مفهوم تاب آوری اقتصادی (economic resilience) به عنوان یک موضوع علمی و سیاسی از اوایل دهه ۱۹۹۰ در ادبیات توسعه و اقتصاد مطرح شد. در ابتدا بیشتر در حوزه مقاومت در برابر بلایای طبیعی استفاده میشد یعنی اینکه اقتصاد یک جامعه چگونه میتواند شوکهای ناگهانی طبیعی را تحمل کند و سریع به حالت عادی برگردد.
در ایران مفهوم تاب آوری اقتصادی از دهه ۱۳۹۰ و در زمینه مقابله با تحریمها و شوکهای بیرونی پر رنگ تر شد و به یکی از محورهای سیاستهای کلان تبدیل شد. وقتی از سطح اقتصاد کلان وارد سطح صنعت و صنعت فولاد میشویم تعریف تاب آوری را توانایی صنعت (صنعت فولاد) برای تحمل، سازگاری و بازیابی سریع در برابر شوکها به نحوی که پایداری تولید و بهره وری و رقابت پذیری آن حفظ شود.
شوکهایی که صنعت فولاد را تحت تأثیر قرار میدهد:
• تأمین پایدار مواد اولیه
• تأمین انرژی و کارآیی انرژی
• انعطاف پذیری تولید
• تنوع بازارها
• مدیریت بحران و سرمایه انسانی
• نوآوری و فناوریهای سبز
وقتی در مورد تاب آوری صنعت فولاد صحبت میکنیم به معنی توانای صنعت در مقابل شوکها، اختلالات و تغییرات محیطی مثل تحریمها، نوسانات انرژی و بحرانهای زنجیره تأمین و… است که در این میان حمل و نقل نقش حیاتی دارد. حمل و نقل در تاب آوری صنعت فولاد میتواند نقشهای زیر را ایفا نماید:
اول: تأمین مواد اولیه: مثل سنگ آهن، ذغال سنگ، گندله، کنسانتره و قطعات و ماشین آلات که حمل و نقل کارآمد و ایمن میتواند در شرایط بحران به خطوط کارخانه برساند.
دوم: توزیع محصولات نهایی: از آن جایی که فولاد محصولی عظیم و حجیم است هرگونه اختلال در حمل و نقل میتواند مانع عرضه به بازارهای داخلی و صادراتی شود که شبکه حمل و نقل ایمن و مطمئن باعث کاهش ریسک و افزایش تاب آوری عرضه میشود.
سوم: کاهش هزینهها و رقابتپذیری: از آن جایی که بخش قابل توجهی از قیمت تمام شده فولاد مربوط به حمل و نقل است بهبود حمل و نقل و لجستیک میتواند شرایط را بهبود داده و در شرایط بحرانی شرکت را سرپا نگه دارد.
چهارم: انعطاف پذیری در بحرانها: در شرایطی مانند تحریم یا انسداد مسیرهای دائمی، وجود مسیرهای جایگزین به تاب آوری کمک میکند که ترکیب چند مدل حمل و نقل را در این خصوص میتوان نام برد.(Multi Model Transport)
پنجم: پایداری زیست محیطی و اجتماعی: این محور خصوصاً در حمل و نقل ریلی و دریایی نسبت به جادهای از انرژی کمتری استفاده میکند و آلایندگی کمتری دارد.
ششم: دیجیتال و هوشمند سازی حمل و نقل: استفاده از سیستمهای رهگیری و مدیریت هوشمند زنجیره تأمین به شرکتهای فولادی امکان میدهد در شرایط بحران مسیرها و منابع جایگزین را سریعتر شناسایی کنند.
براساس آنچه ذکر شد، حمل و نقل در صنعت فولاد فقط ارائه یک خدمت پشتیبانی نیست بلکه یک عامل استراتژیک در تابآوری است. هر چه شبکه حمل و نقل متنوعتر، کارآمدتر و اعطاف پذیرتر باشد صنعت فولاد توان بیشتری برای مقابله با اختلالات و تهدیدات خواهد داشت.
ارسال نظر