پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، نوسانات قیمت انرژی به‌طور مستقیم بر بهای تمام‌شده تولید در صنایع بزرگ اثر می‌گذارد، به‌ویژه در صنایعی مثل فولاد، سیمان و پتروشیمی که سهم انرژی در ساختار هزینه‌ها بالاست. افزایش قیمت گاز، برق یا فرآورده‌های نفتی باعث کاهش حاشیه سود و تغییر رفتار تولیدی این صنایع می‌شود. این تغییرات به‌سرعت در روند معاملات سهام شرکت‌ها و همچنین در قیمت‌ها و حجم معاملات بورس انرژی بازتاب پیدا می‌کند. در واقع بورس انرژی آینه‌ای از وضعیت عرضه و تقاضا و شرایط تولید در کشور است و هر شوک قیمتی در بخش انرژی، اثرات آن را به‌طور شفاف نشان می‌دهد.
در ایران، بخش مهمی از تغییرات قیمت انرژی، به‌خصوص در زمستان، ناشی از ناترازی گاز است. مصرف بالای گاز در بخش خانگی و تجاری، به دلیل فقدان تنوع در سبد سوخت کشور، منجر به محدودیت یا قطع گاز صنایع بزرگ می‌شود. این کمبود عرضه، نیروگاه‌ها و برخی صنایع را به سمت مصرف سوخت مایع سوق می‌دهد و همین موضوع باعث افزایش فشار بر بازار فرآورده‌های نفتی و تغییر قیمت‌ها در بورس انرژی می‌شود.
صنایع بزرگ می‌توانند با پایش مداوم الگوهای مصرف فصلی، ایجاد ذخایر سوخت جایگزین و انعقاد قراردادهای منعطف، اثر این نوسانات را مدیریت کنند و حتی در فصول کم‌مصرف، انرژی را با قیمت مناسب خریداری و ذخیره کنند.
قراردادهای آتی در بورس انرژی ابزاری کلیدی برای پوشش ریسک هستند. با استفاده از این قراردادها، صنایع می‌توانند قیمت خرید انرژی را برای بازه‌های زمانی آینده تثبیت کنند و خود را در برابر جهش‌های قیمتی مصون نگه دارند. البته موفقیت در این حوزه نیازمند دانش فنی و تیمی متخصص است که بتواند بهترین زمان ورود و خروج از قراردادها را تعیین کند؛ چرا که مدیریت نادرست این ابزار می‌تواند به‌جای کاهش ریسک، هزینه‌ها را افزایش دهد.
سیاست‌گذاری دولت در حوزه انرژی، از تعیین تعرفه‌ها و سهمیه‌ها تا اصلاح یارانه‌ها، تأثیر مستقیم بر قیمت‌ها و روند معاملات دارد. تغییر ناگهانی این سیاست‌ها می‌تواند معادلات صنایع را برهم بزند. صنایع بزرگ باید برنامه‌ریزی مبتنی بر سناریوهای مختلف داشته باشند و ارتباط مؤثری با نهادهای تنظیم‌گر برقرار کنند تا از تغییرات احتمالی پیش از اجرا مطلع شوند و تدابیر لازم را اتخاذ کنند.
بورس انرژی بستری شفاف برای خرید و فروش حامل‌های انرژی فراهم می‌کند و با ایجاد رقابت، انگیزه صنایع را برای کاهش هدررفت و بهینه‌سازی مصرف افزایش می‌دهد. همچنین داده‌ها و گزارش‌های معاملاتی این بورس به مدیران کمک می‌کند الگوهای مصرف خود را بازنگری کنند و زمان‌های مناسب خرید را شناسایی کنند. در نتیجه، بورس انرژی هم ابزاری برای تأمین نیاز و هم محرکی برای بهبود بهره‌وری است.
سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی باعث کاهش فشار بر منابع فسیلی می‌شود و به کاهش نوسانات ناشی از کمبود عرضه کمک می‌کند. این اقدام علاوه بر تأمین بخشی از نیاز انرژی صنایع، می‌تواند به ایجاد ثبات بیشتر در قیمت‌ها و افزایش امنیت انرژی منجر شود.
بورس انرژی داده‌های متنوعی از قیمت‌های لحظه‌ای تا گزارش‌های دوره‌ای منتشر می‌کند. صنایع بزرگ با ترکیب این داده‌ها با پیش‌بینی‌های آب‌وهوایی و الگوهای مصرف داخلی، می‌توانند برنامه‌ریزی دقیقی برای خرید، ذخیره و مصرف انرژی داشته باشند. این تحلیل‌ها به آن‌ها کمک می‌کند هزینه‌های انرژی را کنترل و مصرف را بهینه کنند.
بزرگ‌ترین چالش، پیش‌بینی‌ناپذیری بازار و شوک‌های ناشی از بحران‌های داخلی یا جهانی است. محدودیت‌های نقدینگی نیز می‌تواند مانع خرید پیش‌دستانه انرژی شود. راهکار مؤثر، استفاده هم‌زمان از ابزارهای پوشش ریسک، ذخیره‌سازی فیزیکی و تنوع‌بخشی به منابع تأمین است تا اثر نوسانات به حداقل برسد.
میثم فتحی محب
کارشناس انرژی
ارسال نظر