پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، شرکت تویوتا موتور در نروژ، برای ر قابت بهتر با تسلا، خودروهای برقی خود را از یک مدل به ۵ مدل افزایش داده است. همچنین پمپ‌بنزین‌ها در حال حذف شدن هستند تا فضا برای ایستگاه‌های شارژ باز شود. حتی آسایشگاه‌های سالمندان و معلولان در مناطق روستایی، با وجود چند ماه سرمای قطبی، به خودروهای باتری‌دار روی آورده‌اند. همه اینها نشانه‌های یک تحول بزرگ هستند که این کشور اسکاندیناوی را در آستانه تبدیل شدن به اولین بازاری در جهان قرار داده که فروش خودروهای سوخت احتراقی جدید را حذف می‌کند.
«اینگوه اسلاینگستاد»، مدیر سابق صندوق ثروت ملی ۱.۸ تریلیون دلاری نروژ، در حالی که به سمت خودرو برقی خودش در مرکز شهر اسلو می‌رفت، گفت: «اینجا هوا سرد است، کوه زیاد است و مسافت‌ها برای رانندگی طولانی هستند. دلایل متعددی مبنی بر شکست خوردن خودروهای برقی در اینجا وجود دارد، اما ما از پس آن برآمدیم.»
این تحول با سرعتی سرسام‌آور رخ داد. مدت‌ها بود که مشوق‌هایی برای سوق دادن مردم به خرید خودروهای برقی وجود داشت، اما اقدام به خرید این خودروها تنها در چند سال اخیر و همزمان با متنوع‌تر شدن خودروهای موجود در بازار سرعت گرفته است. خودروهای برقی در نروژ با اینکه یکسری مزایای مالیاتی را دور می‌زنند، ۹۴ درصد فروش خودروهای جدید در ماه اکتبر را به خود اختصاص داده بودند – تقریباً دو برابر میزان فروش در چین. و حالا نروژ به هدف متوقف کردن فروش خودروهای موتور احتراقی جدید از سال ۲۰۲۵ نزدیک شده است.
پیشرفت نروژ در این زمینه، برخلاف جاهای دیگر است. در اروپا، فروش در سال ۲۰۲۴ کاهش یافت، در حالی که در آمریکا، انتخاب مجدد دونالد ترامپ، ریسک متوقف شدن پیشرفت استفاده از خودروهای برقی و کاهش انتشار کربن را تشدید کرده است.
نروژ از مزایایی برخوردار بود که به پیشبرد این تحول کمک کرد. مهم‌ترینش ثروت نفتی و گازی است. و بعد دولت‌هایی که پشت سر هم آمدند و همگی در مورد نیاز به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از حمل و نقل هم‌عقیده بودند. اما آب و هوای سرد و تراکم جمعیتی پایین هم جزو موانع محسوب می‌شدند. همچنین این کشور یک بازار اشباع‌شده است که یعنی باید عادت‌های قدیمی تغییر می‌کردند و این اتفاق به یک نمونه آزمایشی مهم برای سایر کشورهای توسعه‌یافته تبدیل می‌شد. به گفته «پیوتر پاولاک»، رئیس تویوتا در نروژ، «این بازار از نظر حجم محصول بزرگ نیست، اما درس‌هایی که می‌توان از آن برای آینده گرفت، بسیار زیادند.»
پایان تدریجی عصر خودروهای احتراقی، تحولات کوچک و بزرگی را موجب شده است. در صنعت خودرو، تسلا جای تویوتا و فولکس واگن را به عنوان محبوب‌ترین برند کشور گرفته و تولیدکنندگان چینی مثل «نیو» و BYD در حال پیشرفت هستند. در حال حاضر، بیش از ۱۶۰ مدل خودرو برقی موجود است، در حالی که یک دهه قبل کمتر از ۱۰ مدل موجود بود.
پمپ‌بنزین‌ها باید مدل کسب وکارشان را تغییر دهند و تعمیرگاه‌ها هم باید روی تجهیزات جدیدی سرمایه‌گذاری کنند. همچنین مسائلی وجود دارد که هنوز به آنها رسیدگی نشده است؛ مثل اینکه وقتی یک خودرو برقی اسقاط شد، چه اتفاقی برای باتری آن می‌افتد؟ و با وجود موفقیت نروژ در این زمینه، خودروهای بنزینی همچنان سه خودرو از هر چهار خودروی داخل خیابان‌ها را تشکیل می‌دهند. همچنین در مورد خودروهای باربری یا مسافربری، این تحول تازه اول راهش است.
پول باشد، مردم استقبال می‌کنند!
در سرزمین کم‌تراکم نروژ، جاده‌ها از دل کوه‌ها و جنگل‌های پراکنده می‌گذرند و تعداد شهرها کم و فاصله‌ها آنها از هم دور است. در شهر کوچک «رندالن»، موزه‌ای در مورد تاریخ پرفراز و نشیب منطقه قرار دارد که فقط از ماه ژوئیه تا اوایل سپتامبر که ریسک گیر کردن بازدیدکنندگان در برف و یخبندان کمتر است، باز است. اما زیرساخت‌های آینده صنعت خودرو و ایستگاه‌های شارژ، حتی به این شهر هم رسیده است.
شهرداری رندالن همچنین هفت خودرو شاسی‌بلند جمع و جور برقی از شرکت تویوتا خریده تا کادر درمان شهر، برای ویزیت‌های خانگی از آنها استفاده کنند. این خودروها تابستان گذشته رسیدند و در اولین زمستانی که پشت سر گذاشتند کارکرد بسیار خوبی داشتند. اما در رستوران دریایی «می اند فرد» در روستای «آکرسترومن» هنوز تردیدها پابرجاست. سوندره جورنستاد نورن، دانشجوی مدیریت حیات‌وحش که به صورت پاره‌وقت در آنجا کار می‌کند، می‌گوید هر وقت می‌خواهند به ماهیگیری بروند، به جای خودرو برقی پدرش، از فولکس واگن قدیمی خودش استفاده می‌کند، چون کاربردی‌تر است و از پس جاده‌های سخت و ناهموار برمی‌آید.
فاصله زیاد بین ایستگاه‌های شارژ و ریسک تمام شدن باتری، از دیگر دغدغه‌های مردم محلی است. این را فرانک انچن، مشاور ملکی که برای بیرون رفتن از شهر، از خودرو کیا دیزلی‌اش استفاده می‌کند می‌گوید و اضافه می‌کند که «ماشینم انقدر خوب است که نیازی به تغییر آن احساس نمی‌کنم.» این عقیده در کل کشور منعکس است. خودروها در نروژ به تدریج فرسوده شده‌اند، چون مردم به مدل‌های قدیمی‌تر علاقه بیشتری دارند. میانگین سن خودروهای بنزینی در این کشور از ۱۶ سال در سال ۲۰۲۰ به ۱۹ سال در حال حاضر رسیده است. طبق اعلام «فدراسیون ملی جاده‌ها» یا OFV، همین داستان برای خودروهای گازوئیلی هم وجود دارد. فروش مدل‌های قدیمی دست دوم در سال ۲۰۲۴ کاهش پیدا کرد که نشان می‌دهد مردم ترجیح می‌دهند خودروهای خودشان را نگه دارند. حتی اگر این‌طور هم باشد، باز هم تعداد این خودروها کم شده است؛ تعداد خودروهای بنزینی در خیابان‌های نروژ نسبت به ۲۰ سال پیش ۱میلیون کمتر شده که باعث کاهش ۷۰ درصدی سوخت شده است.
کاهش تقاضای گازوئیل کندتر است و دلیل اصلی‌اش این است که اتوبوس‌ها و کامیون‌ها هنوز به این سوخت وابسته هستند. نرخ استفاده ۲۹ درصدی خودروهای برقی تجاری (باری و مسافری)، کمتر از یک سوم خودروهای شخصی است، چون هم مشوق‌ها در این بخش به اندازه کافی سخاوتمندانه نیستند و هم تنوع مدل‌های موجود کمتر است.
خودروهای برقی هنوز مشکلاتی دارند که باید بر آنها غلبه کرد، اما یکی از جنبه‌های کلیدی موفقیت نروژ در این تحول از خودروهای سوخت احتراقی به خودروهای برقی این است که هیچ‌چیز اجباری نبوده است. کولین مک‌کراچر، مدیر تجزیه و تحلیل حمل‌ونقل در سازمان پژوهشی بلومبرگ NEF، می‌گوید: «مساله اصلی اقتصاد است. موانع رفتاری برای استفاده از خودروهای برقی کمتر از آن چیزی که ابتدا تصور می‌شد مهم هستند. وقتی اوضاع اقتصادی خوب باشد، مردم خودروهای برقی را در تعداد بالایی خریداری می‌کنند.»
سیاست چماق و هویج
خیز این کشور اسکاندیناوی به سوی خودروهای برقی در اوایل دهه ۹۰ و برای حمایت از دو برند داخلی «تینک سیتی» و «بادی» شروع شد. اما به گفته کریستینا بو، مدیر انجمن خودروهای برقی نروژ، این مدل‌های برقی خیلی جمع‌وجور بودند، برد افتضاحی داشتند و فقط برای طرفداران دو آتشه این خودروها طراحی شده بودند.
این استارت‌آپ‌ها در نهایت شکست خوردند، اما سیاست آنها باقی ماند و در سال‌های بعد، مشوق‌های دیگری اضافه شد: مالیات ارزش افزوده این خودروها لغو شد، خودروهای برقی مجوز عبور از خط ویژه اتوبوس را پیدا کردند، هزینه پارکینگ خودروهای برقی پایین‌تر و در برخی موارد حتی رایگان شد و راننده‌ها برای عدم پرداخت عوارض جاده‌ای جریمه نمی‌شوند.
کل این پکیج، تصمیم‌گیری استفاده از خودروهای برقی را به یک گزینه واضح برای خیلی از نروژی‌ها تبدیل کرد. هدف دولت برای فروش ۱۰۰ درصدی خودروهای برقی هم که در سال ۲۰۱۷ توسط دولت راست میانه تعیین شده بود، نه سختگیرانه بود و نه عجولانه. خودروهای بنزینی و گازوئیلی همچنان در سال ۲۰۲۵ و بعد از آن به فروش می‌رسند – برخلاف طرح اتحادیه اروپا برای ممنوعیت فروش این خودروها تا سال ۲۰۳۵.
خانوارهای نروژی ابتدا تمایل داشتند بعد از خرید یک مدل خودرو برقی، خودروهای سوخت فسیلی خود را هم نگه دارند، اما به گفته انجمن خودروهای برقی نروژ، الان تقریباً دو سوم خانوارهایی که خودرو برقی دارند، دیگر از خودروهای سوخت احتراقی به عنوان پشتیبان استفاده نمی‌کنند. این تحول، بعد از اینکه دولت چپ میانه جدید نروژ در سال ۲۰۲۱ کارمزد ثبت خرید خودروهای سوخت احتراقی را افزایش داد، سرعت گرفت. یعنی به محض اینکه زیرساخت‌ها به اندازه کافی توسعه پیدا کرد، دولت چماقی را به هویج‌هایی که برای استفاده از خودروهای برقی پیشنهاد شده بود، اضافه کرد.
موانع دست اول
در ضلع جنوبی دریاچه «میوسا» دهکده «مینه‌ساند» با کمتر از ۵۰۰ سکنه قرار گرفته و کسی فکر نمی‌کند این مکان، سنگ محکی برای تحول نروژ در استفاده از خودروهای برقی باشد. اما این دهکده سر راه بزرگراهی است که اسلو را به پیست اسکی اطراف «لیله‌هامر» وصل می‌کند و به همین خاطر است که شرکت «سیرکل کی» (Circle K)، دومین ایستگاه شارژ سریع خودش در نروژ را در سال ۲۰۱۲ همین‌جا نصب کرد. آندره کلو ولا، مدیر ارشد حمل و نقل الکتریکی سیرکل کی می‌گوید: «همه تعجب می‌کردند که چرا ما در چنین جایی یک ایستگاه شارژ خودرو تاسیس کرده‌ایم.» او به یاد می‌آورد که در آن سال، در یک سفر زمستانی با خودرو نیسان لیف از اسلو راه افتاده بود و به آنجا آمده بود تا ثابت کند که می‌توان ۷۰ کیلومتر را بدون تمام شدن باتری طی کرد. او می‌گوید: «از پسش برآمدیم.» تاسیس هر ایستگاه شارژ سریع برای سیرکل کی حدود ۱۴۰ هزار دلار هزینه دارد و توسعه آن یک سرمایه‌گذاری قابل توجه است. اما این فروشگاه خواربار زنجیره‌ای مجبور شد حداقل ۱۰ پمپ بنزین را تخریب کند تا بتواند به شبکه ۱۰۲۰ ایستگاه شارژ خودش اضافه کند. به طور کلی، نروژ ۲۹ هزار و ۴۷۳ ایستگاه شارژ عمومی دارد و تراکم ایستگاه‌های شارژ سریع حدود ۱ به ازای ۱۰۰ خودروست که این رقم در بریتانیا حدود ۱ به ازای ۱۷۵ خودروست.
گسترش زیرساخت‌های خودروی برقی در نروژ بدیهی است، اما موانع آزاردهنده‌ای هم وجود دارد. به عنوان مثال، «سیرکل کی» می‌خواست ایستگاه شارژ کامیون‌های برقی را در مینه‌ساند راه‌اندازی کند، اما نتوانست برق مورد نیاز آن را تامین کند.
به خاطر اینکه نروژ کشوری پیشرو در این زمینه محسوب می‌شود، رانندگان با مشکلات دست اولی مواجه می‌شوند؛ مثل گیر کردن در برف و تلاش برای دانلود کردن اپلیکیشن‌های پرداخت. قرار است دولت این مشکل را در سال جدید و با ملزم کردن اپراتورهای شارژ به پذیرش کارت‌های اعتباری حل کند.
این تحول، یکسری تغییرات رفتاری را هم موجب شده؛ مثل برنامه‌ریزی برای آوردن ابزارهای کار یا سرگرمی در سفرها و مشغول شدن با آنها هنگام شارژ خودروها یا در صف ماندن برای شارژ.
رقابت برندها
در مرکز شهر اسلو، تسلط خودروهای برقی را نمی‌توان نادیده گرفت. برندهای چینی «وویا»، BYD، هونگچی و ایکس‌پنگ با هم رقابت می‌کنند. برندهای معروف قدیمی هم به این روند پیوسته‌اند. هیوندای موتور سال گذشته فروش مدل‌های سوخت فسیلی را در نروژ متوقف کرد. همین اتفاق برای برندهای خودروسازی چندملیتی «استلانتیس» مثل پژو، اُپل و فیات هم رخ داده است. آئودی فولکس واگن، خودرو آر اس پرفورمنس را به علاقه‌مندان می‌فروشد، اما غیر از آن، به طور انحصاری خودرو برقی عرضه می‌کند. تویوتا همچنان خودروهای هیبریدی می‌فروشد و عرضه خودروهای برقی را هم در کنار آن افزایش می‌دهد.
حالا خودروهای برقی ۴۰ درصد ناوگان خودروهای شهر را تشکیل می‌دهند و همین موضوع در کیفیت هوای اسلو اثر گذاشته و غلظت اکسیدهای نیتروژن عامل آلودگی را کاهش داده است. البته ریزگردها هنوز مشکل‌ساز هستند. توبیاس ولف، مهندس ارشد کیفیت هوای شهر اسلو، می‌گوید خودروهای برقی این مشکل را از نظر پایداری بدتر نکرده‌اند، اما کمکی هم به آن نکرده‌اند. به گفته او «برقی‌سازی حمل‌ونقل یک راه حل قطعی نیست. کیفیت هوا یک مساله پیچیده است.»
به هر حال، نروژ به اینکه اولین کشور جهان است که گذار از خودروهای سوخت احتراقی را تکمیل کرده، افتخار می‌کند، اما هنوز هم فضا برای نوستالژی و گردش‌های گاه و بیگاه با خودروهای قدیمی باز است. این آزادی، به چنین گذاری کمک کرده و باعث شده مردم کمترین مقاومت را در پذیرش خودروهای برقی داشته باشند.
منبع: Bloomber
ارسال نظر