به گزارش ایراسین، سیروس جعفری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان با بیان اینکه کشاورزی دیم، سهم مهمی در اقتصاد روستایی کشور دارد، گفت: خشکسالی اثر منفی شدیدی بر این نوع کشاورزی بر جای گذاشته و کاهش بارش حتی کشت‌های وابسته به منابع ذخیره آب از جمله سدها را نیز با چالش مواجه ساخته است. او با اشاره به اینکه محصولات مختلفی مثل نیشکر، برنج، ذرت و چغندر در سراسر کشور عمدتاً از آب سدها تغذیه می‌شوند، افزود: تداوم خشکسالی این محصولات را تهدید می‌کند و در برخی مناطق حتی کشت سنتی هم غیرممکن شده است.
جعفری یادآور شد: که پس از سیلاب سال ۱۳۹۷، افزایش منابع آبی سدها به طور موقتی باعث رشد بی‌سابقه تولید برنج شد، اما در سال‌های بعد دوباره تولید برنج کاهش چشمگیری یافت. او تصریح کرد: خشکسالی علاوه بر کاهش تولید، موجب شوری خاک و کاهش حاصلخیزی اراضی شده و متأسفانه در دشت‌های بزرگ کشور، بحران شوری و ناباروری خاک به شدت رخ نموده است؛ به طوری که در بسیاری مناطق، دیگر امکان رشد هیچ گیاهی وجود ندارد.
وی ادامه داد: خشکسالی همچنین منشأ افزایش پدیده گردوغبار در استان‌های مختلف شده و آثار آن بر کاهش محصول کشاورزی ملموس است، تا جایی که حتی به واسطه گردوغبارهای کشورهای همسایه، تولیدات کشاورزی برخی استان‌ها تحت تأثیر قرار گرفته است.
جعفری با انتقاد از ساختار سنتی و ناکارآمد کشاورزی دیم در کشور گفت: به سبب موقعیت خاص اراضی، به ویژه در زاگرس و کوهپایه‌ها، تغییرات گسترده در الگوی کشت یا بهبود سیستم آبیاری عملاً ممکن نیست؛ تنها می‌توان با مدیریت بهتر رطوبت خاک و جایگزینی محصولات مقاوم مانند تریتیکاله به جای جو، اندکی تاب‌آوری این اراضی را افزایش داد. او تأکید کرد: طی چند دهه اخیر تقریباً هیچ نوآوری معناداری در شیوه تولید صورت نگرفته و کشاورزان همچنان به روش‌های سنتی وابسته‌اند.
وی اصلاح سیستم‌های آبیاری را یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای نجات کشاورزی برشمرد و گفت: در حالی‌که مصرف آب در آبیاری سنتی به طور متوسط برای هر هکتار ۱۲۰۰ مترمکعب است، این رقم با آبیاری قطره‌ای به ۲۵۰ تا ۴۰۰ مترمکعب کاهش می‌یابد. همچنین انتخاب گونه‌های مقاوم به خشکی، راهبردی مهم برای تداوم تولید است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان بحث «آب مجازی» را هم اثرگذار دانست و گفت: برخی محصولات مانند نیشکر، برنج و سیب به شدت آب‌بر هستند؛ ادامه کشت آنها در سال‌های خشکسالی منابع آب شیرین کشور را به شدت تهدید می‌کند. به عنوان نمونه، هر هکتار کشت نیشکر حدود ۳۰ هزار مترمکعب و برنج تا ۴۰ هزار مترمکعب آب مصرف می‌کند، در حالی‌که این رقم برای گندم تنها ۸ هزار مترمکعب است. کاهش یا توقف کشت این محصولات باید به سرعت در دستور کار قرار گیرد تا آب کشور مدیریت شود.
جعفری با اشاره به ضرورت توقف برخی کشت‌ها گفت: جایگزین‌کردن نیشکر با چغندر پاییزه در استان خوزستان می‌تواند مصرف آب را از ۶ میلیارد به ۲ میلیارد مترمکعب کاهش دهد. همچنین ادامه کشت برنج در مناطق خشک و فراخشک، مانند خوزستان، فارس و اصفهان، با شرایط فعلی فاجعه‌آفرین است و باید برای کشت جایگزین برنامه‌ریزی شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به دلایل عدم اجرای اصلاحات کشاورزی پرداخت و اذعان کرد: ضعف ساختاری و کمبود سرمایه در دولت و بخش خصوصی، سد راه تغییر اساسی در این بخش است. او تصریح کرد: اجرای تغییرات بنیادین در کشاورزی نیازمند مدیران متخصص و توانمند است، اما متأسفانه خلأ مدیریتی از عوامل اصلی رکود فعلی است.
وی هشدار داد: جامعه هنوز به عمق خطر بحران آب و خشکسالی پی نبرده است؛ اعتراضات کشاورزان و بحران‌های منطقه‌ای تنها نشانه‌ای از این چالش عظیم است، اما راه‌حل اساسی، تغییر فوری و جدی الگوی کشت و کاهش مصرف آب کشاورزی است. حتی اگر تمام بخش‌های شهری و صنعتی مصرف آب را بهینه کنند، بدون اصلاح کشاورزی، هیچ نقطه‌امنی برای آینده آب و امنیت غذایی ایران متصور نیست.
ارسال نظر