به گزارش ایراسین، بازار جهانی فلزات در آستانه یک تغییر بنیادین قرار دارد؛ جایی که شاخص‌های سنتی قیمت، جای خود را به معیارهای زیست‌محیطی می‌دهند. آلومینیوم کم‌کربن اکنون به‌عنوان کالایی باارزش‌تر شناخته می‌شود و کشورهایی که زودتر به مسیر پایداری قدم گذاشته‌اند، در حال تثبیت جایگاه خود در زنجیره جهانی هستند. برزیل یکی از این کشورهاست که با برنامه‌های هدفمند، به‌دنبال کسب «پرمیوم سبز» برای محصولات خود است.
تجربه برزیل؛ تلفیق صنعت و محیط‌زیست
مدیرعامل نورسک هیدرو برزیل در گفت‌وگو با Fastmarkets، اعلام کرد که با گذر زمان، بازار جهانی به آلومینیوم کم‌کربن بها خواهد داد و تولیدکنندگانی که از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده نمی‌کنند، به‌تدریج حذف خواهند شد. این نگاه، نشان‌دهنده گذار از «رقابت قیمتی» به «رقابت زیست‌محیطی» است؛ مفهومی که برای کشورهایی چون ایران نیز آموزنده است.
درس نخست برای ایران؛ رصد سیاست‌های جهانی
در حالی‌که اروپا و شرق آسیا با سرعت در حال تدوین سیاست‌های الزام‌آور برای تولید فلزات کم‌کربن هستند، بسیاری از کشورهای دارای منابع انرژی فسیلی، از جمله ایران، هنوز در مراحل ابتدایی برنامه‌ریزی برای این گذار قرار دارند. این در حالی است که دیر اقدام کردن می‌تواند به از دست رفتن سهم بازار در آینده منجر شود.
بازارهای بین‌المللی و شکل‌گیری پرمیوم سبز
گرچه تفاوت قیمت بین آلومینیوم معمولی و کم‌کربن هنوز اندک است (در اروپا بین صفر تا ۲۰ دلار در هر تن)، اما اهمیت آن در مسیر آینده نهفته است. در واقع، «پرمیوم سبز» صرفاً عددی روی برچسب قیمت نیست، بلکه معیاری برای دسترسی به بازارهای جدید و قراردادهای بین‌المللی است — چیزی که می‌تواند برای آلومینیوم ایران در آینده سرنوشت‌ساز باشد.
برزیل و موفقیت در پروژه‌های کربن‌زدایی
شرکت نورسک هیدرو در کارخانه آلونورته توانسته با جایگزینی نفت کوره با گاز طبیعی، سالانه ۷۰۰ هزار تُن از انتشار دی‌اکسیدکربن بکاهد. استفاده از بویلرهای برقی و انرژی خورشیدی نیز به پایداری این مجموعه افزوده است. چنین اقداماتی باعث شده آلونورته در میان مشتریان جهانی، به‌عنوان نمادی از تولید سبز شناخته شود.
موقعیت ایران در گذار انرژی
در ایران، بیش از ۸۰ درصد برق مصرفی صنعت آلومینیوم از گاز طبیعی تأمین می‌شود؛ انرژی‌ای که در مقایسه با زغال‌سنگ، انتشار کربن کمتری دارد، اما همچنان فسیلی محسوب می‌شود. توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و استفاده از برق تجدیدپذیر می‌تواند نه‌تنها ردپای کربن تولید را کاهش دهد، بلکه مزیت رقابتی برای صادرات آینده ایجاد کند.
تعرفه‌ها و محدودیت‌های تجاری؛ تهدیدی برای صادرکنندگان
در حالی‌که برزیل توانسته با ثبات نسبی از تعرفه‌های آمریکا عبور کند، ایران با محدودیت‌های گسترده‌تری در تجارت خارجی مواجه است. از این رو، دریافت گواهی‌های بین‌المللی سبز و ورود به زنجیره تأمین جهانی آلومینیوم کم‌کربن می‌تواند یکی از راه‌های کاهش فشارهای تجاری و تحریمی باشد.
در برزیل، انجمن آلومینیوم (ABAL) نقش مهمی در تدوین سیاست‌های حمایتی ایفا می‌کند. ایران نیز می‌تواند از این تجربه بهره گیرد. انجمن آلومینیوم ایران (IAA) و شرکت‌های بزرگ تولیدکننده مانند المهدی، ایرالکو و سالکو باید با همکاری وزارت صمت و سازمان محیط‌زیست، چارچوبی مشخص برای گذار به تولید کم‌کربن طراحی کنند.
صادرات؛ هدف مشترک برزیل و ایران
برزیل، پس از سال‌ها افت تولید، بار دیگر به دنبال احیای جایگاه خود در صادرات آلومینیوم است. در ایران نیز ظرفیت نصب‌شده بیش از ۷۰۰ هزار تُن در سال است، اما صادرات به‌دلیل هزینه انرژی، محدودیت حمل‌ونقل و نبود برند بین‌المللی پایدار محدود مانده است. ایجاد «برند سبز ایرانی» در بازارهای آسیایی می‌تواند گام نخست در بازگشت به بازار جهانی باشد.
دولت برزیل با همکاری بخش خصوصی، در حال تدوین سیاست‌های تشویقی برای انرژی تجدیدپذیر در صنایع سنگین است. در ایران نیز، تدوین «نقشه راه کربن‌زدایی در صنایع فلزی» می‌تواند مسیر مشخصی برای دستیابی به اهداف پایداری فراهم کند. بدون سیاست واحد و الزام قانونی، حرکت شرکت‌ها در این مسیر پراکنده و کم‌اثر خواهد بود.
همان‌طور که Fastmarkets برای برزیل شاخص پرمیوم داخلی معرفی کرده، بازار ایران نیز نیازمند مراجع رسمی برای قیمت‌گذاری آلومینیوم با استانداردهای سبز است. این اقدام می‌تواند به شکل‌گیری انگیزه در بین تولیدکنندگان برای کاهش مصرف انرژی و دریافت گواهی‌های زیست‌محیطی منجر شود.
آموزش و فناوری، پیش‌شرط تحول
کاهش کربن در صنعت آلومینیوم صرفاً با تغییر سوخت محقق نمی‌شود؛ بلکه به تحول فناوری در کوره‌ها، الکترولیز سلول‌ها و بهینه‌سازی مصرف برق نیاز دارد. سرمایه‌گذاری در آموزش نیروهای متخصص و استفاده از دانش فنی شرکت‌های پیشرو، کلید موفقیت در این مسیر است.
روند جهانی گذار سبز، فرصتی تازه برای شرکت‌های ایرانی است تا در زنجیره تأمین جهانی نقش‌آفرینی کنند. همکاری با شرکت‌های خارجی برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر اختصاصی صنایع (Solar-for-Smelter Projects) و جذب سرمایه سبز از بانک‌های توسعه‌ای بین‌المللی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
آینده از آنِ تولیدکنندگان سبز
تجربه برزیل نشان می‌دهد که گذار به آلومینیوم کم‌کربن، نه یک انتخاب، بلکه یک الزام است. ایران نیز اگر بخواهد در بازار آینده آلومینیوم جهانی جایگاه خود را حفظ کند، باید از هم‌اکنون برنامه‌ریزی منسجم برای «آلومینیوم سبز ایرانی» داشته باشد. ترکیب منابع انرژی متنوع، سیاست‌گذاری هوشمند و همکاری صنعت و دولت، می‌تواند ایران را از تولیدکننده سنتی به بازیگر مدرن و پایدار در بازار جهانی آلومینیوم بدل سازد.
ارسال نظر