به گزارش خبرنگار ایراسین، جام جهانی ۲۰۲۶ که تابستان آینده در سه کشور ایالات متحده، مکزیک و کانادا برگزار خواهد شد، نه‌تنها از نظر ابعاد بزرگ‌ترین جام جهانی تاریخ با حضور ۴۸ تیم به شمار می‌آید، بلکه از هم‌اکنون عنوان «گران‌ترین جام جهانی تاریخ» را نیز از آن خود کرده است. گزارش‌های متعدد از منابعی چون اتلتیک، بلومبرگ و بیانیه‌های رسمی فیفا نشان می‌دهد که سیستم جدید قیمت‌گذاری بلیت‌ها و نحوه توزیع آن، موجی از نارضایتی و نگرانی در میان هواداران، کارشناسان و حتی برخی مدیران فوتبال به راه انداخته است. در این گزارش به‌صورت جامع به بررسی ساختار قیمت‌گذاری جدید، دلایل افزایش بی‌سابقه قیمت بلیت‌ها، نقش فناوری‌های نو مانند بلاک‌چین، وضعیت بازار ثانویه بلیت، و واکنش‌های جهانی نسبت به سیاست‌های فیفا می‌پردازیم.
آغاز فصل جدیدی از قیمت‌گذاری پویا
فیفا برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی از سیستم قیمت‌گذاری پویا (Dynamic Pricing) استفاده کرده است. در این سیستم، قیمت بلیت‌ها ثابت نیست بلکه بر اساس میزان تقاضا در زمان واقعی (Real-Time Demand) تغییر می‌کند؛ به این معنا که هرچه تقاضا برای یک مسابقه بیشتر شود، قیمت‌ها بلافاصله افزایش می‌یابد و برعکس، در صورت کاهش تقاضا ممکن است پایین بیاید.
جانی اینفانتینو، رئیس فیفا، اعلام کرده که هدف از این سیاست «پر کردن استادیوم‌ها و دادن فرصت به همه برای حضور» است. اما واقعیت بازار چیز دیگری را نشان می‌دهد. در حالی که در ظاهر هدف، توزیع عادلانه‌تر بلیت‌هاست، عملاً این سیستم به افزایش مداوم قیمت‌ها منجر شده و دسترسی اقشار متوسط و کم‌درآمد را به شدت محدود کرده است.
به گفته اتلتیک، تنها در چند روز نخست آغاز فروش، قیمت بلیت برخی مسابقات ده‌ها درصد افزایش یافت. برای مثال، بلیت‌های رده ۱ برای دیدار مرحله یک‌هشتم نهایی در ورزشگاه مت‌لایف نیوجرسی از ۸۹۵ دلار به ۹۸۰ دلار رسید. در شهر کانزاس‌سیتی نیز بلیت‌های رده ۱ برای یک‌چهارم نهایی از ۱۱۲۵ دلار به ۱۱۸۰ دلار افزایش یافت.
بلیت‌هایی که رکورد زدند
در میان همه مسابقات، دیدار فینال جام جهانی ۲۰۲۶ در ورزشگاه مت‌لایف ایست رادرفورد نیوجرسی رکورد بی‌سابقه‌ای ثبت کرده است. ارزان‌ترین بلیت برای این دیدار حدود ۶۳۰۰ دلار قیمت‌گذاری شده، در حالی که در بازارهای فروش مجدد (Resale Platforms) قیمت‌ها به بیش از ۲۵ هزار دلار نیز رسیده است؛ یعنی بیش از ده برابر میانگین قیمت فینال جام جهانی قطر ۲۰۲۲. نکته شگفت‌انگیز این است که حتی بلیت بهترین جایگاه استادیوم مت‌لایف برای دیدار فینال در بازار ثانویه تا ۱۰۰ هزار دلار هم رسیده که مشخص نیست چه کسی خریدار آن‌ها خواهد بود!
بلیت دیدار افتتاحیه تیم ملی آمریکا در ورزشگاه صوفی لس‌آنجلس نیز از ۵۶۰ دلار آغاز شد و در همان روزهای اول تا ۲۷۳۵ دلار برای رده ۱ افزایش یافت. چنین جهشی در مراحل اولیه فروش، بیانگر الگوریتمی است که هر ثانیه قیمت‌ها را بر اساس تراکنش‌ها تغییر می‌دهد.
در مقیاسی گسترده‌تر، فیفا اعلام کرده که در فاز نخست فروش، تنها یک میلیون بلیت (حدود ۱۵ درصد کل ظرفیت) در دسترس عموم قرار گرفته است. از میان ۴.۵ میلیون متقاضی، تنها بخش کوچکی از طریق قرعه‌کشی انتخاب شدند و هر فرد می‌توانست حداکثر ۴ بلیت برای هر مسابقه و ۴۰ بلیت در مجموع خریداری کند.
بازار ثانویه؛ جایی که فیفا هم سهم خود را می‌گیرد
یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت، بازار ثانویه بلیت‌ها است؛ بازاری که همواره به عنوان پناهگاه دلالان و واسطه‌ها شناخته می‌شد، اما این‌بار فیفا خودش وارد میدان شده است.
فیفا با آگاهی از سود کلان این بازار، پلتفرم رسمی فروش مجدد خود را راه‌اندازی کرده است. تفاوت بزرگ با گذشته این است که فیفا دیگر سقف قیمتی برای فروش مجدد تعیین نکرده است. قوانین بازار آزاد آمریکا و کانادا اجازه می‌دهد پلتفرم‌هایی مانند StubHub هر قیمتی که بخواهند روی بلیت‌ها بگذارند.
در پلتفرم رسمی فیفا، از هر تراکنش ۱۵ درصد کارمزد از فروشنده و خریدار گرفته می‌شود؛ یعنی در مجموع ۳۰ درصد سود خالص از هر معامله. به بیان ساده، اگر بلیتی با قیمت ۱۰۰ دلار خرید و فروش شود، فیفا بدون انجام هیچ عملیاتی ۳۰ دلار درآمد مستقیم خواهد داشت. تخمین زده می‌شود که این سیاست به فیفا کمک کند تا تنها از فروش بلیت‌ها، بیش از ۱۱ میلیارد دلار درآمد کسب کند.
بلاک‌چین و بلیت‌های توکنی
نوآوری بحث‌برانگیز دیگر، ورود فناوری بلاک‌چین به سیستم فروش بلیت است. فیفا با همکاری چند شرکت فناوری سوئیسی، پلتفرمی به نام FIFA Blockchain راه‌اندازی کرده که بلیت‌ها را در قالب توکن‌های دیجیتال (NFT-like Tokens) ارائه می‌دهد.
برخی از این توکن‌ها به تیم‌های ملی خاصی مرتبط هستند. برای نمونه، توکن «Right to Final – England» با قیمت ۹۹۹ دلار فروخته شده است و به دارنده‌اش «حق خرید بلیت فینال» را می‌دهد، اما فقط در صورتی که تیم ملی انگلیس به فینال برسد. اگر این اتفاق نیافتد، توکن بی‌ارزش خواهد شد.
نهاد نظارت بر قمار در سوئیس در حال تحقیق درباره این سیستم است تا مشخص کند آیا این نوع از توکن‌سازی، نوعی قمار پنهان‌شده محسوب می‌شود یا نه. زیرا در عمل، خریدار بر پایه شرطی مالی بر روی عملکرد تیم ملی خود، سرمایه‌گذاری می‌کند.
این نوع ابزار مالی–فوتبالی، مرز میان «سرمایه‌گذاری» و «شرط‌بندی» را محو کرده و بسیاری از کارشناسان حقوقی نسبت به خطرات آن هشدار داده‌اند.
تجربه شکست‌خورده در جام جهانی باشگاه‌ها
سیاست قیمت‌گذاری پویا برای فیفا تازگی ندارد. این مدل نخستین بار در جام جهانی باشگاه‌های آمریکا آزمایش شد؛ اما نتیجه آن چندان موفق نبود.
برای مثال، در دیدار نیمه‌نهایی بین چلسی و فلومیننزه، قیمت بلیت‌ها ظرف چند روز از ۴۷۳ دلار به تنها ۱۳ دلار سقوط کرد. در دیدار مرحله قبل نیز، بازی فلومیننزه و الهلال با بلیت‌هایی به قیمت ۱۱ دلار برگزار شد. این کاهش شدید نشان داد که الگوریتم قیمت‌گذاری پویا، در صورت نبود تقاضا، می‌تواند قیمت‌ها را تا حد بی‌سابقه‌ای پایین بیاورد.
با توجه به گسترش جام جهانی ۲۰۲۶ به ۴۸ تیم، بسیاری از کارشناسان هشدار داده‌اند که مسابقات کم‌اهمیت در مراحل گروهی ممکن است با استقبال کمی مواجه شوند. این یعنی احتمال نوسان شدید قیمت‌ها، از بلیت‌های چنددلاری تا چندده‌هزاردلاری، وجود دارد.
انتقادهای جهانی از سیاست فیفا
واکنش‌ها به سیاست جدید فیفا تند و گسترده بوده است. رونان اووَن، مدیر اجرایی «انجمن هواداران فوتبال اروپا»، گفته است:
«این دیگر جهانی کردن فوتبال نیست؛ این خصوصی‌سازی تورنمنتی است که روزگاری برای همه بود. فیفا فراموش کرده که فوتبال بدون هواداران، تنها یک نمایش بی‌روح است.»
منتقدان بر این باورند که جام جهانی ۲۰۲۶ به «تورنمنت ثروتمندان» تبدیل شده است. در بسیاری از رسانه‌ها، تیترهایی چون A World Cup for the Rich یا FIFA’s Billion-Dollar Game دیده می‌شود. کارشناسان اقتصادی نیز هشدار داده‌اند که ادامه این روند، هویت مردمی فوتبال را تهدید می‌کند.
برخی از هواداران نیز در شبکه‌های اجتماعی با راه‌اندازی کمپین‌هایی خواستار شفافیت در سازوکار قیمت‌گذاری شده‌اند. یکی از شعارهای پرکاربرد در فضای مجازی این است: «فوتبال باید برای همه باشد، نه فقط برای میلیاردرها.»
مقایسه با جام جهانی‌های پیشین
در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، بلیت فینال حدود ۱۱۰۰ دلار برای رده ۱ قیمت داشت. در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، همان بلیت حدود ۱۶۰۰ دلار بود. اکنون در سال ۲۰۲۶، ارزان‌ترین بلیت رسمی فینال بیش از ۶۳۰۰ دلار است؛ یعنی تقریباً چهار برابر افزایش در چهار سال.
اگر تورم جهانی را نیز در نظر بگیریم، رشد واقعی قیمت‌ها بیش از ۲۵۰ درصد است. افزون بر این، هزینه‌های جانبی سفر، اقامت و غذا در آمریکای شمالی نیز به‌مراتب بالاتر از قطر یا روسیه است. در نتیجه، شرکت در جام جهانی برای بسیاری از هواداران از نظر مالی تقریباً غیرممکن شده است.
پیامدهای اجتماعی و فرهنگی
جام جهانی همیشه فراتر از یک رویداد ورزشی بوده است؛ نمادی از اتحاد، تنوع و شور جهانی. اما با چنین ساختار اقتصادی جدیدی، خطر از بین رفتن روح مردمی این تورنمنت افزایش یافته است.
اگر استادیوم‌ها پر از تماشاگران ثروتمند و توریست‌های خاص شوند، آن جو اصیل و پرشور هواداری که فوتبال را از هر ورزش دیگری متمایز می‌کند، ممکن است از بین برود. بسیاری از جامعه‌شناسان ورزشی این روند را نشانه «تجاری‌سازی افراطی فوتبال» می‌دانند.
فیفا اما استدلال می‌کند که افزایش درآمدها در نهایت به رشد فوتبال در کشورهای در حال توسعه کمک خواهد کرد. با این حال، هیچ شواهد شفافی وجود ندارد که نشان دهد این سودهای میلیاردی واقعاً به رشد فوتبال پایه اختصاص می‌یابد.
چشم‌انداز آینده
جام جهانی ۲۰۲۶، در حالی که نویدبخش فناوری، هیجان و گستردگی بیشتر است، در بُعد اقتصادی به یکی از بحث‌برانگیزترین رویدادهای تاریخ تبدیل شده است.
سیستم قیمت‌گذاری پویا، بازار آزاد بلیت‌ها، ورود بلاک‌چین، و حذف سقف قیمت در فروش مجدد، همگی ساختاری ایجاد کرده‌اند که در آن فیفا بیش از هر زمان دیگری از شور هواداران سود می‌برد؛ در حالی که بسیاری از همان هواداران پشت درهای بسته باقی می‌مانند.
این جام جهانی شاید از نظر مالی موفق‌ترین باشد، اما از نظر اجتماعی و فرهنگی، برای بسیاری از دوستداران فوتبال، یادآور پرسشی تلخ است: آیا فوتبال هنوز متعلق به مردم است؟
ارسال نظر