پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، سازمان بورس و اوراق بهادار کشور در گزارشی تحلیلی، به بررسی روند «میزان مصرف انرژی گاز، سوخت و خوراک آب و برق مصرفی در صنایع با اهمیت و انرژی‌بر بازار سرمایه» و نقش و اهمیت ناترازی انرژی در میزان تولید و سودآوری صنایع بورسی پرداخت. در این گزارش میزان مصرف حجمی و ریالی صنایع مختلف بورسی بر اساس اطلاعات کدال شرکت‌ها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است که گاز بیشترین سهم ریالی در سبد مصرفی انرژی شرکت‌ها را دارد و عدد آن برابر با ۵۷ درصد از کل هزینه انرژی شرکت‌ها است. در مرداد ماه میزان مصرف گازوئیل و مازوت صنایع به شدت افزایش یافته و گاز نیز صعودی بوده اما برق کلیه صنایع بورسی ۲۴ درصد کاهش مصرف را تجربه کرده است که این کاهش قابل توجه مصرف ناشی از کاهش تخصیص برق به شرکت‌ها ناشی از ناترازی برق کشور بوده است.

شکنندگی فلزات در برابر ناترازی ها

بر اساس این گزارش صنعت فلزات اساسی بیشترین سهم در مصرف انرژی صنایع بورسی را دارد که عدد آن به ۴۵ درصد می‌رسد، بیشترین سهم مصرفی این صنعت نیز به گاز اختصاص دارد و این مساله نشان می‌دهد که این صنعت حساس‌ترین صنعت بورسی نسبت به تغییرات قیمتی یا حجمی انرژی است و ناترازی یا گران شدن حامل‌های انرژی اثرات شدیدتری بر سودآوری آن دارد. در وضعیتی که این شکنندگی باید به عنوان یک اولویت در نظر سیاست‌گذار باقی مانده و مسؤولان در زمان تصمیم گیری کمترین فشار را بر صنعت فلزات اساسی وارد کنند، شرایط به گونه‌ای کاملاً وارونه در جریان است و بیشترین فشار بر این صنعت وارد می‌شود.

در این نمودار به وضوح مشخص شده که فلزات اساسی نسبت به سایر صنایع انرژی بر از جمله شیمیایی، چند برابر هزینه گاز و برق پرداخت می‌کنند اما از نظر حجمی، حجم مصرف نیروگاه‌ها حدوداً ۱.۲ برابر است، دلیل بالاتر بودن عدد ریالی گاز فلزات اساسی، بالاتر بودن تعرفه گاز این شرکت‌ها نسبت به نیروگاه‌ها است.

تمرکز بر گاز در نبود برق

مرداد ماه بیشترین محدودیت‌های برقی بر صنایع تحمیل شد اما شرکت‌ها برای حفظ بقای خود تلاش کردند در ماه‌های گرم سال بر مصرف گاز تمرکز کرده و آن قسمت از زنجیره تولید را تقویت کنند که صرفاً به گاز نیاز داشته و مصرف برق کمتری داشته است. بر همین اساس حجم گاز مصرفی صنایع در مرداد نسبت به تیر و ماه‌های قبل افزایش یافت اما بیشترین افزایش مصرف سهم نیروگاه‌ها بود (۹ درصد) که با ظرفیت تمام در حال تولید برق بودند. فلزات اساسی نیز افزایش نسبی مصرف گاز را تجربه کرد که میزان آن ۵ درصد بود.

فلزات اساسی قربانی بزرگ ناترازی

در حوزه برق بیشترین مصرف مقداری و ریالی در اختیار صنعت فلزات اساسی است اما این مصرف در مرداد ماه نسبت به ماه قبل افت قابل توجهی را تجربه کرده که ناشی از کاهش دیماند برق این صنایع توسط وزارت نیرو و در راستای رفع ناترازی است. میزان افت مصرف برق فلزات اساسی در مرداد نسبت به تیر برابر با ۳۶ درصد ثبت شده که این عدد برای سیمانی‌ها ۱۳ و برای معدنی‌ها ۳ درصد بوده است، یعنی بیشترین کاهش مصرف برق در حساس‌ترین صنعت ثبت شده و صنعت فلزات اساسی متضرر اصلی کاهش تخصیص برق در مرداد ماه بوده است.

به طور خاص سه نماد فولاد، فایرا و فملی که بزرگترین مصرف کنندگان برق صنعت فلزات اساسی هستند در نمودار مشخص شده‌اند که میزان کاهش مصرف برق آنها (بخوانید افت ظرفیت تولید) در مرداد ماه در شکل کاملاً مشخص است و برای فولاد مبارکه عدد آن به صفر میل کرده است.

نعل وارونه سیاست‌گذار انرژی

در نمودار ذیل رفتار کاملاً متضاد سیاست‌گذار را در وضعیت ناترازی نشان می‌دهد. از یک سو تخصیص برق به صنایع و خصوصاً فلزات اساسی (خط قرمز رنگ) به کمترین میزان یکسال اخیر رسیده و از دیگر سو نرخ برق این صنعت ۲.۵ برابر ابتدای سال است. این اتفاق در حالی رخ داده که نیروگاه‌های خود تأمین صنایع بزرگ در این مدت در حال تولید و تزریق برق به شبکه سراسری بوده‌اند. بررسی صورت‌های مالی ۱۴۰۳ فولاد مبارکه در بخش بهای تمام شده یک پیام بسیار مهم و هشداردهنده دارد:

ترکیب هزینه‌های سربار تولید نیز نشان دهنده رشد قابل توجه هزینه انرژی و افزایش سهم آن در کل هزینه سربار است. هزینه انرژی در سال ۱۴۰۳ نسبت به دوره قبل با ۷۵ درصد رشد به ۲۸ همت رسیده است و سهم آن از ۳۴ درصد کل به ۴۷ درصد رسید است. این در حالی است که هزینه مواد مصرفی کاهش ۲۰ درصدی را تجربه کرده است؛ سایر هزینه‌ها نیز ۳۳ درصد رشد داشته‌اند. شرکت برآورد کرده که در سال ۱۴۰۴ هزینه‌های انرژی به ۴۶ همت رسیده و سهم آن در کل سربار ۵۲ درصد شود. طبیعی است که شرکت به طور کلی کنترلی بر هزینه‌های انرژی نداشته و این سرفصل تابع تصمیمات بودجه‌ای دولت در نرخ گذاری گاز و برق است. افتتاح نیروگاه‌های جدید در بخش خورشیدی و سیکل ترکیبی نیز اثر کاهشی قابل توجهی بر بهای تمام شده انرژی نداشته و صرفاً می‌تواند نیاز شرکت در زمان قطعی برق را رفع کند، طرح نیروگاه سیکل ترکیبی فولاد مبارکه در سال ۱۴۰۳ با سرمایه گذاری ۱۵۰۰ میلیارد تومانی به ۵۹ درصد پیشرفت رسیده و پیش بینی می‌شود در سال جاری وارد مدار شود.