به گزارش ایراسین، بهزاد رایگانی، عضو هیأت علمی پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست، با تأکید بر ضرورت همافزایی سیاستگذاران و متخصصان، تشکیل کارگروههای علمی با محوریت دانشگاهها و صنایع، ایجاد بازار آب و استقرار مدیریت جامع حوضههای آبخیز را از راهکارهای مؤثر برای مقابله با فرونشست، کمبود دادهها و صیانت از حقابههای زیستمحیطی برشمرد.
بهزاد رایگانی در پایان همایش «علم، صنعت و پرسش از آب» گفت: اعضای هیئت علمی دانشگاهها در حوزه آب زبان مشترکی دارند، اما تا زمانی که گفتوگوها صرفاً در میان متخصصان محدود بماند، خروجی عملی حاصل نخواهد شد. حضور سیاستگذاران و تصمیمگیران در این نشستها ضروری است تا با تعامل دوطرفه، مسیر تحقق اهداف هموار شود.
وی با اشاره به برگزاری کارگروه تخصصی «بحران خاموش فرونشست» در این همایش اظهار کرد: در این کارگروه، موضوعاتی مانند بحران آب، حکمرانی و آینده آبخوانها مورد بررسی قرار گرفت. به گفته وی، ریشههای فرونشست باید در سه سطح تحلیل شود؛ نخست سیاستها و چارچوبهای کلان مانند خودکفایی و سیاستهای تنشزا، دوم عملکرد نهادها و سازمانهایی که گاه در تعارض با منافع عمومی عمل میکنند و سوم ضعف در سیاستهای اجرایی و بیتوجهی به محدودیتهای اقلیمی و کمبود منابع آب.
رایگانی با تأکید بر کمبود دادهها و مطالعات در حوزه آب، بهویژه آبخوانها، افزود: اگرچه اصفهان از نظر شدت فرونشست در رتبه سوم کشور قرار دارد، اما به دلیل جمعیت تحت تأثیر، باید در اولویت نخست مطالعاتی باشد. با این حال، توجه کافی به پژوهشهای علمی صورت نگرفته و لازم است دادههای دقیق در اختیار پژوهشگران قرار گیرد. ایجاد یک بستر آنلاین دادهای میتواند امکان واکاوی اطلاعات و شناسایی نقاط قوت و ضعف را فراهم کند. در همین راستا، پیشنهاد تشکیل کارگروههای تخصصی احیای ژئومورفیک و اکولوژی سیستمی رودخانهای و باتلاقی با تمرکز بر آبخوانها مطرح شد.
وی تصریح کرد: این کارگروهها باید با محوریت دانشگاههای استان اصفهان از جمله دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه اصفهان و با بهرهگیری از ظرفیتهای پژوهشی، همراهی صنایع و حمایت نهادهای تصمیمساز شکل گیرد. صنایع نیز میتوانند در قالب مسئولیت اجتماعی از این روند حمایت کنند تا تصمیمسازی یکپارچه و اقدام مؤثر محقق شود.
کلید حفظ حقابهها و عبور از بحران آبخوانها
عضو هیأت علمی پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار با تأکید بر ضرورت دستیابی به تصمیم واحد در کارگروهها گفت: مدیریت جامع حوضههای آبخیز باید مبنای تصمیمگیری قرار گیرد. الگوی مؤثر و پذیرفتهشده، همان مدیریت یکپارچه حوضه آبخیز است. از آنجا که بخش کشاورزی بزرگترین مصرفکننده آب به شمار میرود، در صورت افزایش راندمان و کاهش مصرف، آب صرفهجوییشده باید به حقابههای زیستمحیطی اختصاص یابد، نه به مصارف جدید. تا زمانی که این اصل پذیرفته نشود که محیطزیست نیز دارای حقابه است، مشکلات آبخوانها حل نخواهد شد.
رایگانی با تأکید بر ضرورت ایجاد بازارهای آب برای مبادلات بینبخشی افزود: بدون شکلگیری بازار آب، استفاده از ابزارهای نوین توزیع و بهرهگیری از تجربههای جهانی، دستیابی به مدیریت جامع و کارآمد حوضههای آبخیز امکانپذیر نیست.
وی همچنین آبخوانهای مرزی را از چالشهای مهم دانست و گفت: این آبخوانها نیازمند توجه جدی به دیپلماسی آب هستند. وزارت امور خارجه و وزارت نیرو باید به ادبیات محیطزیستی و مفاهیم دیپلماسی آب توجه ویژه داشته باشند، چراکه بخش قابل توجهی از این آبخوانها ماهیت مشترک دارند.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در پایان با اشاره به تغییرات اقلیمی و پیامدهای برداشت نادرست از منابع آب تأکید کرد: سند ملی آب ایران نیازمند بازنگری است. این سند تدوین شده، اما شرایط کشور تغییر کرده و باید متناسب با واقعیتهای امروز اصلاح شود. جمعبندی نهایی کارگروه نیز بر این نکته تأکید دارد که هیچ بحرانی، از جمله بحران آبخوانها، صرفاً با راهکارهای مهندسی قابل حل نیست؛ مگر آنکه رویکردی جامعهنگر، مشارکتی و مبتنی بر درک نظام پیچیده انسانی، محیطی و هیدرولوژیک در دستور کار قرار گیرد.
ارسال نظر