به گزارش خبرنگار ایراسین، با وجود برخورداری ایران از ذخایر قابلتوجه گاز طبیعی، ناترازی میان تولید و مصرف این حامل انرژی در سالهای اخیر به یکی از چالشهای جدی و ساختاری بخش انرژی کشور تبدیل شده است؛ این ناترازی بهویژه در فصول سرد سال، خود را در قالب محدودیت گاز صنایع، فشار بر نیروگاهها و کاهش یا توقف صادرات گاز نشان میدهد و پیامدهای اقتصادی، صنعتی و حتی بینالمللی به همراه دارد، در چنین شرایطی، شناخت سازوکار اولویتبندی تأمین گاز و ماهیت تعهدات صادراتی کشور اهمیت ویژهای پیدا میکند.
محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد نفت و انرژی، در گفتوگو با خبرنگار ایراسین با اشاره به ناترازی گاز و دلایل قطع صادرات گاز در فصول سرد سال اظهار کرد: در کشور، با توجه به تنوع مصارف گاز در بخشهای مختلف، یک نظام اولویتبندی مشخص برای عرضه گاز وجود دارد؛ بهطور کلی مصرف گاز در ایران بر اساس دو الگوی اصلی یک الگوی هشتماهه و یک الگوی چهارماهه تعریف شده است.
وی افزود: در هشت ماه ابتدایی سال، اولویت تخصیص گاز در کشور به ترتیب شامل نیروگاهها، سپس پتروشیمیها و صنایع بزرگ مانند فولاد و سیمان و در نهایت تعهدات صادراتی گاز است، این اولویتبندی در چهار ماه انتهایی سال دستخوش تغییر میشود؛ بهطوریکه تأمین گاز بخش خانگی و مصارف غیرعمده در صدر اولویتها قرار میگیرد و پس از آن تأمین گاز نیروگاهها اهمیت پیدا میکند، بهویژه با توجه به وابستگی شدید کشور به گاز است.
این کارشناس با تأکید بر ماهیت قراردادهای صادراتی گاز ایران بیان کرد: قراردادهای صادرات گاز کشور، بهویژه با کشورهای ترکیه و عراق، قراردادهای حجمی هستند؛ به این معنا که ایران متعهد است حجم مشخصی از گاز را در طول سال صادر کند و در صورتی که صادرات کمتر از این میزان باشد، مشمول جریمه خواهیم شد؛ بنابراین بحث صادرات گاز بهصورت تجمعی مطرح است و نباید در این موضوع دچار سوءبرداشت شویم.
مهرجو ادامه داد: معمولاً در فصل تابستان و بهویژه در هشت ماهه، این امکان وجود دارد که بخش عمدهای از تعهدات صادراتی کشور انجام شود و در صورتی که تراز تولید و مصرف اجازه دهد، در فصل سرد نیز صادرات گاز ادامه پیدا میکند؛ با این حال توازن تولید و مصرف به عوامل متعددی وابسته است.
رشد مصرف، جلوتر از تولید گاز
وی با اشاره به روند مصرف گاز در سالهای اخیر گفت: در سالهای گذشته شاهد رشد مصرف خارج از قاعده بودهایم، بهطور معمول رشد تولید گاز سالانه بین ۳ تا ۴ درصد بوده، اما در برخی سالها، بهویژه در یک دهه گذشته، رشد مصرف سالانه حتی به ۸ درصد نیز رسیده است؛ این مسئله باعث شده شکاف میان تولید و مصرف گاز به یک معضل مزمن تبدیل شود؛ معضلی که بیش از دو دهه است کشور با آن مواجه است و هر ساله در فصل سرد خود را بهطور جدی نشان میدهد.
کارشناس ارشد نفت و انرژی افزود: در چنین شرایطی ناچار هستیم برخی اولویتها را کاهش دهیم و محدودیت در ارسال گاز اعمال کنیم، معمولاً نخستین بخشی که با محدودیت یا قطع گاز مواجه میشود، پتروشیمیهای گازی بهویژه در منطقه عسلویه هستند و پس از آن صنایع بزرگ مانند فولاد و سیمان در اولویت کاهش قرار میگیرند، در مرحله بعد مصارف صادراتی کاهش مییابد تا بتوان حداکثر گاز را به بخش خانگی و مراکز تجاری غیرعمده مانند واحدهای کوچک تجاری اختصاص داد.
مهرجو ادامه داد: اولویت بعدی در فصول سرد، گازرسانی به نیروگاهها نیز اهمیت ویژهای دارد، زیرا در صورت عدم تأمین گاز نیروگاهها، ناچار به تحویل سوخت مایع خواهیم بود، این در حالی است که تولید سوخت مایع به اندازه همه نیازهای کشور انجام نمیشود و هر ساله مجبور هستیم مقادیر قابل توجهی گازوئیل و سایر فرآوردههای نفتی را وارد کنیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تولید داخلی فرآوردههای مایع عملاً تنها پاسخگوی بخش حملونقل و مصارف خرد است و این موضوع سبب میشود کشور هر سال میلیاردها دلار برای واردات گازوئیل و سایر سوختهای مایع هزینه کند.
نظر شما