پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، نکته جالب این فصل، آهنگ صعودی رشد تولید صنعتی در اقتصادهای صنعتی و نیز آهنگ کند نرخ رشد تولید صنعتی در اقتصادهای در حال ظهور بود. موضوعی که در گزارش سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) با عنوان «نشانه‌ای از ظهور دوباره رشد شتابان به بخش تولید جهان» مورد تاکید قرار گرفته است. تداوم رشد بالای تولید در «صنایع با فناوری متوسط رو به بالا و بالا» در کنار رشد قابل‌توجه تولید در دو صنعت خودرو و کامپیوتر از جمله موارد قابل توجه این گزارش است. نویسندگان گزارش تصور می‌کنند جهان در حال پوست‌اندازی است و کشورهای در حال توسعه، تلاشی دوچندان را برای صنعتی‌شدن کلید زده‌اند. به عقیده این گزارش، این گروه از کشورها گرچه هم‌اکنون سهم کمتری از تولید جهانی را به خود اختصاص داده‌اند، و تا حدودی ناهمگن هستند، اما از یک بخش صنعتی قوی برخوردارند که به طور قابل‌توجهی درصدد تغییر مدل تولید به سمت صنایع با بهره‌وری و شدت فناوری بالاتر هستند. این رشد در آسیا و اقیانوسیه به جهش سطح تولید تا ۴/۳ درصد در چهارمین فصل از سال ۲۰۲۳ منجر شده که نویدبخش فضای پررونق صنعتی در این منطقه از جهان است. در این گزارش یونیدو تاکید دارد عملکرد اقتصادهای در حال صنعتی‌شدن بهتر از باور عمومی بوده تا حدی که با فرسایش توانایی‌های صنعتی کشورهای توسعه‌یافته، بخش‌های در حال ظهور جهان روند تقویت بنیه صنعتی خود را در پیش گرفته‌اند. از آنجا که یونیدو برمبنای داده‌های کشورهایی که ۹۱ درصد تولید صنعتی جهان را در اختیار دارند گزارش خود را تهیه می‌کند، سند حاضر از دقت مناسبی جهت تبیین وضعیت صنعتی جهان برخوردار است.

تولید صنعتی جهان در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۳ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۲ به طور متوسط افزایش ۵/۱ درصدی را ثبت کرد (شکل پایین). این میزان جهش در مقایسه با رشد سه ماهه قبل بخش تولید که تنها ۱ درصد بود، می‌تواند نشان‌دهنده ورود تولید صنعتی جهان به فاز پویاتری باشد. فازی که از نیمه دوم سال ۲۰۲۲ تجربه نشده است. از نیمه دوم ۲۰۲۲ رشد تولید صنعتی کاملاً کم‌رمق بوده است. دلیل این موضوع چالش‌هایی بود که بر بخش تولید تأثیر گذاشت و در طول سال ۲۰۲۳ نیز تداوم یافت. این چالش‌ها عمدتاً شامل نرخ بالای تورم در جهان، اختلالات مداوم زنجیره تأمین و پیامدهای ناشی از درگیری‌های نظامی منطقه‌ای بود که به کاهش تقاضا برای محصولات صنعتی منجر شد. علاوه بر این، عرضه ناکافی نیروی کار با مهارت بالا در صنایع خاص و بلایای طبیعی فزاینده که اثرات آن کماکان بر بخش تولید تأثیر می‌گذارد، نیز بر سطح تولید جهان اثر گذاشت. مواردی که به واکنش هماهنگ و پایدار رهبران جهان برای احیای رشد بالای تولید صنعتی نیاز دارد.

بررسی گزارش اخیر یونیدو نشان از عبور کامل بخش تولید از دوره پساکرونا و نیز کنار آمدن با شوک‌های ژئوپلیتیک دارد. نوسانات رشد تولید که در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ به شدت بالا رفته، در سال ۲۰۲۳ به حداقل رسیده است. این روند در آخرین گزارش یونیدو به عینه قابل مشاهده است. در چنین فضایی به نظر می‌رسد تلاش‌های جهانی برای مهار نوسانات تولید تا حدی ثمربخش بوده است.

نگاهی به گزارش یونیدو از وضعیت تولید جهان در آخرین فصل سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد چین بیشترین سطح از رشد تولید صنعتی را در این دوره زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده است. رشد تولید صنایع چین در حالی در فصل چهارم سال ۲۰۲۳ به ۹/۳ درصد رسیده است که این عدد برای آسیا-اقیانوسیه (به‌جز چین) ۱/۱ درصد، برای قاره آفریقا منفی هفت دهم درصد، برای قاره اروپا منفی ۳/۱ درصد، برای آمریکای جنوبی منفی ۵/۱ درصد و برای آمریکای شمالی منفی نیم درصد بوده است.

بررسی گزارش یونیدو نشان می‌دهد تمایل به بخش تولیدات با فناوری بالا کماکان چشمگیر است. نرخ رشد تولید آن بخش از کالاهایی که از نظر فناوری در رده محصولات با «فناوری متوسط رو به بالا و بالا» جای می‌گیرند، در فصل چهارم ۲۰۲۳ به حدود ۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رسیده است. همزمان با این وضعیت، نرخ رشد تولید کالاهایی با فناوری «متوسط رو به پایین و پایین» نزدیک صفر و حدود یک دهم درصد بوده است. بدترین وضعیت را در بین صنایع اینچنینی، بخش‌هایی نظیر تولید لباس، پوشاک و تولیدات چرمی تجربه کرده‌اند. بخش مبلمان نیز وضعیت بسیار بدی را در فصل چهارم از سال ۲۰۲۳ پشت سر گذاشته است. همزمان، صنایع تولید محصولات معدنی غیرفلزی هم در آخرین فصل از سال ۲۰۲۴ با نرخ رشد تولید منفی ۳ درصد روبه رو بوده‌اند که نشان از افت عملکرد جدی این بخش در مقایسه با وضعیت سال گذشته دارد.

این در حالی است که در همین فصل، صنایع خودرو، قطعه‌سازی و تجهیزات حمل‌ونقل، کامپیوتر و قطعات وابسته، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی رشدهای قابل توجهی را به ثبت رساندند. رشد ۵ درصدی تولید فلزات اساسی در این فصل در کنار جهش ۴ درصدی تولید محصول در صنایع شیمیایی جهان گویای رونق احتمالی تولید در فصول بعدی و از جمله فصل اول ۲۰۲۴ است. البته چنان که گفته شد کماکان موتور رشد تولید صنعتی جهان دو صنعت کلیدی خودروسازی و کامپیوتر هستند که از طریق بخش‌های وابسته، قطعه‌سازان و زنجیره تأمین خود شور و حرارت دوچندانی به فضای صنعت در فصل چهارم ۲۰۲۳ تزریق کرده‌اند.

این میزان از رونق توانسته تا شاخص تولیدات صنعتی جهان را که سبدی از محصولات ۲۴ رشته‌فعالیت صنعتی است، به بالاترین نقطه خود در طول یک دهه اخیر برساند. نگاهی به اثر کرونا و نیز جنگ اوکراین بر سطح تولید جهان نشان می‌دهد به رغم این دو اتفاق، جهان مسیر خود را برای افزایش تولید طی کرده است.

عمده این رشد البته در منطقه آسیا-اقیانوسیه و به مدد زنجیره تأمین گسترش‌یافته در این بخش از جهان رقم خورده است. نرخ رشد تولیدات صنعتی جهان که به صورت ماهانه و فصلی از سوی یونیدو منتشر می‌شود، شاهد روشنی است بر این مدعا که آسیا-اقیانوسیه موتور رشد صنعتی جهان است. این منطقه تنها بخشی از جهان است که در طول شش فصل گذشته به صورت مستمر توانسته سطح تولید خود را در بازه مثبت نگه دارد و موجبات رشد مثبت تولید صنعتی جهان در همه شش فصل گذشته باشد.

نکته جالب ماجرا نرخ رشد ۶/۲ درصدی تولید صنعتی کشورهای در حال صنعتی شدن در فصل چهارم ۲۰۲۳ است. به طور کلی، این گروه در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ نسبت به مدت مشابه سال عملکرد خوبی را بروز داده و به طور قابل‌توجهی بهتر از انتظار ظاهر شده‌اند. موضوعی که احتمال می‌رود در صورت تقویت بیشتر به از دست دادن پویایی اقتصادهای صنعتی در اکثر مناطق جغرافیایی جهان منجر شود.

نگاهی دقیق‌تر به زیرگروه اقتصادهای صنعتی، بینش‌های دقیق‌تری را به ما نشان می‌دهد. تولید در اقتصادهای صنعتی پردرآمد در مقیاس سالانه به رشد ۱/۲ درصدی منجر شده که گرچه نرخ رشد آن کمتر از نرخ رشد تولید کشورهای در حال ظهور است اما همین رشد، بر کاهش سطح تولید این مناطق که ابتدای سال ۲۰۲۳ به ثبت رسید، غلبه کرده و نهایتاً کارنامه سالانه این بخش از جهان را بهبود بخشیده است. از نکات جالب کارنامه تولید صنعتی کشورهای توسعه‌یافته، حجم رشدی است که در طول سال حادث شد. در حالی که تولید صنعتی در این مناطق به طور متوسط حدود ۱۰ درصد در سال ۲۰۲۲ رشد داشت، این مقدار در سال ۲۰۲۳ به کمتر از ۵ درصد کاهش یافت. تولید در اقتصادهای صنعتی با درآمد متوسط نیز تنها ۷/۲ درصد رشد کرد، در حالی که تولید در اقتصادهای کم درآمد پس از نوسان بسیار، افت‌های متعدد و چندین توقف در نهایت به میزان ۷ درصد افزایش یافت.

در میان کشورهای مختلف جهان، نام ژاپن بیش از همه با افت تولید گره خورده است. اقتصاد چهارم جهان در فصل پایانی ۲۰۲۳ افت تولیدی به میزان سه دهم درصد را تجربه کرد. تایوان دیگر قطب صنعتی شرق آسیا نیز کاهش تولید داشت و طبق برآورد یونیدو، در فصل چهارم از سال ۲۰۲۳ چیزی معادل ۴/۲ درصد افت تولید را به ثبت رساند. تایلند نیز در این مدت با کاهش تولید محصولات صنعتی به میزان ۷/۴ درصد مواجه شد. از آن‌سو اما در قاره آسیا، بازی تولید برندگانی نیز داشت. خود چین که بالاترین نرخ رشد تولید صنعتی را در این فصل به ثبت رسانده، در مقایسه با سه ماهه قبلی (فصل سوم ۲۰۲۳)، رشد تولید مناسبی به میزان ۹/۱ درصد داشته است. عملکرد تولیدی دیگر کشورهای آسیا نیز که سهم قابل‎‌توجهی در صنعت این منطقه دارند، قابل توجه است. برای نمونه تولید هند، اندونزی و جمهوری کره در مقیاس سالانه در فصل چهارم ۲۰۲۳ بیش از ۴ درصد افزایش یافته که عدد قابل‌توجهی است.

در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳، تولیدات صنعتی اروپا نیز به میزان ۳/۱ درصد کاهش یافت، در حالی که نسبت به سه ماهه قبل (فصل سوم) از آن وضعیت بهتری داشت و افت کمتری به میزان حدود ۲/۱ درصد داشت. البته کشورهای مختلف این منطقه مسیرهای رشد متفاوتی را طی کردند. به عنوان مثال، آلمان افت ۸/۳ درصدی را در فصل چهارم تجربه کرد. این کاهش برای ایتالیا معادل ۴/۲ درصد بود. تولیدات صنعتی سوئیس هم در این فصل معادل ۱/۲ درصد کاهش یافت. این در حالی است که طبق گزارش اخیر یونیدو، تولید صنعتی دانمارک در فصل چهارم ۲۰۲۳ حدود ۱۰ درصد رشد داشت در حالی که این رشد برای یونان معادل ۶/۵ درصد و برای بریتانیا نزدیک به ۶/۱ درصد بود. سطح تولید صنعتی کشورهای منطقه آمریکای لاتین و دریای کارائیب رشدهای متفاوتی را تجربه کرد. به طور مثال، تولید صنعتی در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ در این منطقه دوباره نزولی بود و با نرخ رشد ۵/۱- درصد روبه رو شد. در میان بزرگ‌ترین اقتصادهای آمریکای لاتین، تولید در آرژانتین و مکزیک به ترتیب، افتی معادل ۸/۵ درصد و ۸/۰ درصدی را تجربه کرد. از سوی دیگر، تولید برزیل در مقیاس سالانه راکد بود و تغییری نداشت.

در آمریکای شمالی هم که شاخص تولیدات صنعتی با نرخی کاهشی روبه روست، رشد تولید معادل منفی ۵/۰ درصد گزارش شده است. رشد تولید صنعتی در سه ماهه گذشته در ایالات متحده آمریکا نیز به همین منوال بوده است، در حالی که این عدد در کانادا تقریباً ثابت مانده و در سطح منفی ۱/۰ درصدثبت شده است.

داده‌های محدود یونیدو از قاره آفریقا نیز نشان می‌دهد که در فصل چهارم سال ۲۰۲۳، قاره آفریقا شاهد کاهش تولید صنعتی به میزان ۷/۰ درصد بوده است. آفریقا در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ البته الگوهای رشد متفاوتی را در سطح کشورهای مختلف تجربه کرده است؛ به شکلی که نیجریه و آفریقای جنوبی با نرخ‌های مثبت ۵/۱ و ۷/۱ درصد روبه رو شده‌اند در حالی که سنگال افتی ۵/۵ درصدی و تونس کاهشی ۶/۰ درصدی را در این دوره ثبت کرده است.

در بخش دیگر جهان، اقتصادهای مختلف الگوهای رشد متنوعی را نشان می‌دهند. تولید صنعتی در بلاروس، کاستاریکا، فدراسیون روسیه و سریلانکا بیش از ۷ درصد افزایش یافته است. علاوه بر این، رشد مثبت در استرالیا، فیلیپین و ترکیه ثبت شده که نشانه خوبی است. از سوی دیگر، طبق گزارش یونیدو تولیدات صنعتی در کلمبیا، اسرائیل، هلند و ویتنام حداقل ۵ درصد کاهش یافته است.

نگاهی به سهم گروه‌های مختلف صنعتی از رشد تولید جهان و رفتار آنها در فصل چهارم ۲۰۲۳ گویای شرایط حاکم بر بخش تولید است. برای نمونه وضعیت کشورهای صنعتی [۲] نسبت به فصل سوم بهبود یافته است. پس از رشد ضعیف تولید ۴/۰ درصدی این کشورها در سه ماهه سوم، سرعت بخش تولید دوباره در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ با افزایش ۴/۱ درصدی روبه رو شد که این تحول در تصویر پایین به عینه قابل مشاهده است. با قرار دادن سه ماهه سوم ۲۰۲۳ به عنوان نقطه مرجع، می‌توان نشان داد این گروه از کشورها پس از چندین فصل رکود تولید، رشد متوسطی به میزان ۱ درصد را تجربه کرده‌اند.

نکته جالب درباره روند حرکت چین، نرخ رشدی است که در فصل چهارم به دست آورده است. شواهد آخرین گزارش یونیدو از عملکرد صنعتی کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد چین در فصل چهارم ۲۰۲۳ موفق شده نمره صنعتی بالایی کسب کند. نرخ رشد شاخص تولیدات صنعتی این کشور در سه ماهه چهارم ۲۰۲۳ معادل ۹/۴ درصد بوده است که عدد قابل‌توجهی است. در عین حال شاخص تولیدات صنعتی این کشور در فصل چهارم ۲۰۲۳ در مقایسه با فصل سوم ۲۰۲۳ چیزی نزدیک به ۲ درصد افزایش یافته که نشانه آهنگ شتابان رشد تولید صنعتی در دومین اقتصاد برتر جهان است.

اقتصادهای نوظهور یعنی کشورهای با درآمد متوسط و در حال صنعتی‌شدن برای چندین فصل از اقتصادهای صنعتی بهتر عمل می‌کردند اما در فصل چهارم قافیه را به اقتصادهای توسعه‌یافته واگذار کردند. البته این گروه سهم کمتری از تولید جهانی را به خود اختصاص داده و شامل کشورهای ناهمگونی هستند، اما به طور قابل توجهی دارای یک بخش صنعتی قوی هستند که در نتیجه حرکت به سمت صنایع با بهره‌وری بالا و فناوری بالاتر سود می‌برند. به طور کلی، این گروه در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ افزایش تولیدی به میزان ۶/۲ درصدی را به ثبت رساند که به طور قابل‌توجهی بالاتر از نرخ رشد به دست آمده توسط گروه اقتصادهای صنعتی است. موضوعی که به ادعای یونیدو، عمدتاً به دلیل از دست رفتن پویایی در اقتصادهای صنعتی اقصی‌نقاط جهان است. نگاهی دقیق‌تر به زیرگروه‌های یونیدو بینش‌های دقیقی درباره وضعیت تولید در اقتصادهای صنعتی پردرآمد نشان می‌دهد. این گروه از کشورها در مقیاس سالانه، در فصل چهارم ۲۰۲۳ توانسته‌اند رشد ۱/۲ درصدی را تجربه کنند. جهشی که باعث شد تا سرانجام در پایان سال، این گروه از کشورها افت ابتدای سال ۲۰۲۳ را جبران کنند. این کشورها در حالی سال را به پایان بردند که در کل سال ۲۰۲۲ موفق به کسب رشد تولید حدوداً ۱۰ درصدی شده بودند؛ عددی که در سال ۲۰۲۳ نصف شد. طبق شواهد یونیدو، تولید در اقتصادهای با درآمد متوسط نیز ۷/۲ درصد رشد کرده است. وضعیت تولید در اقتصادهای کم‌درآمدنیز پس از چند فصل در آخرین سه ماهه سال ۲۰۲۳ جهش کرده و به میزان ۷ درصد افزایش یافته است.

نام اقتصادهای صنعتی نوظهور با مفهوم رشد ارزش افزوده صنعتی پایدار گره خورده است. گروه خاصی از کشورها که اعضا آن عمدتاً اقتصادهای کم درآمد و متوسط هستند اما بخش صنعتی آنها در سال‌های اخیر پویایی قابل‌توجهی از خود نشان داده و توانمند شده است. علاوه بر چندین اقتصاد صنعتی، این گروه از کشورها اثر بالایی بر روند تولید جهان دارند و اگرچه هنوز در مراحل اولیه توسعه صنعتی هستند، اما رشد تولیدی قوی آنها نشانه تغییراتی در سطح اقتصاد جهان است. تولیدات صنعتی این گروه به طور قابل‌توجهی از میانگین جهانی و همچنین متوسط اقتصادهای صنعتی جلوتر است. در سه‌ماهه چهارم سال جاری رشد تولید در این کشورها ۶/۴ درصد افزایش یافت و رشد ۲/۴ درصدی سه ماهه سوم را تکمیل کرد.

موضوع جالبی که در آخرین گزارش یونیدو به آن اشاره شده، وضعیت تولید در صنایع با فناوری بالاست. آخرین روندهای جهانی در بخش‌های صنعتی که براساس شدت فناوری گروه‌بندی شده، نشان می‌دهد که صنایع با فناوری بالاتر به سرعت از اختلالات ناشی از همه‌گیری سال‌های گذشته بهبود یافته و قوی باقی مانده است ضمن اینکه به‌رغم بسیاری از چالش‌ها، رشد مناسبی را تجربه کرده است.

به‌طور متوسط، صنایع طبقه‌بندی شده به عنوان «صنایع با فناوری متوسط به بالا و بالا» عملکردی بسیار بهتر از سایر بخش‌های تولیدی داشته و آن عملکرد را در کل سال ۲۰۲۳ ادامه داده است. نرخ رشد چشمگیر ۹/۳ درصدی این بخش از صنایع در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ در شرایطی رخ داده که سایر صنایع تولیدی یا تقریباً ثابت مانده‌اند یا در نهایت فصل را با افزایش اندکی به میزان ۱/۰ درصد به پایان برده‌اند.

چنین جهشی در سطح «صنایع با فناوری متوسط رو به بالا و بالا»، ناشی از تحرکات خوب دو صنعت خودرو و کامپیوتر است هرچند صنعت ماشین‌آلات وضعیت چندان مناسبی را به ثبت نرسانده است. البته عملکرد «صنایع با فناوری متوسط رو به بالا و بالا» فقط رشد قوی بخش خودرو (۹ درصد)، حمل و نقل (۷/۶ درصد) یا ساخت رایانه و الکترونیک (۶/۶ درصد) نیست. چرا که اگر این صنایع بهترین عملکرد فصل را در بین همه بخش‌های صنعتی گزارش کردند اما برعکس، تولید دارو به دلیل مشکلات پیش‌روی این بخش، کاملاً پرنوسان بود به طوری که مجموع تولید این بخش در پایان ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲، با ۲ درصد کاهش مواجه شد. صنعت ماشین‌آلات نیز به همین منوال، در سه ماهه آخر ۲۰۲۳ حدود ۵/۲ درصد افت را نسبت به مدت مشابه سال قبل به ثبت رساند.

رشد تولید صنعتی به تفکیک رشته‌فعالیت‌ها

در مقایسه با فصل سوم ۲۰۲۳، صنایع متفاوتی در فصل چهارم رشد بالا را تجربه کرده‌اند. برای نمونه در فصل سوم ترکیبی از صنایع عمدتاً «های‌تک» سهم بالاتری از رشد را کسب کرده بودند حال آنکه در فصل چهارم این وضعیت تا حدی تعدیل شد و مشارکت صنایع «های‌تک» و نیز صنایع با فناوری پایین زمینه‌ساز رشد فصل چهارم بود. موضوع مهم در مقایسه رشد صنایع مختلف در این دو فصل، افت شدید صنعت دارو به عنوان یک صنعت های‌تک و پیشتاز بود. در عین حال صنعت کامپیوتر و تجهیزات وابسته که در فصل سوم وضعیت نامناسبی داشت، در فصل چهارم موفق به کسب رشد مناسبی شد. رونق صنایع فلزات اساسی و صنایع شیمیایی در هردو فصل نیز نشانه مثبتی از تقاضای انبوه صنایع نهایی برای مواد اولیه است.

جالب‌ترین نکته در پایان سال ۲۰۲۳، وضعیت صنعت خودرو است. بخش خودرو برای شش فصل متوالی نرخ رشد سالانه بالایی را ثبت کرده است. اما در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳، تولید این بخش تنها ۳/۰ درصد نسبت به سه ماهه قبل کاهش یافته که این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از پایان رشد بالای صنعت خودرو جهان باشد. با تجزیه و تحلیل داده‌های تولید در سطح کشورهای مختلف نکات دیگری نیز قابل درک است. برای نمونه تولیدکنندگان بزرگ خودرو همچنان به افزایش تولید خود ادامه دادند، اما در سطح کشورها، مقادیر متفاوتی به ثبت رسیده است. یک عامل مهم در این تغییر روند، گذار این صنعت به سمت استفاده از موتورهای الکتریکی و سایر فناوری‌های نوظهور در راستای کاهش تدریجی سطوح انتشار آلایندگی است که به عنوان یک چالش جهانی، اثر قابل‌توجهی بر وضعیت تولید جهان گذاشته است. چگونگی غلبه بر این تغییر بزرگ، بر ظهور و بروز روندهای آینده در این بخش اثر چشمگیری خواهد داشت.

در دیگر صنایع نیز عملکرد گروه‌های صنعتی در سطوح درآمدی متفاوت بوده است. به طور کلی، اقتصادهای صنعتی افزایش زیادی را در بخش‌های فناوری بالاتر، به استثنای برخی موارد معدود، ثبت کرده‌اند، اما در بسیاری از صنایع با فناوری پایین‌تر، کشورهای پیشرفته متحمل زیان تولید شدند. شاید این موضوع به دلیل ورود بسیاری از کشورها به عرصه تولید و کاهش صادرات محصولات با فناوری پایین از کشورهای ثروتمند و صنعتی به سمت کشورهای فقیر باشد.

از سوی دیگر، سایر اقتصادهای صنعتی رشد دو رقمی تولید دارو را نشان دادند و دانمارک سهم قابل‌توجهی در این عملکرد درخشان داشت اما بسیاری از کشورهای دیگر وضعیتی نزولی را تجربه کرده‌اند. به نظر می‌رسد هرچقدر اقتصادهای در حال صنعتی شدن، به سمت تولید وسایل نقلیه موتوری، سایر تجهیزات حمل‌ونقل، و نیز تجهیزات الکتریکی رفته‌اند، کشورهای پیشرفته کمتر به سمت توسعه صنایع خود رفته‌اند.

نتیجه‌گیری

مرور نرخ‌های رشد تولید در سطح گروه‌های مختلف اقتصادی و قاره‌های پنج‌گانه نشان می‌دهد جهان تا حد چشمگیری از چالش‌هایی نظیر پساکووید و جنگ اوکراین عبور کرده و مسیر رونق تولید را در پیش گرفته است. با این حال شواهد گزارش یونیدو نشان می‌دهد جدال بر سر سهم‌بری از آینده انقلاب صنعتی چهارم، تحول دیجیتال و هوش مصنوعی بالا گرفته و سرمایه‌گذاری روی صنایع با فناوری بالا شدت گرفته است. رشد روزافزون این بخش از صنایع که خود را در آمارهای فصول مختلف سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ سازمان توسعه صنعتی ملل متحد نشان می‌دهد، گویای اهمیت یافتن روزافزون این بخش از صنایع است. موضوعی که لازم است مدنظر سیاستگذاران در نحوه مدیریت فضای اقتصادکلان و جهت‌گیری تجارت خارجی قرار گیرد. در ادامه جدول کامل سطح رشد تولید صنعتی و تحولات شاخص تولیدات صنعتی جهان به تفکیک مناطق و گروه‌های اقتصادی می‌آید.

شاخص تولیدات صنعتی جهان به تفکیک مناطق و سطح توسعه اقتصادی
ردیف	سهم از ارزش افزوده صنعتی جهان (به نرخ‌های ۲۰۱۵، درصد)	شاخص / سال پایه: 2015 :100	درصد رشد در مقایسه با فصل قبل	درصد رشد در مقایسه با فصل مشابه در سال قبل
گروه‌های توسعه
جهان	۱۰۰	۱/۱۲۴	۱	۵/۱
اقتصادهای صنعتی	۱/۹۳	۹/۱۲۳	۱	۴/۱
اقتصادهای در حال صنعتی شدن	۹/۶	۹/۱۲۶	۳/۰	۶/۲
مناطق
آفریقا	۹/۱	۲/۱۰۸	۱/۰ -	۷/۰ -
آسیا-اقیانوسیه	۸/۵۰	۱/۱۴۱	۵/۱	۴/۳
اروپا	۷/۲۲	۷/۱۱۲	۲/۱	۳/۱ -
آمریکای لاتین و منطقه کارائیب	۴/۵	۳/۱۰۵	۴/۰ -	۵/۱ -
آمریکای شمالی	۳/۱۹	۷/۹۹	۵/۰ -	۵/۰ -
اقتصادهای صنعتی
اقتصادهای صنعتی با درآمد بالا	۴/۵۳	۴/۱۰۵	۸/۰	۹/۰ -
اقتصادهای صنعتی با درآمد متوسط (به جز چین)	۷/۱۲	۱/۱۱۸	۳/۰-	۳/۰
چین	۲۷	۳/۱۶۳	۹/۱	۹/۴
اقتصادهای در حال صنعتی شدن
اقتصادهای ثروتمند در حال صنعتی شدن	۹/۱	۱۱۸	۶/۲	۱/۲
اقتصادهای با درآمد متوسط و در حال صنعتی شدن	۵	۲/۱۳۰	۴/۰-	۷/۲
اقتصادهای فقیر	۱/۰	۷/۱۲۶	۱/۰	۷

نکته جالب اینکه بخش فلزات اساسی به عنوان پایه و اساس تولید صنعتی جهان، وضعیت مناسبی در سال ۲۰۲۳ داشته که دلیل این موضوع تقاضای مؤثر و فزاینده صنایع برای فلزات اساسی به ویژه در قاره آسیا ست. بر این مبنا می‌توان این بخش را به واسطه وضعیت مناسب تولید و شکاف قابل توجه میان عرضه و تقاضای محصولات معدنی، واجد فرصت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری دانست. موضوعی که لازم است مورد توجه کشورهایی نظیر ایران که صاحب منابع معدنی قابل توجه باشند، قرار گیرد.

محمدحسین شاوردی-پژوهشگر سیاستگذاری عمومی

منبع:

https://stat.unido.org/content/publications/world-manufacturing-production-quarterly-report;jsessionid=552362CD95AF9DAB61A708B9E3AAE61E