به گزارش ایراسین، کارشناسان در این زمینه تاکید می‌کنند اشتغالزایی و ارزش افزوده بالا در صنعت کفش ایران عواملی هستند که نباید به آنها بی‌توجه باشیم چون در اقتصاد بدون نفت و برنامه‌های توسعه اقتصادی پیشینه موفق صنعت کفش ایران پتانسیلی غیرقابل انکار در اختیار دودوتای اقتصادی کشورمان قرار می‌دهد که بی‌توجهی به آن در واقع فرصت‌سوزی است.
در این زمینه ایراسین گفت‌وگویی با علی لشکری، عضو هیات مدیره جامعه صنعت کفش ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانیم:
- با توجه به شعار سال جایگاه صنعت کفش در این زمینه چیست و اصولا چه نقشی ایفا می‌کند؟
ببینید اصولا تولید کفش با توجه به اشتغالزایی و بخش‌های متنوعی که در اختیار دارد، می‌تواند علاوه بر ارزش افزوده، اشتغالزایی بالایی را در اقتصاد ایجاد کند به‌همین دلیل همواره این صنعت به‌عنوان یکی از بخش‌های اثرگذار در اقتصاد بخصوص کشورهای خوشنامی مثل ایران شناخته می‌شود. البته لازم به یادآوری است که ایران در شرایط فعلی نزدیک به ۲۶۰ میلیون زوج انواع پاپوش را تولید می‌کند. درحالی که برای رسیدن به اهداف شعار سال یعنی همان جهش تولید می‌توانیم از این صنعت استفاده بهینه داشته باشیم. بررسی‌هایی انجام داده‌ایم که صنعت کیف، کفش و چرم با درنظر گرفتن اینکه در بخش صنایع کوچک قرار دارد می‌تواند در شرایط بحرانی و البته عادی به دولت‌ها برای تحقق اهداف اقتصادی و اشتغالزایی کمک شایانی داشته باشد که البته نمونه‌های بسیار موفقی هم درسراسر جهان وجود دارد.
- به نظر شما مهمترین پیش نیاز برای اینکه صنعت کفش درباره تحقق شعار سال نقش‌آفرینی کند؛ چیست؟
بیشترین مشکل تولیدکنندگان در صنایع مختلف ایران اکنون تصمیم‌گیری و بخش‌نامه‌های خلق‌الساعه در کشور از سوی این نهادها ی مختلف است، به صورتی که تولید کننده بجای اینکه به فکر تولید و ارتقاء کیفیت محصول و بازاریابی باشد باید در پله‌های اداره‌های مختلف مثل مالیات، شهرداری، تامین اجتماعی و محیط زیست از این موارد بالا و پایین برود. از این رو پیشنهاد کرده‌ایم که قرار گاه جهش تولیدصنعت کفش در دفتر تخصصی در وزارت صمت ایجاد شود که در آنها نماینده‌های دولت با اختیارات کافی و با حضور نمایندکان ذینفعان و اصحاب صنعت و تشکل ها حضور داشته باشند و هر اداره یا نهادی که مشکلی با یک تولید کننده داشته باشد، آن مشکل را به این دفتر تخصصی ارجاع دهد و از آن دفتر پاسخ مطالبه کند. به این ترتیب در این دفاتر جنس حرف‌ها و سخنان از جنس تولید است چون همه افراد تخصص کافی دارند و قطعا اداره یا نهاد مورد نظر هم به نتیجه مطلوب‌تری خواهد رسید و تولیدکننده هم بیشتر وقتش را به تولید مشغول می‌شود. ببینید در بسیاری از صنایع امروز قوانین دست‌وپاگیر و خلق‌الساعه مانع تولید شده است نه موارد دیگر. اجازه دهید روشن بگویم اصولا تولید با تنش هیچ تناسبی ندارد. پس اگر تمام مشکلات را به دفتر تخصصی و قرارگاه جهش تولید مستقر در آن که البته اختیار تصمیم‌گیری دارد ارجاع دهیم بدون تردید صاحبان صنایع و بخش خصوصی کاملا بر کارشان تسلط دارند و می‌توانند در راستای سیاست‌های جهش تولید و فرمایشات مقام معظم رهبری گام بردارند درحالی که امروز درگیر حاشیه شده‌اند.
- وضعیت اشتغال در صنعت کفش چگونه است؟
صنعت کفش یکی از گروه صنایعی است که در حوزه اشتغال حرف برای گفتن دارد و بر اساس بررسی‌های تحقیقاتی در جامعه صنعت کفش ایران رتبه چهارم اشتغال کشور را در بین صنایع دیکر دارد و معادل صنعت خودرو اشتغال دارد و ادعا داریم در صورت رفع موانع تولید تا دو برابر قابل افزایش است.
- میزان تولید کفش در ایران و سرانه مصرف چقدر است؟
ببینید؛ برای پاسخ به این سئوال باید دو بخش ظرفیت اسمی و تولید واقعی را درنظر داشته باشیم. بنابراین باتوجه به آمار ثبت شده ظرفیت اسمی تولیدات صنعتی کفش در ایران حدود 300 میلیون جفت کفش در سال است، اما با توجه به اینکه عمده تولید کنندکان کفش در ایران صنفی تولیدی هستند و اماری از آانها در هیج کجا ثبت نمی‌شود، قضاوت در مورد تولید انواع کفش در ایران بیشتر مبتنی بر تحقیقات میدانی و کارشناسی است و از مصرف مواد اولیه به تولید می‌رسند. اما درباره میزان سرانه مصرف برآوردهایی انجام شده که نشان می‌دهد سرانه مصرف کفش در ایران بین ۲ تا دو و نیم زوج است. یعنی حدود ۲۱۰ میلیون جفت کفش در ایران براساس جمعیت مصرف داریم که با احتساب تولیدات سرپایی جات تمام پلاستیکی برآورد ۲۶۵ میلیون داریم و بخشی از آنها صادر می‌شود.
- آیا آماری از تعداد واحدهای تولیدی و پراکندگی آنها در اختیار است؟
تعداد واحدهای ثبت شده صنعتی حدود ۴۵۰ واحد فعال و غیر فعال و نزدیک به ۹ هزار واحد تولید کننده فقط کفش صنفی تولیدی داریم که اگر واحدهای صنفی تولیدی ورزشی و ملزومات کفش را هم اضافه کنیم این عدد به حدود ۱۲ هزار واحد تولیدی صنفی می‌رسد. از نظر پراکندگی این واحد ها در کشور بیانگر این است که بیشترین تعداد واحدهای تولیدکفش کشور دراستان‌های تهران با حدود ۴۳ درصد و آذربایجان شرقی با ۲۷ درصد، اصفهان سه‌و نیم درصد، خراسان رضوی دو و نیم درصد و سایر استان‌ها مانند زنجان ، همدان و قم بین پنج و یک دهم تا پنج و دو دهم درصد .
- شرایط فعلی بیماری کرونا چه تاثیری در این صنعت داشته است؟
با توجه به تعطیلی‌های اسفند و فروردین و کاهش شدید تقاضا در بازار علاوه بر مشکلات گذشته و چک‌های برگشتی اکنون برآورد کرده‌ایم کل صنعت کفش کشور نزدیک به 30 درصد از بازارش را از دست داده است. مسئولان برای بهبود این شرایط باید نگاه ویژه به صنعت کفش داشته باشند و موضوع فقط ارایه تسهیلات یا توزیع پول نیست چون در بسیاری از موارد سیاست‌های غیرکارشناسی و دستورالعمل‌های مقطعی زیان خسارت بالاتری به صنعت وارد می‌کند که متاسفانه در سالهای اخیر شاهد این اتفاق بوده‌ایم. نمونه آن در صنعت کفش موضوع کارگران رسمی و غیررسمی است که کرونا باعث شد علنی شود .
- منظور از کارگران رسمی و غیر رسمی چیست؟
اجازه دهید اینگونه توضیح دهم که به دلیل ساختارهای اشتباه، تولید کننده مورد حمایت قرار نمی‌گیرد و وقتی یک کارآفرین خود اشتغال بخواهد واحد تولیدی راه اندازی کند، بلافاصله شهرداری، محیط زیست و تامین اجتماعی و دارایی به جای اینکه فرصت دهند این واحد به درآمد برسد و از محل درآمد انتطارات آنها را برآورد نماید، با فشارهای مختلف شرایطی را فراهم می‌کنند که این کارآفرین خود اشتغال به جای فعالیت رسمی و شناسنامه‌دار به سمت فعالیت‌های غیر رسمی پناه ببرد و در نتیجه کارگری که در این واحد مشغول به کار می‌شود، نمی‌تواند از مزایای تامین اجتماعی برخوردار شود و باید کرونا بیاد و این گرفتاری بیرون بزند. در ایران بسیاری از کارگران ماهر در صنعت کفش که به‌صورت روزمزد فعالیت می‌کردند و بیمه نیستند، الان دچار مشکل شدند و نمی توانند برای دریافت بیمه بیکاری، در بخش مشاغل رسمی ثبت‌نام کنند و در شرایطی که دولت قرار است بیمه بیکاری برای کارگران در بحران کرونا درنظر بگیرد نمی‌توانند از این امتیاز استفاده کنند. پس یکی از چالش‌های عمده در صنعت کفش امروز در دوران بحران کرونا و بعد از آن ساماندهی مشاغل غیررسمی به رسمی است که باید رسیدگی شود.
- صادرات کفش ایران در سال 1398 چقدر بوده و بازارهای اصلی به ترتیب کدامند؟
متوسط کل صادرات کفش ایران بین سالهای ۹۲ تا ۹۷ حدود ۱۰۵ میلیون دلار بوده است . که حدود ۹۰ درصد سهم صادرات کفش ایران به سه کشور عراق ، افغانستان و اذربایجان بوده است . در سال ۹۸ امار رسمی صادرات نداریم ولی براوردهای کارشناسی نشان می دهد که صادرات کفش در سال گذشته با کاهش منفی ۳۰ درصد نسبت به ۱۱۵ میلیون دلار سال ۹۷ روبرو بوده است .
سهم بازار صنعت کفش ایران در عراق و افغانستان علی‌رغم تمام فرصت‌ها کاهش یافته است.
از هر 100 هزار دلار واردات کفش در بازار اوراسیا تنها 8 دلار به کفش ایران رسیده است.
اگر حمایت واقعی از صنعت کفش صورت بگیرد می‌تواند دوبرابر حال حاضر اشتغال ایجاد کند.
شواهد نشان می‌دهد صنعت کفش ایران در اولویت سیاست‌گذاران صنعتی نیست.
- آیا واقعا ایران سهم بازار صادراتی خود در کشورهای عراق و افغانستان را از دست داده است؟ اگر تایید می‌کنید دلیل اصلی چیست؟
آمارها نشان می‌دهد اندازه بازار کفش عراق در سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ حدود ۷۷ درصد رشد داشته در حالی که سهم کفش ایران از بازار کفش عراق در همین سال‌ها از ۲۳ درصد به ۱۹ درصد کاهش یافت و در همین دوره مورد بررسی سهم چین در بازار کفش عراق از ۱۳ درصد به ۵۱ درصد رسید. البته اوضاع در بازار افغانستان هم تقریبا مشابه بود به صورتی که اندازه بازار کفش افغانستان حدود ۱۴۷ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ برآورد شد که ایران فقط سه و شش دهم درصد از این بازار سهم به‌دست آورده است. بررسی این آمارها واقعیتی معنادار از صنعت کفش ایران در بازارهای خارجی را نشان می‌دهد.
- با وجود افزایش نرخ ارز در سالهای اخیر که بطور طبیعی باعث ارزان شدن کالاهای صادراتی برای خریداران خارجی و در نتیجه افزایش صادرات می شود، چرا سهم ایران در بازار کفش عراق کاهش یافته است ؟
این‌ها سئوال‌های راهبردی است که بارها و بارها مطرح شده است و نشان می‌دهد که صنایعی مثل کفش که می‌توانند موتور اشتغالزایی و کارآفرینی باشند درالویت‌های سیاست گذاران صنعتی کشور نیست.
- با تمام این موارد فرصت‌های صادراتی کفش ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اجازه بدهید برای پاسخ به شما دو تا مثال بزنم چون برای توسعه صادرات ایران نیازی نیست به قاره‌های دیگر توجه داشته باشیم؛ کافی است فقط به بازارهای بالقوه موجود اطراف کشورمان دقت کنیم، ببینید ۱۵ کشور اطراف ایران براساس آمار سال گذشته میلادی پنج و هشت دهم میلیارد دلار کفش وارد کرده‌اند که ایران فقط ۹۲ میلیون دلار صادرات به این کشورها داشته یا در بخش اوراسیا که طی ۵ سال ۹۲ تا ۹۷ نزدیک به پنج و یک دهم میلیارد دلار واردات کفش داشته، متوسط ۶ ساله صادرات کفش ایران به اوراسیا حدود ۴۵۷ هزار دلار بوده؛ یعنی از هر ۱۰۰ هزار دلار فقط ۸ دلار آن مربوط به ایران بوده است!!. این‌ها نشان می‌دهند که صنعت کفش ایران ظرفیت‌های خالی زیادی در اطراف خود دارد که باید تلاش کرد در گام اول کفش به لیست ۵۰۲ قلم کالایی که اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای صادرات ایران ترجیحات تعرفه‌ای اضافه کرده است، افزوده شود.
عماد عزتی
ارسال نظر