به گزارش ایراسین به نقل از جهان صنعت،بورس انرژی ایران با راه‌اندازی بازار «اوراق گواهی کاهش انتشار آلاینده»، گامی بلند در مسیر توسعه پایدار و کنترل قیمت کربن برداشته است. این مکانیسم مبتنی بر سیستم «سقف و معامله» (Cap and Trade) عمل می‌کند و برای نخستین بار در کشور، آلایندگی را به یک کالای قابل قیمت‌گذاری و معامله تبدیل می‌کند.

زیرساخت‌های فنی و عملیاتی لازم برای معامله این اوراق در بورس انرژی فراهم شده است. با وجود این آغاز رسمی معاملات منوط به طی شدن مراحل قانونی و تصویب نهایی دستورالعمل‌های اجرایی مربوط است. این دستورالعمل‌ها در چارچوب ماده۲۲ قانون برنامه‌هفتم پیشرفت و با همکاری نهادهای ذی‌ربط از جمله سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان بورس و اوراق‌بهادار در حال تدوین و نهایی‌سازی است. بورس انرژی ایران اعلام کرده به محض ابلاغ و تصویب نهایی این مقررات آمادگی دارد نسبت به عرضه این ابزار نوین مالی و آغاز معاملات آن اقدام کند.

محمد احمدی، مدیر عملیات و نظارت بر بازار بورس انرژی ایران به بررسی ابعاد و آثار انتشار «اوراق گواهی کاهش انتشار آلاینده» پرداخته است. در ادامه مشروح این یادداشت را می‌خوانید:

اوراق گواهی کاهش انتشار آلاینده یا گواهی کربن یک‌ابزار مالی جدید بوده که برای کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران طراحی شده است. این اوراق در واقع مجوزی قابل معامله برای انتشار آلاینده‌ها هستند که براساس یک سازوکار مشخص صادر شده و در بورس انرژی ایران معامله خواهند شد.

هدف اصلی از ایجاد این اوراق قیمت‌گذاری بر آلایندگی است. با این کار به جای وضع جرائم سنگین و ثابت یک انگیزه اقتصادی برای کاهش آلودگی ایجاد می‌شود. صنایعی که می‌توانند با هزینه کمتر آلودگی خود را کاهش دهند، از این طریق سود می‌برند و صنایعی که آلایندگی بالایی دارند برای ادامه فعالیت خود باید هزینه آن را بپردازند.

به طور کلی صدور این اوراق بر پایه یک‌مدل شناخته‌شده جهانی به نام «Cap and Trade» استوار است. این فرآیند توسط نهادهای نظارتی مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست و با همکاری وزارتخانه‌های مرتبط مدیریت می‌شود. با راه‌اندازی مبادلات این ابزار دوگروه اصلی از مشارکت‌کنندگان در بازار کربن ایجاد می‌شوند:

فروشندگان(ایجادکنندگان اعتبار): صنایعی که با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک، بهینه‌سازی فرآیندها یا استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر میزان آلایندگی خود را به کمتر از سقف مجاز کاهش می‌دهند و به ازای این کاهش «گواهی کاهش انتشار آلاینده» دریافت می‌کنند. این واحدها می‌توانند گواهی‌های مازاد خود را در بازار به فروش برسانند.

خریداران(متقاضیان اعتبار): صنایعی که میزان آلایندگی آنها بیشتر از سقف مجاز است و برای جبران این آلایندگی مازاد مکلف هستند تا از بازار «گواهی کاهش انتشار آلاینده» خریداری کنند و در غیراین صورت مشمول جریمه خواهند شد.

به بیان ساده هر گواهی کربن نشان می‌دهد که دارنده آن چه میزان مجاز به انتشار کربن است. اگر شرکتی با اقدامات زیست‌محیطی انتشار خود را کاهش دهد، مازاد گواهی خود را می‌فروشد و سود می‌برد و اگر نتواند آلایندگی را کاهش دهد باید هزینه بیشتری برای خرید گواهی پرداخت کند. این سازوکار باعث می‌شود انتشار کربن برای نخستین بار «قیمت‌گذاری» شود و آلودگی از یک‌هزینه پنهان به یک واقعیت اقتصادی قابل محاسبه تبدیل شود.