به گزارش ایراسین، با گذشت چند هفته از اعلام آتش‌بس تجاری میان ایالات متحده و چین، همچنان جزئیات اساسی مربوط به نحوه آزادسازی صادرات عناصر نادر خاکی از سوی پکن نهایی نشده است؛ موضوعی که به گفته منابع آگاه، می‌تواند روند تأمین مواد حیاتی برای صنایع جهانی را تحت تأثیر قرار دهد.
یک منبع مطلع اعلام کرده است که دو طرف به تیم‌های مذاکره‌کننده خود تا پایان ماه نوامبر فرصت داده‌اند تا درباره شرایط صدور «مجوزهای عمومی» به جمع‌بندی برسند؛ مجوزهایی که چین وعده داده برای صادرات عناصر نادر خاکی و سایر مواد معدنی استراتژیک به آمریکا صادر کند. این در حالی است که دلیل مشخصی برای تأخیر اعلام نشده است.
کاخ سفید پیش‌تر این تعهد را در روایت رسمی خود از ملاقات رؤسای‌جمهور دو کشور درج کرده و آن را نوعی «لغو عملی» محدودیت‌های اعمال‌شده از سال ۲۰۲۳ معرفی کرده بود. آمریکا این گام را دستاوردی مهم برای اقتصاد جهانی و زنجیره تأمین توصیف کرده است. با این حال، پکن تاکنون سکوت کرده و هیچ اشاره مستقیمی به این بخش از توافق نداشته است.
ابهام در موضع چین و تردید کارشناسان
در حالی که واشنگتن تعرفه‌ها را تعدیل کرده و برخی اقدامات امنیت ملی را متوقف ساخته است، چین صرفاً بخش‌هایی از آتش‌بس مانند تعلیق یک‌ساله کنترل‌های جدید بر عناصر نادر خاکی را تأیید کرده است. همین مسئله تردیدها را افزایش داده است.
کریستوفر بدور، معاون پژوهش چین در مؤسسه Gavekal Dragonomics می‌گوید: «همه هنوز منتظرند ببینند فرآیند مجوزهای عمومی چگونه پیش می‌رود. دولت ترامپ بیش از اندازه این موضوع را برجسته کرده است. من این مجوزها را حذف عملی کنترل‌ها نمی‌دانم.»
کاخ سفید و وزارت بازرگانی چین هیچ‌یک به درخواست‌های رسانه‌ای برای اظهارنظر پاسخ نداده‌اند.
فشار بر زنجیره تأمین جهانی
کمبود عرضه آهنرباهای عناصر نادر خاکی در سال جاری، بسیاری از صنایع خودروسازی تا کالای مصرفی و رباتیک را در معرض خطر اختلال تولید قرار داده است. تقویت کنترل‌های چین بر این مواد، از ماه آوریل محور اصلی مذاکرات تجاری بوده و پکن را در موقعیت برتر قرار داده است.
مجوز عمومی؛ ابزار انعطاف‌پذیر یا اهرم فشار؟
«مجوز عمومی» بخشی از قانون کنترل صادرات اقلام دوگانه‌مصرف در چین است و امکان ارسال چندین محموله طی دوره‌ای تا سه سال به خریداران مشخص را فراهم می‌کند. این سازوکار با کنترل‌های سخت‌گیرانه‌ای که امسال برای عناصر نادر خاکی اعمال شد متفاوت است؛ کنترل‌هایی که نیازمند اخذ تاییدیه برای هر محموله بودند.
با این وجود، حتی مجوزهای عمومی نیز مستلزم بررسی دقیق خریداران و داشتن سابقه مناسب در دریافت مجوزهای موردی هستند، عاملی که همچنان می‌تواند ابزار فشار در دست چین باشد.
آلیسیا گارسیا هررو، اقتصاددان ارشد آسیا-اقیانوسیه در ناتیکس، تأکید می‌کند: «این توافق هنوز کامل نشده است. چین می‌تواند با صدور یا عدم صدور همین مجوزها، هر زمان که بخواهد فشار وارد کند.»
دامنه مواد مشمول توافق
بر اساس برگه اطلاعات کاخ سفید، قرار است مجوزهای عمومی برای عناصر نادر خاکی و سایر مواد حیاتی تحت کنترل چین از ۲۰۲۳ صادر شود؛ موادی نظیر:
- گالیوم
- ژرمانیوم
- آنتیموان
- تنگستن
- گرافیت
- و عناصر نادر خاکی محدودشده
چین همچنین توافق کرده ممنوعیت کامل ارسال مستقیم سه مورد نخست به آمریکا را لغو کند.
بلاتکلیفی صادرکنندگان و چشم‌انداز نامشخص
با وجود اعلام توافق، صادرکنندگان عناصر نادر خاکی همچنان در وضعیت بلاتکلیفی هستند. بسیاری از شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که هنوز هیچ دستورالعمل جدیدی دریافت نکرده و تغییری در رویه‌های عملیاتی احساس نمی‌شود.
با طولانی شدن روند تصمیم‌گیری، شفافیت اندک چین در اعلام جزئیات و تردید کارشناسان نسبت به اجرای عملی تعهدات، بازار جهانی عناصر نادر خاکی همچنان در حالت انتظار باقی مانده است، انتظاری که پیامد آن می‌تواند ادامه تنش در زنجیره تأمین صنایع پیشرفته باشد.
ارسال نظر