پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، در نگاه اول، سرمایه‌گذاری‌های کلان در صنعت فولاد ایران، آن هم در شرایطی که اقتصاد کشور با ناترازی‌های بنیادین، تحریم‌های بین‌المللی و رکود دست و پنجه نرم می‌کند، یک ریسک بزرگ به نظر می‌رسد. اگر چالش‌های جهانی این صنعت، از جمله ضرورت کربن‌زدایی و نوسانات شدید بازار را نیز به این معادله اضافه کنیم، این ریسک بزرگ‌تر نیز خواهد شد. با این حال، گروه فولاد مبارکه، بزرگترین فولادساز کشور، در حال اجرای یک بسته سرمایه‌گذاری عظیم با عنوان «مسیر ماندگار» است که نشان از راهبردی فراتر از بقای صرف دارد. این نقشه راه، معماری یک استراتژی جامع و بلندپروازانه برای تبدیل شدن به یک بازیگر تعیین‌کننده در دوران جدید صنعتی است. تحلیل این سبد سرمایه‌گذاری، که بر چهار ستون استراتژیک استوار است، منطق این جاه‌طلبی را آشکار می‌سازد.

بقا در درجه اول: ساختن یک قلعه خودکفا

بزرگترین تهدید برای صنایعی مانند فولاد در فلات مرکزی ایران، نه رقبای بازار، بلکه ناترازی منابع حیاتی مانند آب و انرژی است. فولاد مبارکه با درک این واقعیت، بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری خود را به تضمین پایداری زنجیره ارزش اختصاص داده است. این رویکرد، که از استراتژی یکپارچه‌سازی عمودی شرکت آمریکایی نیوکور (Nucor) الهام گرفته شده، ریسک‌های محیطی را به مزیت‌های رقابتی تبدیل می‌کند.

• تضمین آب: پروژه نمک‌زدایی و انتقال ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب در سال از دریای عمان، یک اقدام حیاتی است. این پروژه نه تنها بقای بلندمدت فولاد مبارکه، بلکه کل اکوسیستم صنعتی منطقه را تضمین می‌کند و ریسک فروپاشی ناشی از خشکسالی را به کنترل یک منبع استراتژیک تبدیل می‌سازد. در کنار این ابرپروژه، تصفیه و بازچرخانی پساب‌های شهری و صنعتی نیز در حال گسترش است.

• مدیریت انرژی: برای مقابله با ناترازی گاز کشور، این شرکت با توسعه میدان گازی مدار (تولید روزانه ۱۳ میلیون متر مکعب)، به دنبال کاهش وابستگی به شبکه سراسری و تضمین خوراک واحدهای آهن اسفنجی خود است. در حوزه برق نیز، افزایش راندمان نیروگاه سامان و احداث نیروگاه سیکل ترکیبی ۹۱۴ مگاواتی، ثبات در تأمین برق را افزایش می‌دهد.

• کنترل مواد اولیه: سرمایه‌گذاری‌های گسترده در معادن و کارخانه‌های کنسانتره و گندله‌سازی با ظرفیت مجموع بیش از ۱۲ میلیون تن، وابستگی به بازار پرنوسان مواد اولیه را کاهش داده و شرکت را در برابر شوک‌های قیمتی مصون می‌دارد. در این پروژه‌های سعی شده پراکندگی منطقه‌ای رعایت شود و در ادامه نیز زنجیره تأمین در نقاط مختلف کشور به منظور کاهش هزینه‌های لجستیک گسترش یابد.

دوم، بهره‌وری: هر وات و هر ریال مهم است

فلسفه کاهش مستمر هزینه‌ها، که یادآور استراتژی شرکت کره‌ای پوسکو (POSCO) است، در هسته پروژه‌های بهره‌وری فولاد مبارکه قرار دارد. این شرکت با تبدیل نیروگاه سامان به سیکل ترکیبی و افزایش راندمان آن از ۳۶٪ به ۵۴٪، نه تنها مصرف انرژی خود را بهینه می‌کند، بلکه برق مازاد را نیز تولید می‌کند. همچنین، احداث کارخانه آهک و دولومیت، با کنترل کیفیت و هزینه مواد مصرفی، به طور مستقیم بر بهره‌وری کل فرآیند فولادسازی تأثیر می‌گذارد.

سوم، جهش برای کسب جایگاه بالاتر: از فولاد آلیاژی تا مس

این ستون از استراتژی، فولاد مبارکه را از یک تولیدکننده صرف به یک بازیگر توسعه‌دهنده بازار تبدیل می‌کند. این شرکت با الهام از رویکرد رشد لاکشمی میتال (بنیان گذار آرسلور میتال) با تمرکز بر رشد ارگانیک، به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر حرکت می‌کند.

• محصولات با کیفیت ویژه: پروژه نورد گرم ۲ با ظرفیت ۴.۲ میلیون تن، با تمرکز بر «ورق گرم ویژه»، شرکت را از رقابت قیمتی به رقابت بر سر کیفیت سوق می‌دهد.

• ورود به بازارهای تخصصی: سرمایه‌گذاری در خطوط تولید ورق‌های آلیاژی (سیلیکونی و زنگ‌نزن)، ورق‌های ویژه خودرو و لوله‌های بدون درز مقاوم در برابر خوردگی (CRA)، نشان‌دهنده ورود به بازارهایی با حاشیه سود بسیار بالاتر و نیاز به فناوری پیشرفته است. این اقدام، ضمن تأمین نیازهای استراتژیک صنایع داخلی مانند خودروسازی و نفت و گاز، وابستگی ارزی کشور را نیز کاهش می‌دهد.

• تنوع‌بخشی هوشمندانه: حرکت جسورانه به سمت صنعت مس با پروژه مس جانجا، پاسخی به آینده اقتصاد جهانی است. با توجه به نقش کلیدی مس در انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای الکتریکی، این سرمایه‌گذاری وابستگی شرکت به بازار فولاد را کاهش داده و آن را برای روندهای آینده آماده می‌سازد.

‌چهارم، آینده‌نگری: کسب استاندارد جهانی و فولاد سبز

بلوغ استراتژیک یک شرکت در درک این نکته نهفته است که موفقیت بلندمدت، فراتر از سود مالی است. فولاد مبارکه با الهام از مفهوم «خلق ارزش مشترک»، به دنبال کسب آخرین استانداردهای جهانی و همسویی با چالش‌های جهانی است.

• رهبری در فولاد سبز: احداث بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور با ظرفیت ۶۰۰ مگاوات و نیروگاه بادی ۲۰۰ مگاواتی، یک بیانیه استراتژیک برای حرکت به سمت کاهش ردپای کربنی است. این اقدام، در دنیایی که فشار برای تولید پایدار روزبه‌روز بیشتر می‌شود، می‌تواند یک مزیت رقابتی مهم در بازارهای صادراتی ایجاد کند.

• مسئولیت اجتماعی: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اجتماعی مانند احداث بیمارستان ۲۵۰ تختخوابی و توسعه صنعتی در مناطق کمتر برخوردار مانند کردستان و سیستان و بلوچستان، نه تنها به ایفای مسئولیت اجتماعی شرکت کمک می‌کند، بلکه با تقویت پیوند با جوامع محلی، پایداری بلندمدت کسب‌وکار را تضمین می‌نماید.

در نهایت، پرتفوی سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه یک استراتژی چندوجهی است: هم دفاعی است برای مقابله با واقعیت‌های تلخ اقتصاد ایران، و هم تهاجمی است برای فتح بازارهای جدید و آماده شدن برای آینده‌ای سبز. این یک شرط‌بندی هوشمندانه و حساب‌شده است که می‌تواند این شرکت را از یک تولیدکننده فولاد، به یک گروه صنعتی تاب‌آور و موتور محرکه توسعه در قرن جدید تبدیل کند.