به گزارش ایراسین به نقل از جهان صنعت، بازار مشتقات ایران با وجود رشد کم‌سابقه در سال‌های اخیر، با چالش‌های ساختاری عمیقی روبرو است که ادامه این روند رشد را با تردید مواجه کرده است. بر اساس آمارهای منتشر شده، ارزش معاملات روزانه این بازار از ۱۶ میلیارد تومان در زمستان ۱۴۰۰ به ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته که نشان‌دهنده رشد قابل توجه ۲۵ برابری در مدت زمان کوتاهی است. با این حال، سهم بازار مشتقات از کل معاملات بورس هنوز به ۳-۲ درصد محدود شده که در مقایسه با استانداردهای جهانی (۵ درصد) فاصله قابل توجهی دارد.
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی این بازار، کمبود زیرساخت‌های فنی پیشرفته است. سیستم‌های معاملاتی کنونی قادر به پشتیبانی از استراتژی‌های پیچیده مانند کریتیت اسپردها نیستند و فقدان مکانیزم اعمال اتوماتیک، ریسک عملیاتی معاملات را افزایش داده است. از سوی دیگر، ضعف در زیرساخت‌های نظارتی و مقرراتی نیز توسعه بازار را با محدودیت مواجه کرده است. تصمیمات محدودکننده رگولاتوری مانند ممنوعیت معاملات مشتقه برای صندوق‌های درآمد ثابت و تعیین سقف موقعیت در نمادهای اهرمی، از جمله موانع پیش روی توسعه بازار محسوب می‌شوند.
عدم آموزش کافی و فقدان فرهنگ سازی مناسب در بین فعالان بازار نیز از دیگر چالش‌های مهم است. پیچیدگی ذاتی ابزارهای مشتقه و ریسک‌های بالای associated با آنها، نیازمند آموزش تخصصی و آگاهی‌بخشی به سرمایه‌گذاران است. در حال حاضر، تنها ۱۰ تا ۱۵ کارگزاری از بین بیش از ۱۰۰ کارگزاری فعال به ارائه خدمات مشتقات می‌پردازند که نشان‌دهنده ضعف در توسعه زیرساخت‌های مرتبط است.
با این وجود، چشم‌انداز آینده بازار مشتقات ایران در صورت رفع این چالش‌ها امیدوارکننده به نظر می‌رسد. توسعه ابزارهای جدید مانند مشتقات طلا و رمزارز، بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی برای ساده‌سازی استراتژی‌های معاملاتی، و استقرار سیستم تصفیه نقدی به جای تصفیه فیزیکی، از جمله عواملی هستند که می‌توانند به توسعه و بلوغ این بازار کمک کنند. همچنین، حضور پررنگ‌تر نهادهای مالی تخصصی مانند صندوق‌های هج فاند و توسعه بازار ثانویه می‌تواند به افزایش نقدشوندگی و کارایی بازار بینجامد.
در مجموع، هرچند بازار مشتقات ایران در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده، اما برای رسیدن به جایگاه واقعی خود نیازمند overcoming چالش‌های زیرساختی، نظارتی و آموزشی متعددی است که بدون addressing این issues، امکان تحقق کامل potential این بازار میسر نخواهد بود.
بازار مشتقات در ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است و یکی از مهم‌ترین آنها ضعف در آموزش و آگاهی فعالان بازار است. این موضوع شامل تمامی گروه‌ها از حرفه‌ای‌ها گرفته تا تازه‌کارها می‌شود و نشان‌دهنده نیاز به درک عمیق‌تری از این ابزار مالی است. مشتقات ابزاری هستند که می‌توانند ریسک را افزایش دهند تا بازدهی بالاتری حاصل شود یا آن را کاهش دهند تا بازدهی معقول‌تری به دست آید اما توصیه می‌شود فعالان بازار که به‌ویژه در نوسان‌گیری فعال هستند، از ریسک‌های بالای سرمایه‌گذاری در این ابزارها آگاه باشند چراکه ممکن است سرمایه‌های کوچک در معرض خطر سوختن قرار گیرد. افراد با سرمایه‌های بزرگ‌تر به‌طور طبیعی ریسک‌ها را بهتر پوشش می‌دهند.
در این میان، قانونگذاران و رگولاتورهای بازار نیز گاهی به‌دلیل کمبود آگاهی از ابعاد پیچیده مشتقات، تصمیمات محدودکننده‌ای می‌گیرند. به عنوان مثال، ممنوعیت معاملات مشتقه برای صندوق‌های درآمد ثابت به‌دلیل نگرانی‌هایی در مورد تامین مالی خارج از نظارت، می‌تواند مانعی برای توسعه بازار باشد درحالی‌که اگر این ابزارها ادامه می‌یافت، با استفاده از استراتژی‌های کاورد کال، می‌توانستند به عمق بیشتر بازار کمک کنند. رگولاتورهای بازار هرچند پیشرفت‌هایی داشته‌اند اما همچنان تحت فشار افکار عمومی و اتهامات دستکاری بازار از طریق آپشن‌ها قرار دارند. به همین دلیل محدودیت‌هایی مانند سقف موقعیت در نمادهای اهرمی وضع شده است که به‌طور غیرمستقیم معاملات را مختل می‌کند. همچنین حضور صندوق‌های تخصصی مشتقه در بازار ایران کمرنگ است درحالی‌که در بازارهای جهانی انواع مختلفی از صندوق‌های هج فاند، نویترال‌فاند و کاوردکال وجود دارند که می‌توانند ریسک را مدیریت و به پویایی بازار کمک کنند. اگرچه دستورالعمل‌های اولیه در ایران شروع به پیشرفت کرده‌اند اما چالش‌هایی مانند نکول پوت باعث افزایش ریسک بدهی صندوق‌ها شده زیرا در این ساختارها مسؤولیت سرمایه‌گذار محدودتر است.
یکی دیگر از تفاوت‌های عمده، تفاوت در نحوه تصفیه معاملات است درحالی‌که در ایران تصفیه فیزیکی رایج است، در دیگر کشورها معمولاً از تصفیه نقدی استفاده می‌شود که به‌دلیل مزایای مالیاتی و ساده بودن عملیات، بیشتر ترجیح داده می‌شود. در این میان هوش‌مصنوعی به‌عنوان محرکی مهم در بازارهای مالی نقش‌آفرینی می‌کند و می‌تواند استراتژی‌های معاملاتی را ساده‌تر و دسترسی به این ابزارها را برای عموم مردم عادلانه‌تر کند. براساس گزارش‌ها، استفاده از هوش‌مصنوعی در پلتفرم‌های معاملاتی می‌تواند منجربه ایجاد مشاغل جدید شود، اگرچه ممکن است برخی مشاغل قدیمی از بین بروند.
ارسال نظر