به گزارش خبرنگار ایراسین، در حالی که گاز طبیعی یکی از مهم‌ترین منابع تأمین انرژی در ایران محسوب می‌شود و بخش عمده‌ای از صنایع کشور به آن وابسته‌اند، کیفیت این سوخت استراتژیک و ترکیب دقیق آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
افزایش غلظت هیدروکربن‌های سنگین مانند پروپان و بوتان در گاز تحویلی به صنایع به‌ویژه در فصل سرما، می‌تواند نه‌تنها موجب اختلال در فرآیندهای صنعتی و کاهش بازده شود، بلکه خطراتی جدی مانند احتراق ناقص، آسیب به تجهیزات و حتی انفجار را به‌دنبال داشته باشد، این مسئله که گاه در سایه کم‌توجهی به استانداردهای بین‌المللی گازرسانی اتفاق می‌افتد، هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی سنگینی بر دوش صنایع کشور می‌گذارد.
عبداله باباخانی، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین درباره ناخالصی‌های موجود در گاز طبیعی و ایجاد مشکلات برای حوزه صنایع اظهار می‌کند: گاز طبیعی به‌طور معمول از متان به‌عنوان مؤلفه اصلی و مقادیری از اتان، پروپان، بوتان و نیتروژن تشکیل می‌شود، هرچند وجود درصد محدودی از این گازهای سنگین‌تر در ترکیب سوخت امری طبیعی است، اما افزایش غلظت آن‌ها در گاز تحویلی می‌تواند برای مصرف‌کنندگان صنعتی مشکلات قابل‌توجهی ایجاد کند.
وی در ادامه و از دیدگاه فنی می‌افزاید: نخستین پیامد، تغییر در ارزش حرارتی و شاخص «وُبه» (Wobbe Index) که تعیین‌کننده نسبت هوا به سوخت در احتراق است، حضور مقادیر بیشتر پروپان و بوتان موجب افزایش ارزش حرارتی و برهم خوردن تنظیمات مشعل‌ها، توربین‌ها و بویلرها می‌شود، این تغییر موجب احتراق ناقص، دوده‌زایی، کاهش بازده حرارتی و حتی آسیب به مشعل‌ها می‌شود.
این کارشناس انرژی ادامه می‌دهد: در مرحله بعد گازهای سنگین‌تر، مستعد میعان در فشارها و دماهای معمول شبکه هستند. افت فشار یا سرمای محیط در خطوط انتقال و ورودی توربین‌ها می‌تواند، موجب تشکیل مایع هیدروکربنی شود؛ پدیده‌ای که خطر انسداد، خوردگی یا انفجار را در پی دارد، در صنایع شیمیایی مانند متانول و آمونیاک، تغییر ترکیب خوراک به‌دلیل حضور اتان یا پروپان می‌تواند موجب سوختگی کاتالیست و ناپایداری واکنش‌ها شود؛ در مجموع وجود این ناخالصی‌ها کیفیت سوخت را متغیر و کنترل فرآیند را دشوار می‌کند.
باباخانی تغییرات ترکیب گاز را از منظر اقتصادی بررسی می‌کند: این تغییرات هزینه‌های بهره‌برداری و تعمیرات را افزایش و توقف‌های ناگهانی تولید را به‌دنبال دارد. در قراردادهای فروش گاز، شاخص‌هایی چون ارزش حرارتی و حد مجاز هیدروکربن‌های سنگین دقیقاً مشخص می‌شود و هرگونه انحراف از این حدود معمولاً مسئولیت تأمین‌کننده است، مطابق استانداردهای بین‌المللی (مانند ISO 13686 و EN 16726)، شرکت عرضه‌کننده موظف است گاز را پالایش کرده و به ترکیب قراردادی برساند؛ هزینه‌های جداسازی مایعات گازی (C₂، C₃، C₄) و حذف ناخالصی‌ها جزو تعهدات اوست.
وی ادامه می‌دهد: بااین‌حال در برخی صنایع خاص، به‌ویژه پتروشیمی‌ها که خوراک خالص‌تری نیاز دارند، ممکن است پالایش تکمیلی بر عهده مصرف‌کننده باشد. به‌طور کلی، در زنجیره گازرسانی صنعتی، پالایش تا سطح «سوخت صنعتی استاندارد» وظیفه تولیدکننده و فروشنده گاز است و هر پالایش بیشتر برای خوراک ویژه، هزینه‌ای است که خریدار باید بپذیرد.
ارسال نظر