پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، در سال ۲۰۲۴، جهان با افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و تغییرات مهم در بازارهای کلیدی مواجه است که باعث بی‌ثباتی و ناپایداری جهانی می‌شود. دو موضوع اساسی که در این سال به دست می‌آید، چند قطبی بودن و ریسک‌زدایی است. چند قطبی بودن به تداخلات ژئوپلیتیکی در مناطق مختلف، با روابط نامشخص بین قدرت‌های بزرگ و رشد نفوذ بازارهای نوظهور اشاره دارد. همچنین، ریسک‌زدایی شامل ترویج تولید داخلی برای محصولات حیاتی توسط دولت‌ها و اولویت دادن به امنیت ملی بر ملاحظات اقتصادی است. این تغییرات بر زنجیره‌های تأمین، تصمیمات سرمایه‌گذاری و هماهنگی سیاست‌های جهانی تأثیرگذار خواهند بود. بر همین اساس، در ادامه به ۱۰ تحول ژئوپلیتیک برتر در سال ۲۰۲۴ که این موضوعات را منعکس می‌کند و بینش‌هایی را در مورد آینده جهانی شدن ارائه می‌دهد، اشاره خواهد شد.
|
|
|
به طورکلی تحولات ژئوپلیتیک جهان در سال ۲۰۲۴ را می‌توان در سه گروه استراتژی، زنجیره ارزش و پایداری تقسیم کرد؛ هرچند که بسیاری از مهم‌ترین تحولات ژئوپلیتیکی در سال ۲۰۲۴ با توجه به سال‌های قبل تکامل یافته‌اند:
طبقه‌بندی ۱۰ تحول ژئوپلیتیک برتر سال ۲۰۲۴ در سه گروه استراتژی، زنجیره ارزش و پایداری
|
استراتژی |
|
زنجیره ارزش |
|
پایداری |
|
۱ |
|
۲ |
|
۳ |
|
۴ |
|
۵ |
|
۶ |
|
۷ |
|
۸ |
|
۹ |
|
۱۰ |
|
چندجهانی ژئوپلیتیکی |
|
ژئوپلیتیک هوش مصنوعی |
|
ابر چرخه انتخابات جهانی |
|
دستور کار متنوع |
|
ژئوپلیتیک اقیانوس‌ها |
|
رقابت برای کالاها |
|
سیاست‌های سبز دو مسیره |
|
ضرورت سازگاری با اقلیم |
|
قدرت‌های میانی در صحنه جهانی |
|
تشدید ملی گرایی فناوری |
|
در حال تحول بودن روابط قدرت‌های بزرگ |
|
افزایش مداخله در زنجیره تأمین |
|
منابع معدنی سبز ناسیونالیسم |
|
رابطه بین تغییر آب و هوا و ریسک سیاسی |
|
جهان دو قطبی |
|
نابرابری و فشار برای توزیع مجدد |
|
گسترش اثر بروکسل |
|
ظهور دزدی سایبری |
|
جنگ در اوکراین |
|
نوسان ژئوپلیتیکی کشورها |
|
سخت شدن بلوک‌های فناوری |
|
جدایی چین و غرب |
|
ناامنی و بی ثباتی غذایی |
|
ضرورت امنیت انرژی |
|
پارادوکس تورم-رکود |
|
دولت‌های چپ‌گرای آمریکای لاتین |
|
سیاست‌های محیطی، اجتماعی و حکومتی چندسرعته |
|
تمرکز بر خودکفایی اقتصادی |
|
چندجهانی ژئوپلیتیکی |
|
ژئوپلیتیک هوش مصنوعی |
|
چالش‌های داخلی در آمریکا و چین |
|
ابر چرخه انتخابات جهانی |
|
اولویت دادن به امنیت اقتصادی |
|
دستور کار متنوع |
|
ژئوپلیتیک اقیانوس‌ها |
|
رقابت برای کالاها |
|
سیاست‌های سبز دو مسیره |
|
ضرورت سازگاری با اقلیم |
پیشرفت در میان پیچیدگی
مقابله با تحولات ژئوپلیتیکی نیازمند ملاحظات و اقدامات کلیدی برای بنگاه‌ها و کسب‌وکارها در پاسخ به این تحولات است. با توجه به دوران کنونی تغییرات مهم ژئوپلیتیکی، بنگاه‌ها باید پویایی‌های ژئوپلیتیکی را در استراتژی‌های شرکتی خود در اولویت قرار دهند. این اقدامات می‌تواند شامل تنظیم مجدد ردپای جهانی و استراتژی برای تناسب با چشم‌انداز چندقطبی، تطبیق استراتژی‌های هوش مصنوعی و فناوری با محیط‌های نظارتی مختلف و در نظر گرفتن چالش‌های داخلی در بازارهای بزرگی مانند آمریکا و چین در پیش‌بینی‌های رشد باشد.
با توجه به آسیب‌پذیری بسیاری از زنجیره‌های تأمین در برابر اختلالات ژئوپلیتیکی، مدیران اجرایی باید اهمیت استراتژیک برای دولت‌ها را ارزیابی کرده و استراتژی‌های زنجیره تأمین را بر این اساس تنظیم کنند. اقدامات توصیه شده در این زمینه شامل بازنگری در استراتژی‌های زنجیره تأمین، گسترش ظرفیت تولید در بازارهای جدید و توسعه طرح‌های تاب‌آوری برای کاهش خطراتی مانند اختلالات حمل‌و نقل است.
چند قطبی بودن و ریسک‌زدایی نیز بر سیاست‌های دولت در مورد تغییرات آب و هوا و منابع طبیعی، الزامات پایداری و فرصت‌های رقابتی تأثیر می‌گذارد. در این راستا، مدیران اجرایی باید دسترسی به انرژی‌های تجدیدپذیر و آب را تجزیه و تحلیل کنند، ریسک‌ها و فرصت‌های سیاست محور را در برنامه‌های پایداری بگنجانند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت و طرح‌های سازگاری آب و هوا را بررسی کنند. در ادامه به ۱۰ چالش مهم پیش روی جهان در سال ۲۰۲۴ به طور مفصل پرداخته خواهد شد.
اول: چندجهانی ژئوپلیتیکی
ارجاع به ژئوپلیتیک و ریسک‌های سیاسی در گزارش‌های عمومی شرکت‌ها در سال ۲۰۲۲ به میزان ۶۰۰ درصد افزایش یافت و در طول سال ۲۰۲۳ همچنان بالا بود. جای تعجب نیست که مدیران در حال حاضر نسبت به سال‌های گذشته توجه بیشتری به ژئوپلیتیک دارند. در سال ۲۰۲۳، درگیری‌های جاری مانند جنگ در اوکراین، گسترش گروه‌هایی مانند بریکس و جی ۲۰، احیای دیپلماسی دوجانبه بین ژاپن و کره جنوبی و تشدید خشونت در خاورمیانه ماهیت پیچیده ژئوپلیتیک را به نمایش گذاشت. در سال ۲۰۲۴، نفوذ دولت‌هایی با نوسان ژئوپلیتیک و بازیگران کوچک‌تر که به دنبال برهم زدن وضعیت موجود هستند، چشم‌انداز ژئوپلیتیکی را بیشتر پیچیده خواهد کرد. با وجود تنش‌های مداوم بین قدرت‌های بزرگی مانند آمریکا، اتحادیه اروپا و چین، اقدامات این دولت‌های نوسانی و کشورهایی که با هیچ بلوک قدرت بزرگی همسو نیستند، نقش مهمی در شکل‌دهی پویایی جهانی ایفا خواهند کرد. کشورهای دارای منابع انرژی قابل توجه نیز، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، نفوذ قابل توجهی به ویژه در ژئوپلیتیک خاورمیانه خواهند داشت. سایر بازیکنان مانند ترکیه، هند و برزیل نیز تأثیر خود را در صحنه جهانی نشان خواهند داد. علاوه بر این، انتظار می‌رود کشورهای کوچک‌تر و بازیگران غیردولتی هنجارهای موجود را به چالش بکشند و به طور بالقوه منجر به درگیری‌های بیشتر شوند. این محیط پیچیده ژئوپلیتیکی سازمان‌های بین‌المللی را نیز با عضویت‌های گسترده‌ای که روابط بین کشورهای عضو را پیچیده می‌کند، تحت تأثیر قرار خواهند داد. در همین راستا در سال ۲۰۲۴، ائتلاف‌های خلاق و سازمان‌های همپوشانی پدید خواهند آمد که به افزایش تنش‌ها در روابط دیپلماتیک و اقتصادی در سراسر جهان کمک خواهد کرد.
|
|
توصیه اول برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌گیرند:
|
دوم: ژئوپلیتیک هوش مصنوعی
در حال حاضر دولت‌ها با چالش نحوه تنظیم هوش مصنوعی دست و پنجه نرم می‌کنند و ممکن است رویکردهای متفاوتی را اتخاذ کنند. در سال ۲۰۲۳، چین مقررات متعددی را برای هدف قرار دادن هوش مصنوعی معرفی کرد، این در حالی است که G7 با مجموعه‌ای از اصول هوش مصنوعی و وجود یک کد رفتاری یکسان موافقت کرد. علاوه بر این، اتحادیه اروپا مذاکرات در مورد قانون هوش مصنوعی را پیش برد و دولت بایدن دستور اجرایی با تمرکز بر ایمنی و امنیت هوش مصنوعی در آمریکا صادر کرد. پیشرفت در فناوری هوش مصنوعی نیز اهمیت آن را از نظر امنیت ملی و رقابت ژئوپلیتیکی افزایش داده است. در سال ۲۰۲۴، تلاش‌های دوگانه نوآوری و تنظیم هوش مصنوعی، حرکت به سمت بلوک‌های ژئوپلیتیک متمایز را تسریع می‌کند.
در جبهه ژئوپلیتیک، رقابتی برای نوآوری و گسترش هوش مصنوعی در اقتصادهای داخلی وجود دارد. در حالی که ایالات متحده در حال حاضر در این رقابت پیشتاز است، چند کشور دیگر آمادگی خود را برای افزایش تلاش‌ها به طرق مختلف اظهار داشتند. شایان ذکر است، چین به سرمایه‌گذاری در تحقیقات برای دستیابی به خوداتکایی در هوش مصنوعی ادامه خواهد داد، بریتانیا قصد دارد با حداقل نگه‌داشتن مقررات، نوآوری را تقویت کند و عربستان سعودی نیز قصد دارد صنعت هوش مصنوعی خود را با دستیابی به فناوری‌های پیشرفته تقویت کند.
هوش مصنوعی همچنین نقش مهمی در روابط آمریکا و چین ایفا خواهد کرد. ایالات متحده، اغلب با همکاری متحدان، احتمالاً از کنترل صادرات و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری برای محدود کردن دسترسی شرکت‌های چینی به نیمه هادی‌های پیشرفته لازم برای سخت‌افزار هوش مصنوعی استفاده می‌کند. این استراتژی ممکن است چین را وادار کند که دسترسی به سایر اجزای زنجیره ارزش هوش مصنوعی، از جمله مواد معدنی حیاتی را محدود کند. در داخل کشورها نیز، دولت‌ها در حال رقابت برای وضع مقررات هوش مصنوعی هستند، پیش از اینکه فناوری از سیاستگذاران پیشی بگیرد. درواقع هدف آنها تشویق نوآوری و در عین حال کاهش ریسک‌هایی مانند جابه‌جایی شغلی، کمپین‌های اطلاعاتی نادرست و تهدیدات امنیت سایبری است.
در سطح بین‌المللی، تلاش‌هایی با هدف ایجاد اجماع در مورد اطمینان از قابل اعتماد بودن و مسئولیت‌پذیر بودن هوش مصنوعی صورت گرفته است. فرآیند هوش مصنوعی G7 هیروشیما نیز احتمالاً برای هماهنگی رویکردهای نظارتی و فناوری حیاتی باقی خواهد ماند؛ اگرچه اتحادیه اروپا ممکن است رویکرد جامع‌تری در مقایسه با سایر اعضا G7 اتخاذ کند. انتظار می‌رود اکوسیستم هوش مصنوعی چین در کوتاه‌مدت عمدتاً داخلی باقی بماند.
ذکر این نکته ضروری است که نتیجه رقابت‌های ژئوپلیتیکی و نظارتی دوگانه در هوش مصنوعی، بلوک‌های فناوری را بیشتر مستحکم می‌کند، که در چشم‌انداز ژئواستراتژیک ۲۰۲۳ به‌عنوان یک پیشرفت مهم شناخته شد. دسترسی به داده‌ها برای استفاده در مدل‌های زبان بزرگ (LLM) نیز عرصه کلیدی رقابت در کوتاه‌مدت خواهد بود. درنهایت، اگرچه هوش مصنوعی ممکن است نتواند به سرعت توازن قدرت جهانی را تغییر بدهد، به طور فزاینده‌ای به کانون رقابت ژئوپلیتیکی تبدیل خواهد شد و می‌تواند به عنوان ابزاری برای اطلاعات نادرست علی‌الخصوص در انتخابات کشورهای رقیب مورد استفاده قرار گیرد.
|
|
توصیه دوم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌گیرند:
|
سوم: چالش‌های داخلی در آمریکا و چین
در حال حاضر دو اقتصاد بزرگ جهان با چالش‌های داخلی مهمی مواجه هستند. در ایالات متحده، قطبی‌شدن سیاسی، عملکردهای حاکمیتی مانند مدیریت بدهی و تصویب بودجه را با مشکل مواجه می‌کند و منجر به کاهش رتبه بدهی دولتی آن در سال ۲۰۲۳ شده است. در همین حال، چین با مسائل مربوط به اقتصاد کلان و سیاستگذاری مواجه است. این موانع داخلی در هر دو کشور ریسک‌های سیاسی را در بازارهای آنها افزایش داده و به طور بالقوه بر ژئوپلیتیک و رشد اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۴ تأثیر می‌گذارد.
در ایالات متحده، انتظار می‌رود که انتخابات آینده، تنش‌های اجتماعی و عدم اطمینان سیاست‌ها را تشدید کند. در همین راستا، با کنترل تقسیم شده کنگره و فضای رسانه‌ای پراکنده، تردیدها در مورد مشروعیت انتخابات می‌تواند سیاستگذاری‌ها را پیچیده‌تر کند. با توجه به بن‌بست قانون‌گذاری در سطح فدرال، دولت ممکن است به اقدامات اجرایی متوسل شود، در حالی که ایالت‌ها ممکن است مقررات متفاوتی را اجرا کنند که باعث ایجاد چندپارگی نظارتی در بخش‌های مختلف می‌شود. در چین نیز، چالش‌ها شامل همسویی انتظارات خانوارها و مشاغل با رشد اقتصادی کندتر است. هدف سیاست‌ها در این کشور تقویت امنیت ملی و ثبات داخلی در عین پیشرفت فناوری‌های استراتژیک است.
به طور کلی در سال ۲۰۲۴، هر دو کشور آمریکا و چین در مقاطعی با بحران داخلی روبه‌رو هستند که پیامدهایی برای پویایی اقتصاد جهانی دارد. روابط ایالات متحده و چین نیز که برای ثبات ژئوپلیتیکی حیاتی است، ممکن است با موانعی روبه رو شود؛ زیرا هر کشوری با فشارهای داخلی دست و پنجه نرم می‌کند.
|
|
توصیه سوم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:
|
چهارم: ابر چرخه انتخابات جهانی
موجی از انتخابات در بازارهای مهم ژئوپلیتیکی، که تقریباً ۵۴ درصد از جمعیت جهان و نزدیک به ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی را در بر می‌گیرد، برای سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی می‌شود. چنین شرایطی، همراه با روندهای ملی‌گرایانه و پوپولیستی، نگرانی‌هایی را در مورد ناآرامی‌های اجتماعی احتمالی پیرامون فرآیندهای انتخاباتی ایجاد می‌کند. انتظار می‌رود این موج جهانی انتخابات، نااطمینانی‌های نظارتی و سیاستی را با تأثیرات پایدار بر استراتژی‌های صنعتی، سیاست‌های اقلیمی و درگیری‌های نظامی ادامه دهد. برجسته‌ترین انتخابات برای هند در ماه‌های مه و ژوئن با حضور شهروندانی که نماینده ۴/۱ میلیارد نفر هستند در نظر گرفته شده است. حزب بهاراتیا جاناتا به رهبری نارندرا مودی، نخست‌وزیر فعلی، با یک ائتلاف مخالف جدید متشکل از بیش از ۲۰ حزب مبارزه خواهد کرد. احتمالاً بحث‌ها حول محور سیاست‌های اقتصادی و احساسات ملی‌گرایانه است. ترکیب دولت بعدی در پارلمان، سرعت و میزان ابتکارات حمایتی از زیرساخت‌ها و بخش‌های تولیدی هند را تعیین خواهد کرد.
در سایر نقاط آسیا، انتخابات ریاست جمهوری تایوان بر روابط اقتصادی و سیاسی با سرزمین اصلی چین و پویایی‌های ژئوپلیتیک گسترده‌تر تاثیر خواهد گذاشت. انتخابات اندونزی نیز به دلیل نقش آن در زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی از اهمیت جهانی برخوردار است. در نهایت، انتخابات قانون‌گذاری کره‌جنوبی توانایی رئیس‌جمهور یون سوک یول را برای اعمال اصلاحات در بازار کار و نظارتی شکل خواهد داد.
در اروپا، انتخابات پارلمان اروپا در بین ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در ماه ژوئن بر سیاست‌های اتحادیه اروپا در مورد مقررات آب و هوا، مهاجرت، حمایت از اوکراین و استراتژی «ریسک‌زدایی» چین تاثیر خواهد گذاشت. بریتانیا ممکن است تا ژانویه ۲۰۲۵ انتخابات پارلمانی برگزار کند که به طور بالقوه بر مسائل تجاری پس از برگزیت، سیاست‌های انتقال انرژی و مالیات تاثیر می‌گذارد. اوکراین و روسیه نیز برای انتخابات ریاست جمهوری برنامه‌ریزی شده‌اند، اگرچه درگیری‌های مداوم ممکن است باعث تأخیر یا بی‌نظمی شود.
در آفریقا، انتخابات عمومی آفریقای جنوبی در سه ماهه دوم به نگرانی‌های مربوط به فساد، فرصت‌های اقتصادی و چالش‌های زیرساختی رسیدگی خواهد کرد. انتخابات در سنگال، رواندا، موزامبیک، بوتسوانا، غنا و سودان جنوبی احتمالاً برای نشانه‌هایی از ثبات منطقه‌ای به دقت زیر نظر خواهد بود.
در قاره آمریکا، انتخابات ژوئن مکزیک جهت آینده سیاست‌های انرژی و جذابیت سرمایه‌گذاری خارجی را تعیین می‌کند. در ونزوئلا، شرکت نامزدهای مخالف در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه می بر روابط دیپلماتیک و تجاری تاثیر خواهد گذاشت.
در نهایت، ایالات متحده انتخاباتی را در نوامبر برگزار خواهد کرد که یکی از رویدادهای نهایی در ابرچرخه انتخابات جهانی ۲۰۲۴ است. پویایی مبارزات انتخاباتی ممکن است دو قطبی شدن موجود در میان رای دهندگان را تشدید کند و به طور بالقوه بر عملیات کسب و کارها در طول چرخه انتخابات تاثیر بگذارد. نتیجه انتخابات می‌تواند تغییرات قابل توجهی در حوزه سیاست داخلی و خارجی، از جمله ابتکارات تغییرات آب و هوا، چارچوب‌های نظارتی و اتحادهای جهانی ایجا
|
توصیه چهارم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌گیرند:
|
پنجم: اولویت دادن به امنیت اقتصادی
تحولات اخیر جهانی بر ارتباط متقابل بین دشمنان ژئوپلیتیک تاکید کرده است که منجر به افزایش دولت‌گرایی جدید، افزایش مداخله در زنجیره‌های تأمین و تاکید بر خودکفایی اقتصادی شده است. در سال ۲۰۲۳، این روندها با اقدامات مهمی مانند فرمان اجرایی ایالات متحده که محدودیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی را پیشنهاد می‌کند، تصویب قانون روابط خارجی توسط چین و اتخاذ استراتژی امنیت اقتصادی اتحادیه اروپا، شتاب بیشتری گرفت. با توجه به هشدار تجارت جهانی، ۱۸۰ درصد افزایش در مداخلات تجاری در طول ۵ سال گذشته صورت گرفت است که تقریباً چهار برابر اقدامات محدودکننده‌تر از اقدامات آزادسازی است. در سال ۲۰۲۴، اقدامات امنیتی اقتصادی با هدف کاهش وابستگی‌های متقابل جهانی، ابزاری کلیدی در رقابت ژئواستراتژیک خواهد بود.
سیاست‌های امنیتی اقتصادی با سه هدف اصلی کاهش وابستگی به رقبای ژئوپلیتیکی، افزایش رقابت صنعتی داخلی و تقویت ثبات اجتماعی - سیاسی داخلی هدایت می‌شوند. در حالی که اکثر اقتصادهای بزرگ این اهداف را دنبال می‌کنند، تاکتیک‌های خاص به کار گرفته شده متفاوت خواهد بود که ممکن است شامل سیاست‌های تجاری و صنعتی و همچنین اقدامات محدودکننده غیررسمی، موسوم به اجبار اقتصادی منطقه خاکستری، علیه نهادهای خارجی باشد. هر دو کشور G7 و چین به توسعه چارچوب‌های قانونی برای ابزارهای سیاست امنیتی اقتصادی خود، از جمله مکانیسم‌هایی برای غربالگری سرمایه‌گذاری، کنترل صادرات و اقدامات ضد اجبار ادامه خواهند داد. قدرت‌های میانی مانند هند و اندونزی نیز احتمالاً عمدتاً بر ابتکارات سیاست صنعتی تمرکز خواهند کرد.
در سال پیش‌روی، تاثیر سیاست‌های امنیتی اقتصادی در بخش‌هایی که از سوی دولت‌ها «استراتژیک» تلقی می‌شوند، بیشتر آشکار خواهد بود. این امر شامل هوافضا و دفاع و همچنین فناوری‌ها و داده‌های دیجیتال پیشرفته، به‌ویژه فناوری‌های با کاربرد دوگانه مانند نیمه‌رساناها، هوش مصنوعی (AI) و محاسبات کوانتومی است. در واقع این بخش‌ها می‌توانند انتظار اقدامات امنیتی سختگیرانه اقتصادی مانند کنترل صادرات، فهرست‌های موجودیت و غربالگری سرمایه‌گذاری را داشته باشند. در سال ۲۰۲۴، اتحادیه اروپا قصد دارد کنترل‌های صادراتی را برای فناوری‌های دارای کاربرد دوگانه گسترش دهد و استاندارد کند؛ در حالی که ایالات متحده ممکن است غربالگری سرمایه‌گذاری خارجی را معرفی کند و به طور بالقوه کنترل‌های صادراتی که چین را هدف قرار می‌دهد، گسترش دهد.
در بخش‌های استراتژیک سنتی‌تر مانند زیرساخت‌های حیاتی و انرژی، دولت‌ها ترکیبی از کنترل‌های نظارتی و مشوق‌ها را برای ارتقا یا محافظت از تولید داخلی به کار می‌گیرند و در عین حال به دنبال مشارکت‌های جدید برای تأمین امنیت زنجیره‌های تأمین هستند. تلاش‌های کاهش خطر در بخش انرژی با تمرکز بر ورودی‌ها و فناوری‌های حیاتی برای انتقال انرژی، از جمله مواد معدنی حیاتی، باتری‌های با ظرفیت بالا و خودروهای الکتریکی ادامه خواهد یافت. بر اساس کتاب اطلاعات سیاست تجاری G20، انتظار می‌رود اجرای سیاست‌های امنیتی اقتصادی در این بخش افزایش یابد، زیرا بخش قابل‌توجهی از صادرات فناوری‌های کم کربن چین و ایالات متحده از سال ۲۰۲۳ تحت کنترل‌های صادراتی قرار گرفته است. علاوه بر این، تحقیقات اتحادیه اروپا در مورد یارانه برای خودروهای برقی وارداتی از چین احتمالاً پیشرفت خواهد کرد و احتمالاً واکنش پکن را در پی خواهد داشت. علاوه بر این، کشورهایی مانند چین و اندونزی ممکن است کنترل صادرات مواد معدنی حیاتی یا صفحات خورشیدی را گسترش دهند.
ذکر این نکته ضرورت دارد که دولت‌ها به طور فزاینده، توجه خود را به بخش‌های استراتژیک در حال ظهور، مانند مراقبت‌های بهداشتی و کشاورزی، در سال ۲۰۲۴ معطوف خواهند کرد. هدف سیاست‌ها تقویت انعطاف‌پذیری در برابر اختلالات زنجیره تأمین خواهد بود. به عنوان مثال، هند قصد دارد طرح تشویقی مرتبط با تولید خود را برای مواد فعال دارویی (API) افزایش دهد، در حالی که اتحادیه اروپا ممکن است اصلاحاتی را در بخش دارویی اعمال کند که مستلزم نظارت بر زنجیره تأمین و ذخایر باشد. به طور مشابه، انتظار می‌رود چین اقدامات بیشتری برای تقویت امنیت غذایی خود انجام ده
|
|
توصیه پنجم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌گیرند:
|
ششم: دستور کار متنوع
در حال حاضر اکثریت قاطع مدیران اجرایی در حال برنامه‌ریزی تغییرات استراتژیک در پاسخ به چالش‌های ژئوپلیتیکی هستند. این تغییرات عمدتاً شامل پیکربندی مجدد زنجیره‌های تأمین، جابه‌جایی دارایی‌های عملیاتی و متنوع‌سازی مکان‌های زنجیره ارزش است. عوامل محرک پشت این تغییرات، تنش‌های ژئوپلیتیکی بین دولت‌ها در بازارهای کلیدی و سیاست‌های دولتی است که متنوع‌سازی مکان‌های زنجیره تأمین را تشویق می‌کند. در حالی که این تغییرات استراتژیک فرصت‌هایی را ارائه می‌کنند که با ریسک‌های سیاسی نیز همراه هستند؛ درنتیجه این موضوع باید مورد توجه کسب‌وکارهایی که وارد بازارهای جایگزین در سال ۲۰۲۴ می‌شوند، قرار گیرد.
ریسک‌های ژئوپلیتیکی یکی از محرک‌های اصلی تنوع در سال ۲۰۲۴ خواهد بود. اگرچه سرمایه‌گذاری همچنان به بازارهای توسعه‌یافته مانند فرانسه و بریتانیا سرازیر می‌شود، تمرکز ویژه‌ای بر «دولت‌های با نوسان ژئوپلیتیکی» خواهد بود که روابط اقتصادی و ژئوپلیتیکی را با بزرگ‌ترین کشورها حفظ می‌کنند. در این راستا کشورهایی مانند هند و اندونزی افزایش قابل توجهی را در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۲ تجربه کردند و انتظار می‌رود ویتنام مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید باقی بماند. علاوه بر این، مکزیک که در سال ۲۰۲۳ به بزرگ‌ترین شریک تجاری ایالات متحده تبدیل شد، همچنان یک مقصد کلیدی برای سرمایه‌گذاری نزدیک به بازار آمریکا خواهد بود. سایر بازارها مانند ترکیه، کاستاریکا و مراکش نیز ممکن است شاهد افزایش سرمایه‌گذاری باشند.
دستور کار متنوع‌سازی تحت تاثیر ریسک‌های سیاسی مختلفی در سطح کشورها قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر، مشوق‌های دولتی نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌ها در این زمینه خواهند داشت. برای مثال، انتظار می‌رود مشوق‌های مرتبط با تولید و الزامات مجوز واردات در هند باعث سرمایه‌گذاری بیشتری در تولید، به‌ویژه در صنعت نیمه‌رسانا شود. به طور مشابه، مشوق‌های امنیتی اقتصادی ژاپن که به تازگی معرفی شده است، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و تولید داخلی را جذب خواهد کرد. همچنین از مشوق‌های مالیاتی برای پیشبرد اولویت‌های سرمایه‌گذاری خود دولت‌ها استفاده خواهد شد، همان‌طور که در مراکش و مکزیک اتفاق افتاده است.
با این حال، نقاط منفی و ریسک‌های بالقوه مرتبط با تنوع وجود دارد. مسائلی مانند کیفیت زیرساخت‌های حمل‌ونقل، دسترسی به برق و نیروی کار ماهر می‌تواند چالش‌هایی را در مناطق خاص ایجاد کند. به عنوان مثال، کیفیت زیرساخت در بسیاری از کشورهای آسیای جنوب شرقی کمتر از چین است و تفاوتی در درصد نیروی کار با درجات پیشرفته بین هند و چین وجود دارد. علاوه بر این، کشورهایی مانند مکزیک، لهستان و ویتنام، که نرخ بیکاری به طور مداوم پایین است، ممکن است در به دست آوردن نیروی کار ماهر با مشکلاتی مواجه شوند. علاوه بر این، بالا بودن نرخ بهره جهانی می‌تواند تأمین مالی دولت و ریسک‌های اقتصادی را در برخی بازارها تقویت کند.
نکته قابل توجه در این زمینه، ملاحظات پایداری بوده که تاثیر متفاوتی بر دستور کار تنوع خواهد داشت. در حالی که ابتکاراتی مانند مالیات کربن و الزامات گزارش انتشار گازهای گلخانه‌ای ممکن است فرصت‌های جدیدی را برای شرکت‌هایی که در صنایع سبز در بازارهای ایالات متحده و اتحادیه اروپا فعالیت می‌کنند، ایجاد کند، فقدان منابع انرژی تجدیدپذیر در جغرافیای خاصی مانند مکزیک و لهستان می‌تواند هزینه‌ها و خطرات مرتبط با پایداری را افزایش دهد. از سوی دیگر، نزدیک‌تر کردن زنجیره‌های تأمین به مصرف‌کنندگان نهایی می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از طریق شبکه‌های حمل و نقل کوتاه‌تر کمک کند.
به طور خلاصه، مدیران عامل در حال برنامه‌ریزی تغییرات استراتژیک در پاسخ به چالش‌های ژئوپلیتیکی با پیکربندی مجدد زنجیره‌های تأمین، جابه‌جایی دارایی‌ها و متنوع‌سازی مکان‌های زنجیره ارزش هستند. ریسک‌های ژئوپلیتیک، مشوق‌های دولتی، چالش‌های زیرساختی، ملاحظات پایداری و انتخابات آتی، همگی به پیچیدگی دستور کار تنوع در سال ۲۰۲۴ دامن می‌زنند.
|
|
توصیه ششم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:
|
تقریباً نیمی از جمعیت جهان در ۱۰۰ مایلی اقیانوس زندگی می‌کنند و بسیاری از فعالیت‌های مهم با دریاها مرتبط هستند. برای مثال، تقریباً تمام داده‌های جهانی از طریق کابل‌های زیردریایی منتقل می‌شوند. رویدادهای اخیر، مانند تخریب خط لوله نورد استریم ۲ و افزایش تمرینات نظامی مرتبط با آزادی ناوبری، توجه را به تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی پیرامون کنترل و دسترسی به اقیانوس‌ها جلب کرده است.
انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۴ رقابت برای تسلط بر اقیانوس‌های جهان تشدید شود و بر زنجیره‌های تأمین، انتقال داده‌ها، منابع غذایی و امنیت انرژی تاثیر بگذارد. ارزیابی شلوغ‌ترین نقاط دریایی نشان دهنده افزایش خطر اختلالات ژئوپلیتیکی در حمل و نقل مبتنی بر اقیانوس است. این امر تقریباً ۴/۷ تریلیون دلار تجارت تنها در شرق آسیا را در معرض خطر اختلال در زنجیره تأمین قرار می‌دهد. اقدامات نظامی در دریای سیاه، تشدید عملیات دریایی و هوایی در دریای چین جنوبی و احتمال درگیری‌های دریایی در خلیج فارس منجر به افزایش نرخ بیمه دریایی و اختلال احتمالی در مسیرهای مهم کشتیرانی بین‌المللی شده است.
همچنین نگرانی فزاینده‌ای در مورد آسیب‌پذیری زیرساخت‌های ارتباطی زیرآب وجود دارد. با حدود ۵۵۰ کابل زیردریایی فعال و برنامه‌ریزی شده که حدود ۸۷۰ هزار مایل در سراسر جهان را پوشش می‌دهند، مناطقی که ساخت کابل‌های جدید در آنها در حال انجام است، به ویژه در مناطق حساس ژئوپلیتیکی مانند آسیای جنوب شرقی و چین، ممکن است با خطر حملات سایبری یا فیزیکی ناشی از انگیزه‌های ژئوپلیتیکی مواجه شوند.
تغییر جهان و حرکت آن به سمت منابع انرژی پایدار باعث علاقه به استخراج از بستر دریا برای مواد معدنی حیاتی خواهد شد. به گفته کارشناسان، پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۶۵، استخراج در اعماق دریا درصد قابل توجهی از منابع معدنی حیاتی را به خود اختصاص دهد. تلاش‌های سازمان‌های بین‌المللی برای ایجاد مقررات برای استخراج معادن در اعماق دریا از سال ۲۰۱۴ ادامه دارد و انتظار می‌رود سرعت بیشتری بگیرد. با این حال، از آنجا که بخش قابل توجهی از اقیانوس‌ها فراتر از حوزه‌های قضائی ملی است، رقابت برای دسترسی ایمن به این منابع تشدید خواهد شد.
کاهش ذخایر ماهی منبع بالقوه دیگری برای تنش بین‌المللی است. طی سال‌های اخیر، درصد ذخایر صید شده در سطوح ناپایداری قرار گرفته و از ۱۰ درصد در سال ۱۹۷۰ به ۳۵ درصد در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است. تشدید اقدامات برای مبارزه با صید غیرقانونی و گزارش نشده احتمالاً منجر به افزایش صید می‌شود. علاوه بر این، در حال حاضر بیش از ۱۷۵ کشور در حال مذاکره برای توافق‌نامه‌ای الزام‌آور برای کاهش آلودگی پلاستیک جهانی هستند، مشکلی که بر بیش از ۸۰۰ گونه دریایی و ساحلی تاثیر منفی می‌گذارد.
شایان ذکر است، تنش‌های ژئوپلیتیکی به قطب شمال نیز سرایت کند، همان‌طور که تعلیق مشارکت هفت عضو شورای قطب شمال پس از حمله روسیه به اوکراین نشان می‌دهد. به طور سنتی، دولت‌ها مسائل دریایی را به صورت پراکنده بررسی می‌کردند. با این حال، تشدید درگیری‌های ژئوپلیتیکی احتمالاً دولت‌ها را به سمت استراتژی‌های یکپارچه‌تر سوق می‌دهد که همه نگرانی‌های مرتبط را در بر می‌گیرد. به‌رغم پیشرفت‌هایی که در دستیابی به معاهده دریاهای آزاد سازمان ملل در سال ۲۰۲۳ صورت گرفته است، تنش‌های ژئوپلیتیکی تشدید شده چالش‌هایی را برای تلاش‌های چندجانبه با هدف تنظیم اقتصاد اقیانوس‌ها در سال ۲۰۲۴ ایجاد خواهد کرد.
|
|
توصیه هفتم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:
|
هشتم: رقابت برای کالاها
تغییرات جهانی در آب و هوا، درگیری در اوکراین و گذار به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، پویایی عرضه و تقاضا برای کالاهای اساسی در سراسر جهان را تغییر می‌دهد. تعداد کشورهایی که با کمبود شدید آب مواجه هستند از ۱۷ کشور در سال ۲۰۱۹ به ۲۵ کشور در سال ۲۰۲۳ رسیده است که نشان‌دهنده فشار فزاینده بر منابع آبی است. قیمت مواد غذایی از سال ۲۰۲۱ همچنان بالا مانده است و به سطوحی رسیده است که از دهه ۱۹۷۰ مشاهده نشده است، در حالی که تولید جهانی خاک‌های کمیاب در ۵ سال منتهی به سال ۲۰۲۲ با رشد قابل توجهی در ایالات متحده، ۱۳۱ درصد افزایش یافته است.
در سال ۲۰۲۴، رقابت ژئوپلیتیکی، به ویژه برای سه کالای کلیدی: مواد معدنی حیاتی، غذا و آب تشدید خواهد شد. مواد معدنی حیاتی که برای باتری خودروهای الکتریکی و گذار انرژی ضروری هستند، شاهد رقابت شدیدی خواهند بود. چین به عنوان پالایشگر پیشرو این مواد معدنی، مزیت استراتژیک خود را حفظ خواهد کرد؛ در حالی که سایر کشورهای غنی از مواد معدنی ممکن است به دنبال فرآوری ارزش افزوده در داخل کشور باشند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا از طریق ابتکاراتی مانند شراکت امنیت مواد معدنی به دنبال توافقات عرضه در سطح جهانی خواهند بود.
با توجه به نگرانی‌های مداوم در مورد بی‌ثباتی و ناامنی غذایی، کالاهای کشاورزی نیز یک نقطه کانونی خواهند بود. تغییرات آب و هوایی و درگیری در اوکراین بر عملکرد محصول و عرضه جهانی غلات تاثیر خواهد گذاشت. برخی از کشورها، مانند مکزیک و هند، ممکن است محدودیت‌هایی برای صادرات اعمال کنند تا از عرضه مواد غذایی داخلی محافظت کنند. چین امنیت غذایی را در اولویت قرار خواهد داد و به طور بالقوه از ابتکار «جاده ابریشم غذا» خود برای تأمین منابع خارجی استفاده خواهد کرد.
انتظار می‌رود تولید سوخت زیستی از ذرت حدود ۲۲ درصد از تولید جهانی را در سال ۲۰۲۴ تشکیل دهد. این امر ممکن است از نظر سیاسی در مناطقی که تورم مواد غذایی را تجربه می‌کنند، بحث برانگیز شود، زیرا کاهش مصرف غلات از سوخت زیستی می‌تواند صادرات غلات اوکراینی از دست رفته را جبران کند.
کمبود آب همچنین باعث ایجاد رقابت خواهد شد که توسط الگوهای آب و هوایی تشدید می‌شود. این امر نیز ممکن است تنش‌ها را در مناطقی که دارای تنش آبی هستند تشدید کند، جایی که توافق‌نامه‌های همکاری محدود است. در همین راستا سیاستگذاران به طور فزاینده‌ای بر تخصیص مجدد منابع آب در بخش‌ها و حوزه‌های قضائی تمرکز خواهند کرد.
|
توصیه هشتم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:
|
نهم: سیاست‌های سبز دو سویه
در سال ۲۰۲۳، برخی از دولت‌ها که با رشد اقتصادی ضعیف و تورم بالا مواجه بودند، شروع به تجدیدنظر در مقررات کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کردند که هزینه‌های کوتاه‌مدت را به آنها تحمیل می‌کند. با این حال، آنها به طور همزمان در حال افزایش حمایت از اقتصادهای سبز داخلی هستند. در سال ۲۰۲۴، کشورها رشد اقتصادی و امنیت انرژی را در سیاست‌های اقلیمی خود در اولویت قرار می‌دهند که در نتیجه آن مقررات پایداری متفاوتی ایجاد می‌شود.
دولت‌ها برای تقویت امنیت انرژی، رشد اقتصادی و تلاش‌های کربن‌زدایی، حمایت از تولید فناوری سبز داخلی را افزایش خواهند داد. برای مثال، چین قصد دارد ۲۰۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر نصب کند و ۷۲ میلیارد دلار معافیت مالیاتی برای تحریک تقاضای خودروهای برقی ارائه کند. به طور مشابه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا اقداماتی را برای حمایت از فناوری‌های سبز اجرا خواهند کرد.
ناامیدی شهروندان در مورد تلاش‌های ناکافی در زمینه پایداری ممکن است بر انتخابات جهانی تاثیر بگذارد و فعالیت‌های زیست‌محیطی را تشدید کند. از نظر ژئوپلیتیکی، اختلاف نظر در مورد سیاست‌های آب و هوایی ممکن است به تنش‌های تجاری منجر شود. بسیاری از بازارهای نوظهور سیاست‌های قیمت‌گذاری کربن را برای تأمین مالی انتقال سبز و تضمین رقابت‌پذیری معرفی خواهند کرد. رقابت ژئوپلیتیکی همچنین سرمایه‌گذاری سبز را در بازارهای نوظهور، با تمرکز چین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا بر ایجاد روابط با بازیگران کلیدی ژئوپلیتیک از طریق طرح‌هایی مانند بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا (AIIB)، هدایت می‌کند.
|
|
توصیه نهم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:
|
دهم: ضرورت سازگاری با اقلیم
از زمان آغاز کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر آب و هوا (UNFCCC) در سال ۱۹۹۲، سیاست آب و هوا عمدتاً بر کاهش گازهای گلخانه‌ای برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی متمرکز شده است. با این حال، در طول سه دهه گذشته، تغییرات قابل توجهی در آب و هوا رخ داده است، به طوری که ۹ سال گذشته زمین گرم‌ترین روزهای خود را در تاریخ به ثبت رسانده است. سازمان جهانی هواشناسی افزایش بیشتر دما در ۵ سال آینده را پیش‌بینی کرده است. به‌رغم تلاش‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، فوریت انطباق با خطرات آب و هوایی فعلی در سال ۲۰۲۴ آشکارتر خواهد شد.
در حالی که تنها ۵ درصد از احزاب UNFCCC در سال ۲۰۲۱ برنامه‌های انطباق با آب و هوا را پیش بردند، این رقم در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۸۰ درصد افزایش یافت که نشان دهنده شناخت رو به رشد نیاز به اقدامات سازگاری است. انتظار می‌رود پس از جمع‌بندی جهانی اقدامات سازگاری در سال ۲۰۲۳، دولت‌ها روی اجرای آن در سال ۲۰۲۴ تمرکز کنند.
با این حال، شکاف قابل توجهی در سرمایه‌گذاری برای سازگاری وجود دارد، زیرا پیش‌بینی می‌شود رویدادهای اقلیمی خطر افرایش شدید دما را در سال ۲۰۲۴ افزایش دهد. این امر احتمالاً منجر به خسارات اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی در بیشتر مناطق خواهد شد. علاوه بر این، انتظار می‌رود مهاجرت ناشی از اقلیم در سال ۲۰۲۴ افزایش یابد و به طور بالقوه تنش‌های اجتماعی و حساسیت‌های سیاسی را تشدید کند.
تفاوت بین نیازهای برآوردی سازگاری و جریان‌های مالی بین‌المللی، چالشی حیاتی را برجسته می‌کند و سوالاتی را در مورد تأمین مالی در راستای سازگاری آب و هوا، به ویژه در بازارهای نوظهور ایجاد می‌کند. انتظار می‌رود که حفاظت از طبیعت در سال ۲۰۲۴، مصادف با شانزدهمین نشست کنفرانس اعضای کنوانسیون تنوع زیستی (CBD) در ماه اکتبر، رخداد مهمی در جهان باشد.
|
|
توصیه دهم برای کسب و کارها |
|
بخش‌هایی که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند:
|
جمع‌بندی
چالش‌های ژئوپلیتیکی که جهان در سال ۲۰۲۴ با آن مواجه خواهد بود، تأثیرات گسترده‌ای بر محیط جهانی خواهد داشت و افزایش تنش‌ها و ناپایداری‌ها در مناطق مختلف، اثرات نامطلوبی برای اقتصاد جهانی به ارمغان آورده است. دو مفهوم اساسی که در سال ۲۰۲۴ بیش از سایر موارد برجسته هستند، چند قطبی بودن و ریسک‌زدایی است. به وضوح، تاثیر این مسائل بر زنجیره‌های تأمین، تصمیمات سرمایه‌گذاری و هماهنگی سیاست‌های جهانی غیرقابل انکار است.
یکی از نتایج مهم این چالش‌ها، پیچیده‌تر شدن محیط کسب و کارها و افزایش ریسک‌های مرتبط با آنهاست. با توجه به عدم پیش‌بینی قطعی اتفاقات و تغییرات ناشی از عوامل ژئوپلیتیکی، بنگاه‌ها باید برنامه‌ریزی دقیقی برای مقابله با این چالش‌ها داشته باشند. همچنین، نیاز به توجه به جزئیات و ارزیابی دقیق‌تر در زمینه‌هایی مانند محیط‌زیست، سیاست‌های دولتی و تغییرات اقتصادی افزایش یافته است.
علاوه بر این، در سال ۲۰۲۴، مشاهده می‌شود که کشورها و بنگاه‌ها به دنبال ایجاد استراتژی‌های جدیدی برای مواجهه با تغییرات زیست‌محیطی و اقتصادی هستند. افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی مانند انرژی تجدیدپذیر و فناوری‌های سبز، نشان از تلاش برای ایجاد جامعه‌ای پایدارتر و مقاوم‌تر دارد.
در نهایت، برای مواجهه با چالش‌های ژئوپلیتیکی در سال ۲۰۲۴، لازم است تمامی افراد و سازمان‌ها با دقت به شناخت محیط فعلی و پیش‌بینی رویدادهای آینده بپردازند. این اقدام می‌تواند کمک کند تا تصمیمات بهتری در مورد سرمایه‌گذاری، استراتژی‌های تجاری و سیاست‌های جهانی اتخاذ شود و جامعه بین‌المللی بتواند با چالش‌های پیش روی خود مقابله کند و به رشد و پیشرفت پایدار دست یابد.
مهسا رجبی‌نژاد-پژوهشگر اقتصاد
ارسال نظر