، استفاده گسترده از وسایل سرمایشی موجب افزایش شدید مصرف برق می‌شود؛ لذا توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر یک ضرورت است.

کارشناس ارشد نفت و انرژی درباره سایر منابع تجدیدپذیر می‌گوید: ایران از نظر جغرافیایی کشوری متنوع با جلگه، دریا، کوه، بیابان‌های وسیع است، برای نمونه در منطقه کوه‌های سبلان در سال‌های گذشته پایلوت‌هایی برای استفاده از انرژی زمین‌گرمایی راه‌اندازی شده است. هر کشوری که دارای آتشفشان یا سفره‌های گداخته زیرزمینی باشد، می‌تواند از انرژی زمین‌گرمایی استفاده کند، در ایران نیز در نقاطی خاص می‌توان با حفر چاه و تزریق آب از گرمای زمین و بخار تولید کرد و بخار حاصله را برای به حرکت درآوردن توربین‌ها به کار گرفت.

مهرجو می‌افزاید: از آنجایی که در شمال کشور (دریای خزر) و در جنوب (دریای عمان) را داریم، می‌توانیم از امواج دریا برای تولید انرژی استفاده کنیم. در سال‌های گذشته توربین‌هایی طراحی شده‌اند که با استفاده از امواج دریا، برق تولید می‌کنند.

وی تأکید می‌کند: در منطقه سیستان نیز با وجود بادهای ۱۲۰ روزه می‌توان، نیروگاه‌های بادی را متمرکز کرد. از سوی دیگر، این منطقه از تابش خورشید بسیار مناسبی برخوردار است، بنابراین می‌توان ترکیبی از مزارع بادی و خورشیدی را در آن‌جا ایجاد و استفاده کرد.