به گزارش خبرنگار ایراسین، تقاضای برق در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در دهه‌های اخیر به‌طور چشمگیری افزایش یافته و انتظار می‌رود در آینده نیز با سرعت بالا رشد کند؛ کشورها در تلاش‌اند برای پاسخگویی به این روند، منابع متنوعی را وارد سبد تولید برق خود کنند.

این گزارش تحلیلی، بررسی دقیقی از وضعیت برق در کشورهای مختلف منطقه ارائه می‌دهد؛ منطقه‌ای که همواره نقش کلیدی در سیستم جهانی انرژی ایفا کرده است. طبق گزارش IEA، مصرف برق در خاورمیانه و شمال آفریقا از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴ سه برابر شده و با تداوم سیاست‌های فعلی، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۵، ۵۰ درصد دیگر رشد کند؛ رقمی معادل مصرف کنونی برق در آلمان و اسپانیا به‌صورت ترکیبی.

اقلیم این منطقه که با گرمای شدید و کم‌آبی همراه است، موجب شده بزرگ‌ترین عامل رشد آینده مصرف برق (حدود ۴۰ درصد)، نیاز به سرمایش و آب‌شیرین‌کن باشد. سایر عوامل مؤثر شامل رشد شهرنشینی، صنعتی‌سازی، الکتریکی شدن حمل‌ونقل و گسترش زیرساخت‌های دیجیتال مانند مراکز داده هستند. درحال‌حاضر، گاز طبیعی و نفت بیش از ۹۰ درصد تولید برق منطقه را تأمین می‌کنند. اما کشورهای زیادی، از جمله عربستان سعودی و عراق، سیاست‌هایی را برای کاهش وابستگی به نفت در تولید برق اتخاذ کرده‌اند تا نفت برای مصارف باارزش‌تر یا صادرات آزاد شود.

بر اساس سیاست‌های کنونی، گاز طبیعی نیمی از رشد تقاضای برق تا سال ۲۰۳۵ را تأمین خواهد کرد و این امر باعث خواهد شد سهم نفت از تولید برق از ۲۰ درصد به تنها ۵ درصد کاهش یابد. همزمان، ظرفیت برق خورشیدی (فتوولتائیک) تا سال ۲۰۳۵ ده برابر خواهد شد و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق منطقه به حدود ۲۵ درصد خواهد رسید. همچنین، ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای سه برابر می‌شود.

فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، گفت: در منطقه‌ای که با گرما و کم‌آبی شدید و جمعیتی در حال رشد مواجه است، نیاز به سرمایش و آب‌شیرین‌کنی باعث جهش شدید تقاضای برق شده است، از آغاز قرن تاکنون، این منطقه پس از چین و هند، سومین رشد بزرگ مصرف برق در جهان را تجربه کرده است. برای پاسخ به این نیاز، قرار است ظرفیت تولید برق طی ده سال آینده بیش از ۳۰۰ گیگاوات افزایش یابد؛ یعنی سه برابر ظرفیت فعلی کل عربستان سعودی.

وی افزود: مطابق برنامه‌های سیاستی دولت‌های منطقه، وابستگی به نفت در حال کاهش است و گاز، خورشید و انرژی هسته‌ای جایگزین آن خواهند شد، این تغییر ترکیب تولید برق، تأثیرات گسترده‌ای بر توازن انرژی جهانی و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد داشت.

سرمایه‌گذاری در بخش برق منطقه در سال ۲۰۲۴ به ۴۴ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۵ پنجاه درصد افزایش یابد. تقریباً ۴۰ درصد این سرمایه‌گذاری صرف توسعه شبکه‌های انتقال و توزیع خواهد شد، تا منطقه بتواند بر تلفات شبکه که اکنون دو برابر میانگین جهانی است، غلبه کند.

گزارش IEA می‌افزاید: مدرن‌سازی شبکه‌ها و افزایش اتصال منطقه‌ای بین کشورها برای امنیت برق در خاورمیانه و شمال آفریقا حیاتی است. همچنین برای ادغام متعادل انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از ذخیره‌سازها، انعطاف‌پذیری سمت تقاضا و ظرفیت کافی گازسوز لازم است تا نوسانات تولید برق خورشیدی و بادی مدیریت شود.

از سوی دیگر، افزایش بهره‌وری انرژی نیز نقشی کلیدی در کنترل روند مصرف برق ایفا خواهد کرد. به‌طور خاص، کارایی کولرهای گازی در این منطقه کمتر از نصف میانگین کولرهای ژاپنی است. تنها با ارتقای استاندارد این تجهیزات، می‌توان رشد تقاضای پیک برق را معادل کل ظرفیت تولید فعلی برق عراق کاهش داد.

طبق بررسی گزارش IEA، اگر سیستم‌های برق منطقه با سرعت کمتر از اهداف تعیین‌شده کشورهای منطقه متنوع شوند، تقاضا برای نفت و گاز در تولید برق تا سال ۲۰۳۵ بیش از ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت، این وضعیت منجر به کاهش ۸۰ میلیارد دلاری درآمدهای صادرات نفت و گاز و افزایش ۲۰ میلیارد دلاری هزینه‌های واردات خواهد شد.