پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، در جهان امروز، فولاد دیگر تنها با حجم تولید، صادرات یا حاشیه سود سنجیده نمی‌شود. شرکت‌های بزرگ فولادی دریافته‌اند که ادامه فعالیت در صنعتی پرمصرف، پرچالش و اجتماعی‌ساز، بدون جلب رضایت جامعه پیرامونی ممکن نیست. به همین دلیل، مسئولیت اجتماعی از یک فعالیت جانبی به یکی از ارکان راهبردی بنگاه‌های بزرگ بدل شده است؛ ابزاری برای مدیریت ریسک، تثبیت سرمایه اجتماعی و تضمین پایداری بلندمدت. در ادبیات استراتژیک، مساله کسب مجوز اجتماعی و کمک به پایداری جوامع به عنوان راهبردهای نوین فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ مطرح می‌شود و توجه به این مسائل، با حیات بلند مدت این بنگاه‌ها رابطه مستقیم دارد.

فولاد مبارکه و یک راهبرد هدفمند

در این چارچوب، فولاد مبارکه اصفهان نمونه‌ای قابل‌توجه از بومی‌سازی مسئولیت اجتماعی در اقتصاد ایران است. این شرکت در سال‌های اخیر کوشیده است مسئولیت اجتماعی را از قالب کمک‌های مقطعی خارج کند و آن را به برنامه‌ای منسجم و قابل ارزیابی تبدیل سازد. راهبردی که شاخه‌های مختلفی داشته و هدف اصلی آن، ایجاد یک جریان پایدار برای توانمندی سازی منطقه، جامعه، خانواده و افراد است.

تازه‌ترین اقدامات فولاد مبارکه در حوزه مسکن و حمایت اجتماعی، تصویری روشن از این رویکرد ارائه می‌دهد: تحویل ۱۰۰ واحد مسکونی به خانواده‌های کم‌برخوردار و تأمین ۳۰۰ سری جهیزیه کامل برای نوعروسان، آن هم در مناطقی که فشار اقتصادی و کمبود زیرساخت، بیشترین اثر را بر کیفیت زندگی خانوارها گذاشته است. اقدامی که به گفته سیدمرتضی بختیاری، رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) نمونه‌ای واقعی از توانمندسازی محرومان و حفظ کرامت آنها است. وی در این رابطه اعلام داشت: فولاد مبارکه امروز نه‌تنها یک بنگاه اقتصادی، بلکه یکی از پایه‌های تولید فولاد در سطح ملی و جهانی است. این مجموعه با مدیریت متعهد و نگاه جهادی، در کنار تولید و پیشرفت صنعتی، نقش مؤثری در عرصه مسئولیت‌های اجتماعی ایفا کرده است. امیدآفرینی مأموریت مشترک همه ماست. وی در ادامه گفت: فولاد مبارکه با حضور فعال در مسئولیت‌های اجتماعی، نشان داده که این همراهی واقعی است. نقش این مجموعه در پروژه‌های مسکن، اشتغال و خدمات اجتماعی، نمونه‌ای موفق از هم‌افزایی صنعت و عدالت اجتماعی است.

نکته مهم آن است که این اقدامات صرفاً در سطح تخصیص منابع باقی نمانده است. مدیریت ارشد گروه فولاد مبارکه، با حضور مستقیم در میان ذی‌نفعان محلی، تلاش کرده فاصله میان بنگاه صنعتی و جامعه پیرامونی را کاهش دهد. این حضور میدانی، که در کنار مدیران محلی، نمایندگان نهادهای حمایتی و خانواده‌های بهره‌مند شکل گرفت، پیام روشنی داشت: مسئولیت اجتماعی، بخشی از هویت شرکتی فولاد مبارکه است، نه پروژه‌ای روابط‌عمومی‌محور.

مسئولیت هدفمند در توانمندسازی جامعه

از منظر اقتصادی، تمرکز فولاد مبارکه بر مسکن و جهیزیه، انتخابی تصادفی نیست. مسکن در اقتصاد ایران یکی از اصلی‌ترین منشأهای نابرابری و فشار معیشتی است و تأمین جهیزیه نیز مستقیماً با ثبات اجتماعی و تشکیل خانواده پیوند دارد. با ورود به این حوزه‌ها، فولاد مبارکه عملاً در حساس‌ترین نقاط تماس اقتصاد و جامعه سرمایه‌گذاری کرده است. افزون بر این، اجرای هم‌زمان پروژه‌های عمرانی شهری، از جمله بهبود زیرساخت‌های ترافیکی و تقاطع‌های ورودی شهر، نشان می‌دهد که نگاه شرکت به توسعه، صرفاً فرد محور نیست بلکه ابعاد شهری و منطقه‌ای را نیز در بر می‌گیرد.

این الگو را می‌توان در کنار تجربه شرکت‌های بزرگ فولادی جهان تحلیل کرد. در کره جنوبی، POSCO سال‌هاست که مسئولیت اجتماعی را در قالب پروژه‌های ساخت‌یافته دنبال می‌کند. این شرکت با توسعه مسکن کارگری، سرمایه‌گذاری در آموزش مهارت‌های فنی و ایجاد زیرساخت‌های اجتماعی در مناطق صنعتی، توانسته است پیوندی پایدار میان تولید صنعتی و ثبات اجتماعی برقرار کند. برای POSCO، جامعه محلی بخشی از زنجیره ارزش است، نه محیطی بیرونی که صرفاً باید مدیریت شود.

الگوهای موفق ESG در جهان

در اروپا و آمریکای شمالی، ArcelorMittal مسیر متفاوتی را پیموده است. این شرکت مسئولیت اجتماعی را در چارچوب استانداردهای ESG تعریف کرده و تلاش دارد اثرات اجتماعی و زیست‌محیطی خود را با شاخص‌های کمی و گزارش‌های شفاف نشان دهد. سرمایه‌گذاری در مسکن مقرون‌به‌صرفه، سلامت و آموزش در کشورهای در حال توسعه بخشی از این راهبرد است. با این حال، اجرای بسیاری از این برنامه‌ها از طریق نهادهای واسط انجام می‌شود و ارتباط مستقیم شرکت با جامعه محلی محدودتر است.

در مقایسه با این دو الگو، فولاد مبارکه در کنار دیگر اقداماتش، در این خصوص مسیری عمیق‌تر را برای خدمت به جامعه برگزیده است: تمرکز بر اثرگذاری مستقیم، منطقه‌ای و قابل لمس. اختصاص درصد مشخصی از سود عملیاتی به پروژه‌های اجتماعی، پیوند این پروژه‌ها با نیازهای واقعی جامعه پیرامونی و نظارت مستقیم مدیریت ارشد بر اجرای آن‌ها، فولاد مبارکه را به نمونه‌ای از «بنگاه توسعه‌ای» در اقتصاد ایران تبدیل کرده است. این شرکت نه‌تنها فولاد تولید می‌کند، بلکه در حال تولید سرمایه اجتماعی است؛ سرمایه‌ای که در کاهش تنش‌های محلی، افزایش اعتماد عمومی و تقویت مشروعیت صنعتی نقش کلیدی دارد. نکته مهم دیگر در رویکرد حکمرانی مسئولیت پذیر فولاد مبارکه، تهیه گزارش پایداری شرکت در سال‌های اخیر بوده که اهم فعالیت‌های شرکت در حوزه‌های مختلف پایداری را به صورت مستند، گزارش می‌کند.

از منظر تحلیلی، این رویکرد را می‌توان پاسخی عقلانی به شرایط خاص اقتصاد ایران دانست؛ اقتصادی که در آن، فاصله میان بنگاه‌های بزرگ و جامعه، در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به منبعی از ریسک‌های اجتماعی و سیاسی بدل شود. فولاد مبارکه با ورود فعال به حوزه مسئولیت اجتماعی، عملاً بخشی از این ریسک‌ها را به فرصت تبدیل کرده است.

در نهایت، تجربه فولاد مبارکه نشان می‌دهد که مسئولیت اجتماعی، اگر به‌درستی طراحی و اجرا شود، نه مانعی برای سودآوری بلکه مکمل آن است. در جهانی که صنعت فولاد با فشارهای زیست‌محیطی، اجتماعی و رقابتی فزاینده روبه‌روست، بنگاه‌هایی موفق‌تر خواهند بود که فراتر از کوره‌ها و خطوط تولید بیندیشند. فولاد مبارکه، با سرمایه‌گذاری در مسکن، معیشت و زیرساخت اجتماعی، نشان داده است که وزن اجتماعی یک شرکت می‌تواند به اندازه ظرفیت تولید آن، در تعیین آینده‌اش نقش‌آفرین باشد.