به گزارش ایراسین، چرخش از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های تجدید پذیر که در قلب "چشم‌انداز ۲۰۳۰" عربستان قرار دارد، نه تنها برای اقتصاد این کشور بلکه برای چشم‌انداز انرژی جهانی و تلاش‌های مرتبط با مقابله با تغییرات اقلیمی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. چندین عامل کلیدی این غول نفتی را به سمت انرژی‌های پاک سوق داده است.

تنوع‌بخشی اقتصادی و امنیت انرژی داخلی: وابستگی شدید به درآمدهای نفتی اقتصاد عربستان را در برابر نوسانات بازار جهانی نفت آسیب‌پذیر ساخته است. توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر به ویژه برای تأمین تقاضای فزاینده داخلی برق به این کشور اجازه می‌دهد تا نفت بیشتری را برای صادرات (و کسب درآمد ارزی) یا برای صنایع پتروشیمی با ارزش افزوده بالاتر حفظ کند. مصرف داخلی انرژی در عربستان به دلیل رشد جمعیت یارانه‌های انرژی و نیاز به شیرین‌سازی آب دریا بسیار بالاست.

تعهدات بین‌المللی و فشار افکار عمومی: با پیوستن به توافق پاریس و افزایش آگاهی جهانی نسبت به بحران اقلیمی، عربستان سعودی نیز ناگزیر به بازنگری در سیاست‌های انرژی خود و کاهش ردپای کربنی است. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک وجهه بین‌المللی این کشور را بهبود بخشیده و آن را به عنوان یک بازیگر مسئول در عرصه جهانی معرفی می‌کند.

فرصت‌های اقتصادی نوین: عربستان سعودی پتانسیل عظیمی برای تولید انرژی خورشیدی (به دلیل تابش شدید و طولانی مدت آفتاب) و انرژی بادی (در برخی مناطق ساحلی و شمالی) دارد. توسعه این منابع می‌تواند منجر به ایجاد صنایع جدید، اشتغال‌زایی و حتی صادرات انرژی پاک یا محصولات مبتنی بر آن (مانند هیدروژن سبز) شود.

پیشرفت‌های فناورانه و کاهش هزینه‌ها: هزینه‌های تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی فتوولتائیک (PV) در دهه اخیر به شدت کاهش یافته و آن را به گزینه‌ای رقابتی در برابر سوخت‌های فسیلی تبدیل کرده است.

عربستان سعودی اهداف بسیار جاه‌طلبانه‌ای را برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر تعیین کرده است. هدف اولیه تولید ۹.۵ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۲۳ بود که بعدها در چارچوب برنامه ملی انرژی‌های تجدیدپذیر (NREP) به ۲۷.۳ گیگاوات تا ۲۰۲۴ و ۵۸.۷ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ افزایش یافت، با هدف نهایی رسیدن به ۵۰ درصد ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰.

محور اصلی برنامه‌های تجدیدپذیر عربستان، انرژی خورشیدی است. پروژه‌های بزرگی مانند نیروگاه خورشیدی سکاکه (Sakaka) با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات و نیروگاه الدوادمی (Al Shuaibah) با ظرفیت‌های بسیار بزرگ‌تر نمونه‌هایی از این سرمایه‌گذاری‌ها هستند. این کشور به دلیل وسعت بیابانی و تابش مستقیم خورشید، یکی از بهترین نقاط جهان برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی، چه به صورت فتوولتائیک و چه به صورت حرارتی متمرکز (CSP) محسوب می‌شود.

عربستان، بازیگر کلیدی در اقتصاد جهانی هیدروژن

پروژه دومه الجندل (Dumat Al Jandal) با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات، نخستین نیروگاه بادی در مقیاس بزرگ در عربستان است و نشان‌دهنده عزم این کشور برای بهره‌برداری از پتانسیل بادی در مناطق مناسب است.

شاید بلندپروازانه‌ترین بخش برنامه انرژی پاک عربستان سرمایه‌گذاری عظیم در تولید و صادرات هیدروژن سبز باشد. پروژه شهر آینده‌نگر نئوم (NEOM) شامل ساخت یکی از بزرگترین تأسیسات تولید هیدروژن سبز جهان با استفاده از انرژی خورشیدی و بادی است. هدف از این پروژه تبدیل شدن به یک صادرکننده عمده هیدروژن سبز و آمونیاک سبز به بازارهای اروپا و آسیاست. اقدامی که می‌تواند موقعیت عربستان را به عنوان یک بازیگر کلیدی در اقتصاد جهانی هیدروژن تثبیت کند.

با وجود برنامه‌های جاه‌طلبانه، عربستان سعودی با چالش‌هایی نیز در مسیر گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر مواجه است.

از جمله ادغام مقادیر زیادی از انرژی‌های تجدیدپذیر متناوب (مانند خورشیدی و بادی) در شبکه برق نیازمند سرمایه‌گذاری در نوسازی و هوشمندسازی شبکه و همچنین توسعه راه‌حل‌های ذخیره‌سازی انرژی است.

عوامل طبیعی مانند گرد و غبار و طوفان‌های شن می‌توانند بازده پنل‌های خورشیدی را کاهش داده و هزینه‌های نگهداری را افزایش دهند. همچنین، نیاز به آب برای تمیز کردن پنل‌ها و برای برخی فناوری‌های CSP در کشوری با منابع آبی محدود، یک چالش جدی است.

توسعه صنایع جدید مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر نیازمند تربیت و جذب نیروی کار ماهر و متخصص است.

ایجاد یک چارچوب نظارتی پایدار و جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، و همچنین اصلاح یارانه‌های انرژی فسیلی، برای تسریع این گذار ضروری است.

قیمت پایین سوخت‌های فسیلی در داخل کشور (به دلیل یارانه‌ها) می‌تواند انگیزه برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را کاهش دهد، مگر اینکه سیاست‌های حمایتی قوی وجود داشته باشد.

با وجود چالش‌های مطرح شده آینده استفاده از انرژی در عربستان سعودی به طور فزاینده‌ای به سمت ترکیبی متنوع‌تر و پایدارتر حرکت می‌کند. در حالی که نفت و گاز همچنان نقش مهمی در اقتصاد صادراتی این کشور دارد. سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی داخلی به سرعت در حال افزایش است. تحولی در آینده با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بهبود کیفیت هوا در شهرها، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و تقویت امنیت انرژی ملی همراه است.

موفقیت عربستان در این گذار نه تنها برای این کشور، بلکه به عنوان الگویی برای سایر کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه و جهان از اهمیت بالایی برخوردار است.

عربستان پتانسیل آن را دارد که از یک "پادشاهی نفت" به یک "قدرت برتر در انرژی‌های پاک" تبدیل شود و به عنوان بزرگترین تولیدکنندگان سوخت‌های فسیلی نقشی پیشرو در انقلاب انرژی‌های تجدیدپذیر ایفا کنند.

در نهایت تعهد واقعی، سرمایه‌گذاری مستمر، نوآوری فناورانه و همکاری‌های بین‌المللی کلید موفقیت عربستان سعودی در تحقق چشم‌انداز بلندپروازانه خود برای آینده‌ای با انرژی پاک خواهد بود. این مسیر پر از چالش است، اما فرصت‌های آن برای ساختن آینده‌ای پایدارتر بسیار فراتر از این چالش‌هاست و جهان با دقت نظاره‌گر این تحول عظیم در قلب خاورمیانه خواهد بود.