به گزارش خبرنگار ایراسین، ویژگی رویکرد ژاپنی در گذار سبز فولادسازی در این درک ساده نهفته است که این موضوع، مشکل شخصی شرکت‌ها نیست بلکه یک وظیفه ملی است. از همین رو، مشوق‌های مالیاتی بی‌سابقه‌ای برای فعالان بازار ارائه شده است؛ حتی با وجود توان مالی عظیم خود شرکت‌ها.

گذار به کوره قوس الکتریکی و سیاست دولتی

ژاپن سومین تولیدکننده فولاد جهان است و حدود یک‌سوم تولید خود را صادر می‌کند؛ بنابراین مشارکت شرکت‌های داخلی در کاهش کربن جهانی بسیار ارزشمند تلقی می‌شود.

اکنون صنعت فولاد ژاپن عمدتاً بر پایه ۲۴ کوره بلند در ۱۲ شهر با ظرفیت کل ۸۳ میلیون تن فعالیت می‌کند، در حالی که ظرفیت کوره‌های قوس الکتریکی تنها ۳۷ میلیون تن است. بنابراین، مسیر BF-BOF همچنان بر تولید EAF (با ضایعات و گاز طبیعی) غلبه دارد.

متالورژی حدود ۴۰ درصد از انتشار CO₂ صنعت ژاپن را شکل می‌دهد، حتی با وجود اینکه تولید کوره بلند ژاپن یکی از بهینه‌ترین‌ها در جهان است. این نشان می‌دهد که «بهترین فناوری‌های موجود» یا BAT مرز توانایی محدودی دارند و برای تحول سبز، گذار به فناوری‌های نو ضروری است.

برخلاف بسیاری کشورها، در ژاپن BAT محرک اصلی گذار نیست. برنامه گذار تا سال ۲۰۳۰ ادامه دارد و هدف آن کاهش ۳۰ درصدی CO₂ نسبت به سال پایه ۲۰۱۳ (با انتشار ۲۰۰ میلیون تن) است که عمدتاً از رشد فولادسازی برقی حاصل خواهد شد.

نکات مهم پروژه‌ها

Nippon Steel (بزرگ‌ترین تولیدکننده): سرمایه‌گذاری ۶.۰۵ میلیارد دلار برای ساخت کوره قوس الکتریکی جدید در مجتمع Kyushu و ارتقای دو کوره موجود؛ بهره‌برداری برنامه‌ریزی‌شده تا پایان مارس ۲۰۳۰ با ظرفیت ۲.۹ میلیون تن در سال.

JFE Steel (دومین تولیدکننده): ساخت کوره EAF با ظرفیت ۲ میلیون تن در Kurashiki با بودجه ۲.۲ میلیارد دلار؛ شروع تجاری در سه‌ماهه نخست سال مالی ۲۰۲۸.

دولت از طریق قانون ترویج گذار سبز GX حمایت می‌کند

برای Nippon Steel، ۱.۷۵ میلیارد دلار و برای JFE Steel، ۶۹۰ میلیون دلار به شکل اعتبار مالیاتی، نه پرداخت نقدی.

شرط دریافت: جایگزینی BF-BOF با EAF، کیفیت تولید برابر یا بهتر از قبل، حداقل سرمایه‌گذاری ۸۱ میلیون دلار و ظرفیت جدید حداقل ۲۰۰ هزار تن در سال.

رسانه‌های ژاپنی این طرح را «پیشنهاد سخاوتمندانه» توصیف کرده‌اند. اما منتقدانی نیز هستند؛ از جمله Kobe Steel که بودجه کربن‌زدایی خود را برای ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ نصف کرد (از ۲.۰۹ به ۱.۰۵ میلیارد دلار) به دلیل نگرانی سهام‌داران درباره هزینه و تأثیر رقابت‌پذیری آینده. این شرکت هنوز وارد گذار EAF نشده و بر افزایش مصرف قراضه، استفاده از زیست‌توده در تولید برق و بهبود بهره‌وری انرژی (BAT) تمرکز کرده است.

اهداف بلندپروازانه و چالش‌های سیاست

Tokyo Steel (بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد برقی) با اینکه انتشارش کمتر است (حدود ۱.۷ تن CO₂ به ازای هر تن فولاد نهایی)، قصد دارد تا ۲۰۳۰ نسبت به ۲۰۱۳، انتشار را ۴۰ درصد کاهش دهد و سهم انرژی تجدیدپذیر خود را به ۴۰ درصد برساند. اما قوانین فعلی خرید سبز دولتی، عملاً به نفع BF-BOF کم‌کربن طراحی شده‌اند و EAF را نادیده می‌گیرند. بحث‌ها برای اصلاح این قوانین در جریان است.

از سوی دیگر، اجرای بازار تجارت انتشار CO₂ از ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده ولی جزئیات نهایی نشده است.

همگرایی صنعتی و پروژه هیدروژنی Super Course50

در ۲۰۲۲ سه غول صنعت (Nippon Steel، JFE Steel، Kobe Steel) با «مرکز تحقیق و توسعه فلزات ژاپن» کنسرسیوم فولادسازی هیدروژنی تشکیل دادند. پروژه Super Course50 هدف دارد تا با تزریق هیدروژن داغ خارجی همراه با کک، انتشار CO₂ کوره بلند را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.

در پایلوت کوچک JFE Steel در Tiba، کاهش ۳۳ درصدی حاصل شده و تحقیقات ادامه دارد. ژاپن قصد ندارد تا ۲۰۵۰ کاملاً به EAF تغییر دهد، چون تولید برخی فولادهای خاص (مثلاً فولاد الکتریکی) در EAF دشوار است. طرح، استفاده حداکثری از تجهیزات موجود است و کوره‌های EAF نیاز به زنجیره تولید جدید دارند. باقی انتشار قرار است با CCUS جبران شود.

مواد اولیه: ترجیح HBI/DRI بر قراضه

با اینکه ژاپن صادرکننده بزرگ قراضه در جهان است، برای تأمین مواد اولیه EAF، شرکت‌ها بیشتر بر آهن اسفنجی احیای مستقیم (HBI/DRI) مبتنی بر هیدروژن تکیه دارند:

Nippon Steel در حال توسعه فناوری تولید DRI با هیدروژن از سنگ‌آهن کم‌عیار (مخصوصاً از معادن استرالیا) است و مایل به مشارکت در پروژه‌های یکپارچه معدنی و انرژی سبز می‌باشد.

JFE Steel با همکاری Emirates Steel در احداث کارخانه ۲.۵ میلیون‌تنی DRI در امارات سرمایه‌گذاری کرده که ۵۰٪ تولیدش برای ژاپن است.

تنها Tokyo Steel در نقشه‌راه خود، بر افزایش جمع‌آوری قراضه تأکید دارد.

هیدروژن و انرژی تجدیدپذیر

از ۲۰۲۰ نخستین واحد ۱۰ مگاواتی هیدروژن سبز ژاپن راه‌اندازی شد. برنامه ۲۰۵۰ این کشور: ظرفیت الکترولیز ۱۵ گیگاوات، تولید ۰.۳ میلیون تن هیدروژن سبز تا ۲۰۳۰ و ۵ تا ۱۰ میلیون تن تا ۲۰۵۰؛ با بخش عمده‌ای وارداتی.

زیرساخت واردات آماده است (بندر کوبه از ۲۰۲۱) اما قیمت باید از ۲.۲۵ دلار / کیلوگرم در ۲۰۳۰ به ۰.۶ دلار برسد تا در فولادسازی مقرون‌به‌صرفه شود. برآورد JH2A: تا ۲۰۵۰ صنعت فولاد ژاپن ۲۰ میلیون تن هیدروژن در سال نیاز دارد که فراتر از ظرفیت‌های فعلی است.

انرژی تجدیدپذیر پس از ۲۰۲۰ شتاب گرفت و در دولت جدید، اولویت اصلی سیاست انرژی شده است. حتی بازگشت برنامه هسته‌ای (کربن‌خنثی اما غیرسبز) در دستور کار است. برآورد مرکز Transition Asia: گذار EAF تا ۲۰۳۰ به ۳ تراوات‌ساعت برق سبز اضافی نیاز دارد (۰.۵٪ تولید فعلی) و تا ۲۰۵۰، ۵ تا ۷٪. سهم مناسب RES برای فولاد در ۲۰۴۰ حدود ۷ تا ۸٪ پیش‌بینی شده که قابل دستیابی است.

مدل ژاپنی کربن‌زدایی فولاد ترکیبی از گذار به EAF و به‌کارگیری هیدروژن در کوره بلند با CCUS است. سیاست هوشمندانه دولت و ارائه اعتبار مالیاتی به جای سوبسید مستقیم، کلید موفقیت این مسیر به حساب می‌آید و می‌تواند الگویی مؤثرتر از حمایت‌های مالی اتحادیه اروپا باشد.