به گزارش خبرنگار ایراسین، باشگاه فوتبال بارسلونا، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین باشگاه‌های ورزشی جهان، همواره نقشی فراتر از یک نهاد ورزشی داشته است. این باشگاه نماد هویت منطقه کاتالونیا و یکی از پُرهوادارترین برندهای ورزشی جهان است. با این حال، طی یک دهه اخیر، فشار مالی ناشی از بدهی‌های سنگین، هزینه‌های نجومی دستمزد بازیکنان و کاهش درآمد ناشی از همه‌گیری کرونا، بارسلونا را به یکی از بدهکارترین باشگاه‌های اروپا تبدیل کرد.

در این شرایط، پروژه Espai Barça یا همان بازسازی جامع استادیوم نوکمپ و مجموعه پیرامونی آن، نه فقط به‌عنوان یک پروژه عمرانی، بلکه به‌عنوان یک طرح نجات مالی و تحول ساختاری برای باشگاه مطرح شد. هدف از این پروژه، ایجاد زیرساختی است که بتواند درآمدهای پایدار، متنوع و مستقل از عملکرد ورزشی برای باشگاه به ارمغان آورد.

پیشینه و ابعاد پروژه Espai Barça

پروژه اسپای بارسا، در اصل در سال ۲۰۱۴ مطرح شد اما به دلیل بحران‌های مالی و مدیریتی، اجرای واقعی آن تا سال ۲۰۲۲ به تعویق افتاد. طرح نهایی شامل بازسازی کامل استادیوم نوکمپ (Spotify Camp Nou)، احداث سالن جدید بسکتبال (Palau Blaugrana)، فضاهای تجاری، هتل‌ها، دفاتر و پارکینگ‌های مدرن است.

هزینه تخمینی این پروژه حدود ۱.۴۵ میلیارد یورو اعلام شده است. تأمین مالی آن از طریق وام بلندمدت ۴۰ ساله با مشارکت دو مؤسسه مالی بزرگ Goldman Sachs و JP Morgan انجام می‌شود. بازپرداخت وام قرار است از محل درآمدهای جدید و افزایش یافته مجموعه تأمین شود، بدون آن‌که باشگاه نیاز به فروش دارایی یا کاهش سهام هواداران داشته باشد.

ساختار مالی پروژه

پروژه Espai Barça بر اساس یک مدل Project Finance طراحی شده است؛ بدین معنا که بازپرداخت وام نه از بودجه جاری باشگاه، بلکه از درآمدهای ایجادشده توسط خود پروژه تأمین خواهد شد. این مدل به باشگاه اجازه می‌دهد ضمن حفظ استقلال، فشار بدهی را از ترازنامه عملیاتی خود دور نگه دارد.

منابع بازگشت سرمایه شامل موارد زیر است:

• افزایش ظرفیت استادیوم از ۹۹ هزار به حدود ۱۰۵ هزار نفر، همراه با ۵٬۰۰۰ صندلی VIP و بلیت‌های با قیمت ممتاز.
• قرارداد نام‌گذاری با Spotify که طبق گزارش‌ها سالانه حدود ۶۰ میلیون یورو برای باشگاه درآمد دارد.
• درآمدهای تجاری جدید از فروشگاه‌ها، تورهای گردشگری، فضاهای اداری و رستوران‌ها.
• برگزاری رویدادهای غیرورزشی مانند کنسرت‌ها و نمایشگاه‌ها، که امکان استفاده از استادیوم را در تمام طول سال فراهم می‌کند.
• تبلیغات دیجیتال و امکانات هوشمند که در طراحی جدید لحاظ شده و ظرفیت جذب اسپانسر را افزایش می‌دهد.

دوره گذار و چالش‌های مالی

در طول بازسازی، بارسلونا مجبور شد بازی‌های خانگی خود را به استادیوم المپیک مونتجوئیک منتقل کند. این تصمیم موجب کاهش درآمدهای روز مسابقه شد. برآورد می‌شود که باشگاه در فصل ۲۰۲۵–۲۰۲۴ حدود ۵۵ تا ۶۰ میلیون یورو کاهش درآمد به دلیل محدودیت ظرفیت و هزینه‌های جابه‌جایی تجربه کند.

با این حال، مدیریت باشگاه معتقد است که این هزینه کوتاه‌مدت در مقابل بازده بلندمدت پروژه ناچیز است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که پس از افتتاح رسمی در سال ۲۰۲۶، درآمد سالانه باشگاه از محل نوکمپ جدید حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون یورو در سال افزایش یابد؛ یعنی بازده سرمایه‌گذاری (ROI) حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد طی یک دهه.

نوکمپ جدید؛ از استادیوم به ابرمرکز تجربه برند

نوکمپ در طرح جدید صرفاً یک ورزشگاه نیست، بلکه تبدیل به یک «مرکز تجربه برند بارسلونا» خواهد شد. این مجموعه شامل موزه دیجیتال، مناطق خرید، فضاهای سرگرمی برای خانواده‌ها و حتی بخش‌های اقامتی است.

هدف، تبدیل هوادار از «تماشاگر» به «مشتری وفادار» است؛ کسی که نه فقط بلیت بازی، بلکه تجربه حضور در برند بارسا را خریداری می‌کند. این همان مدلی است که رئال مادرید با بازسازی سانتیاگو برنابئو دنبال کرده و اکنون بارسا برای حفظ رقابت برند خود ناگزیر از آن است.

در واقع، این پروژه تجسمی از گذار باشگاه‌های فوتبال از «اقتصاد ورزشی» به اقتصاد تجربه (Experience Economy) است؛ جایی که ارزش اقتصادی، نه از بازی فوتبال، بلکه از تجربه پیرامون آن خلق می‌شود.

اثر بر مدل درآمدی باشگاه

پیش از این، حدود ۷۰٪ درآمد بارسلونا از سه منبع سنتی تأمین می‌شد: حق پخش تلویزیونی، فروش بلیت و روز مسابقه و اسپانسرها و تبلیغات.

اما پس از اجرای Espai Barça، سهم درآمدهای غیرفوتبالی (تجاری و گردشگری) به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. بر اساس پیش‌بینی‌های داخلی باشگاه درآمد سالانه از روز مسابقه از حدود ۱۲۰ میلیون به بیش از ۳۰۰ میلیون یورو خواهد رسید. درآمدهای تجاری و برندینگ (شامل Spotify و فضاهای تجاری) بیش از دو برابر می‌شود. وابستگی باشگاه به فروش بازیکن و موفقیت ورزشی کاهش می‌یابد، و این به معنای پایداری مالی بیشتر است.

تحلیل ریسک و بازگشت سرمایه

با وجود پتانسیل بالا، پروژه خالی از ریسک نیست. برخی از مهم‌ترین چالش‌ها عبارتند از:

• افزایش نرخ بهره و تورم جهانی که می‌تواند هزینه وام را بالا ببرد.
• احتمال افت درآمد هواداران در دوران بازسازی
• ریسک مدیریتی و شفافیت مالی، با توجه به سابقه بحران‌های اقتصادی باشگاه
• رقابت شدید با پروژه مشابه رئال مادرید که ممکن است بخشی از بازار اسپانسر و گردشگر را جذب کند.

با این حال، در صورت اجرای کامل و موفق، پروژه Espai Barça می‌تواند سالانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون یورو درآمد جدید تولید کند؛ یعنی بازپرداخت کامل وام در حدود ۱۵ تا ۲۰ سال و سودآوری پایدار پس از آن.

بُعد نمادین و اجتماعی پروژه

از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز این پروژه اهمیت نمادین دارد. نوکمپ همواره فراتر از یک ورزشگاه بوده — نماد «کاتالونیا» و شعار معروف Més que un club (بیش از یک باشگاه). بازسازی این نماد، در شرایط بحران اقتصادی و سیاسی اسپانیا، می‌تواند نقش مهمی در بازسازی اعتماد عمومی و هویت اجتماعی هواداران داشته باشد.

افزون بر این، پروژه شامل طراحی پایدار و سازگار با محیط‌زیست است: استفاده از انرژی خورشیدی، سیستم تهویه هوشمند و فضای سبز شهری. چنین رویکردی، باشگاه را در مسیر معیارهای ESG (محیط‌زیستی، اجتماعی، حکمرانی) قرار می‌دهد؛ نکته‌ای که در جذب سرمایه‌گذاران مدرن و برندهای جهانی اهمیت زیادی دارد.

مقایسه با سایر پروژه‌های مشابه

پروژه Espai Barça را می‌توان با پروژه‌های مشابه در فوتبال اروپا مقایسه کرد:

• سانتیاگو برنابئو جدید (رئال مادرید): هزینه ۹۰۰ میلیون یورو، بازده سالانه حدود ۲۵۰ میلیون یورو.
• استمفورد بریج (چلسی) و تاتنهام هاتسپر استادیوم نیز نمونه‌هایی از مدل‌های درآمدزای نوین هستند.

اما تفاوت بارسلونا در این است که مالکیت باشگاه در دست هواداران است و هیچ سرمایه‌گذار خصوصی خارجی در ساختار آن دخالت ندارد. بنابراین، موفقیت Espai Barça می‌تواند الگویی باشد برای باشگاه‌های مردمی که می‌خواهند بدون از دست دادن استقلال مالی، وارد عرصه اقتصاد مدرن ورزش شوند.

پروژه Espai Barça را می‌توان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری زیرساختی در تاریخ فوتبال دانست. این پروژه ترکیبی از استراتژی اقتصادی، برندسازی، گردشگری و فناوری است که می‌تواند بارسلونا را از بحران مالی خارج کند و به الگوی جهانی در تبدیل باشگاه‌های ورزشی به «اکوسیستم‌های اقتصادی» بدل سازد.

از منظر تحلیل اقتصادی، این طرح نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری بلندمدت در دارایی‌های فیزیکی برای خلق ارزش ناملموس برند است. در صورت تحقق پیش‌بینی‌ها، بارسلونا نه‌تنها از بدهی رهایی می‌یابد، بلکه مدل جدیدی از پایداری مالی در ورزش حرفه‌ای ارائه می‌دهد؛ مدلی که بر پایه نوآوری، تجربه هواداری و بهره‌برداری هوشمند از برند بنا شده است.

به زبان ساده، نوکمپ جدید فقط یک استادیوم نیست؛ ستون فقرات اقتصاد آینده باشگاه بارسلونا است.