به گزارش ایراسین، در سال‌های اخیر، شاخص‌های جهانی ایمنی و سلامت شغلی به‌سرعت در حال تغییرند و مفهوم «ایمنی پیش‌بینانه» جای رویکردهای سنتی و واکنشی را گرفته است در همین راستا، صنایع پیشرو جهان در تلاش‌اند با بهره‌گیری از فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت صنعتی اشیا (IIoT) و تحلیل کلان‌داده‌ها، رویکردی داده‌محور و پیش‌نگرانه را در مدیریت ایمنی و سلامت شغلی نهادینه کنند.
در ایران نیز، گذار از رویکردهای سنتی به ایمنی هوشمند به‌تدریج در دستور کار بنگاه‌های بزرگ صنعتی قرار گرفته است. رشد پروژه‌های تحول دیجیتال در صنایع معدنی و فلزی، نشانه‌ای از درک اهمیت سرمایه انسانی و سلامت سازمانی در کنار تولید و بهره‌وری است. شرکت‌های بزرگ کشور طی سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا با ارتقای سیستم‌های مدیریت HSE، هم‌راستا با استانداردهای بین‌المللی حرکت کنند و الگویی بومی از ایمنی مبتنی بر فناوری ارائه دهند.
در این میان، انتخاب فولاد مبارکه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد ایران در فهرست برترین شرکت‌های ایمنی و سلامت جهان، تنها یک موفقیت صنعتی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از بلوغ فرهنگی در مدیریت ایمنی و درک راهبردی نقش فناوری در پایداری تولید است. این دستاورد می‌تواند آغازگر مرحله‌ای تازه در تاریخ صنعت فولاد کشور باشد؛ مرحله‌ای که در آن، نوآوری فناورانه و فرهنگ ایمنی، به‌جای دو مسیر جداگانه، در یک مسیر هم‌افزا حرکت می‌کنند. در همین ارتباط، با مهناز شاکریان، استادیار گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به گفت‌وگو نشستیم تا ابعاد این موفقیت و نقش فناوری‌های نوین در ارتقای ایمنی شغلی را بررسی کنیم.
ایراسین: از نگاه علمی و حرفه‌ای، قرار گرفتن فولاد مبارکه در فهرست برترین شرکت‌های ایمنی و سلامت جهان چه جایگاهی برای صنعت فولاد ایران رقم می‌زند؟
شاکریان: قرار گرفتن فولاد مبارکه در جمع برترین شرکت‌های ایمنی و سلامت جهان، نشان‌دهنده تعهد واقعی این مجموعه به استانداردهای بین‌المللی و توجه جدی به سلامت و رفاه کارکنان است. این موفقیت نه تنها جایگاه فولاد مبارکه را در سطح جهانی ارتقا می‌دهد، بلکه به‌عنوان یک الگو، استانداردهای عملی و فرهنگی جدیدی را برای کل صنعت فولاد ایران تعریف می‌کند. این اتفاق ثابت می‌کند که صنایع داخلی می‌توانند در عرصه جهانی نیز در حوزه ایمنی و سلامت شغلی رقابت کنند.
ایراسین: چنین انتخاب‌هایی تا چه اندازه بیانگر بلوغ فرهنگی در حوزه ایمنی و سلامت شغلی در صنایع بزرگ کشور است؟
شاکریان: این نوع دستاوردها نشان‌دهنده بلوغ فرهنگی در مدیریت ایمنی و سلامت شغلی است. به این معنا که سازمان‌ها تنها به رعایت قوانین بسنده نمی‌کنند، بلکه به پیشگیری، آموزش و ایجاد فرهنگ مشارکتی در حوزه ایمنی توجه دارند. بلوغ فرهنگی زمانی حاصل می‌شود که کارکنان خود را جزئی از فرآیندهای ایمنی بدانند و تصمیمات مدیریتی بر پایه داده‌ها و بازخوردهای واقعی گرفته شود، نه صرفاً برای رفع الزامات قانونی.
ایراسین: سامانه هوشمند «Ergonomica AI» مبتنی بر هوش مصنوعی برای شناسایی ریسک‌های ارگونومیک طراحی شده است. از دید شما، ورود فناوری‌های هوش مصنوعی به حوزه ارگونومی و سلامت شغلی چه تحولی ایجاد می‌کند؟
شاکریان: ورود هوش مصنوعی به حوزه ارگونومی، تحولی بنیادین به شمار می‌آید. این فناوری امکان پایش لحظه‌ای، پیش‌بینی ریسک‌ها و تحلیل داده‌های گسترده رفتاری و محیطی را فراهم می‌کند. با استفاده از سامانه‌هایی مانند Ergonomica AI می‌توان ریسک‌های ناشی از پوسچرهای نامناسب و فعالیت‌های تکراری را شناسایی و برای پیشگیری هدفمند اقدام کرد. در نتیجه، طراحی محیط کار با دقتی بسیار بالاتر از روش‌های سنتی انجام می‌شود و از بروز آسیب‌های شغلی پیشگیری خواهد شد.
ایراسین: آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین روش‌های سنتی ارزیابی محیط کار شود یا باید در کنار آن‌ها به کار گرفته شود؟
شاکریان: هوش مصنوعی هنوز نمی‌تواند جایگزین کامل تجربه انسانی و روش‌های سنتی ارزیابی محیط کار شود. بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که این فناوری در کنار ابزارهای سنتی به کار گرفته شود. ترکیب دانش کارشناسان ارگونومی با تحلیل داده‌های هوشمند، ضمن افزایش دقت و اعتبار نتایج، امکان تصمیم‌گیری سریع، دقیق و پیشگیرانه را فراهم می‌کند.
ایراسین: به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند چطور می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های اسکلتی‌عضلانی و ارتقای سلامت کارکنان کمک کند؟
شاکریان: سامانه‌های هوشمند با پایش مداوم وضعیت حرکتی، پوسچر و فشارهای فیزیکی کارکنان، نقاط پرریسک را به‌صورت لحظه‌ای شناسایی و هشدار می‌دهند. این رویکرد علاوه بر پیشگیری از بروز آسیب‌های اسکلتی‌عضلانی، به مدیران کمک می‌کند تا برنامه‌های آموزشی و اصلاحی هدفمند طراحی کنند. به‌این‌ترتیب، محیط کار براساس داده‌های واقعی بهینه‌سازی شده و سلامت و بهره‌وری نیروی انسانی به‌طور چشمگیری ارتقا می‌یابد.
ایراسین: نقش فرهنگ‌سازی و آموزش کارکنان در کنار ابزارهای فناورانه تا چه حد تعیین‌کننده است؟
شاکریان: ابزارهای فناورانه تنها زمانی مؤثر خواهند بود که کارکنان درک درستی از اهمیت ایمنی و ارگونومی داشته باشند. فرهنگ‌سازی و آموزش، پذیرش و استفاده صحیح از فناوری را تضمین می‌کند و از بروز خطاهای ناشی از بی‌توجهی یا ناآگاهی جلوگیری می‌کند. بدون همراهی نیروی انسانی و تعهد سازمانی، حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌ها نیز نمی‌توانند نتایج پایداری به همراه داشته باشند.
ایراسین: با توجه به روند جهانی دیجیتالی‌سازی ایمنی، آینده صنعت فولاد و سایر صنایع در ایران را از نظر ایمنی هوشمند چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شاکریان: با شتاب گرفتن فرآیند دیجیتالی‌سازی در صنایع کشور، آینده ایمنی شغلی نیز به‌سوی هوشمندسازی حرکت می‌کند. استفاده از داده‌کاوی، هوش مصنوعی و اینترنت صنعتی اشیا می‌تواند به کاهش حوادث و ارتقای سلامت کارکنان کمک کند. اگر صنایع بزرگ کشور مانند فولاد مبارکه این مسیر را با استراتژی‌های نوآورانه، آموزش مستمر و فرهنگ ایمنی همراه کنند، ایران می‌تواند در آینده‌ای نزدیک در زمره کشورهای پیشرو در ایمنی هوشمند صنعتی قرار گیرد.
ایراسین: دانشگاه‌ها چه نقشی در گسترش فناوری‌های نوین سلامت شغلی می‌توانند داشته باشند؟
شاکریان: دانشگاه‌ها نقشی کلیدی در توسعه و ترویج فناوری‌های نوین سلامت شغلی دارند. با اجرای برنامه‌های آموزشی، پژوهش‌های کاربردی و همکاری با صنایع، دانشگاه‌ها می‌توانند پلی میان دانش علمی و نیازهای واقعی محیط کار ایجاد کنند. تربیت نیروی متخصص، توسعه سامانه‌های نوآورانه و ارزیابی اثربخشی فناوری‌ها از جمله مأموریت‌های دانشگاه‌هاست. همچنین، ایجاد آزمایشگاه‌های مشترک و پروژه‌های صنعتی، زمینه‌ساز اجرای موفق فناوری‌های هوشمند در محیط‌های کاری خواهد بود.
ارسال نظر