به گزارش ایراسین، درحالی طی چند روز آینده تحریم‌های خصمانه آمریکا علیه اقتصاد ایران آغاز می‌شود که برخی از صنایع مثل فولادسازی علاوه بر صنعت نفت ایران درگیر این سیاست غیرمنطقی آمریکا خواهند شد.

این درحالی است که بسیاری از فعالان عرصه فولاد ایران براین باورند که این تحریم‌ها در فولادسازی ایران بخصوص قدیمی‌ترها تاثیرگذاری پایینی خواهد داشت.

از این رو گفت‌وگویی با بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران داشتیم تا از وی درباره شرایط ذوب آهن اصفهان به عنوان یکی از نمادهای اصلی صنعت فولاد کشورمان بپرسیم.

صنعت فولادسازی از چه تاریخی وارد ایران شد؟

شروع این صنعت با قرادادی در سال1916 با آلمان شکل گرفت و طی آن قرار شد در کرج مرکز ذوب آهن ایجاد شود، اما بنابه دلایلی این این قرارداد اجرایی نشد تا نهایتا نزدیک به سه دهه بعد در دهه 40 قراردادی با اتحاد جماهیر شوروی منعقد شد که طی آن این کشور متعهد شد در ازای دریافت گاز طبیعی کارخانه ذوب آهن را در اصفهان احداث کند. بنابراین برای اولین بار کلنگ احداث یک کارخانه صنعت فولاد در سال 1346 زده شد و فاز اول آن در سال 1351 به بهره برداری رسید.

•  این صنعت چطور در کشورمان توسعه یافت؟

پس از به بهره‌برداری رسیدن فاز اول کارخانه ذوب آهن به عنوان اولین کارخانه صنعتی تولید فولاد؛ در پایه‌های کارخانه‌ فولاد مبارکه بنا گذاشته شد و در پی آن فولاد خوزستان و فولاد خراسان به این ترتیب می‌توان گفت با این پروژه‌ها ایران عملا وارد عرصه فولادسازی شد.

•  بازگردیم به اصفهان، با احداث ذوب آهن توسط روسیه عملا این کارخانه وابستگی بالایی به خارج از کشورمان داشت، آیا برنامه‌ای برای بومی‌سازی در این زمینه داشتیم؟

ببینید؛ یکی از اهداف اصلی هر صنعتگری این است که بتواند دانش کار را در صورت وارداتی بودن، بومی کند؛ به این ترتیب ما هم مستثنی نبودیم و دقیقا در همین راستا گام برداشتیم. اما روند کار اینگونه بود که در ابتدای شروع صنعت ذوب آهن شرایط به گونه‌ای بود که در ازای فروش نفت و گاز تکنولوژی و دانش مورد نیاز وارد کشور می‌شد. بنابراین اصولا نیازی به بومی سازی احساس نمی‌شد و همه ملزومات به طور کامل از خارج وارد می‌شد و در این زمینه هیچ فکری نشده بود. به عنوان مثال در همان دوران یک خط آهن از ایران به روسیه احداث شده بود تا هرآنچه که لازم داشتیم را مستقیم از روسیه وارد کنیم. این روند تا دوره انقلاب ادامه داشت، اما اجرای فاز دوم ذوب آهن که  کوره شماره دو درحال تکمیل و تجهیز بود همزمان شد با پیروزی انقلاب اسلامی؛ در واقع طی این دوره بود که جرقه بومی‌سازی صنعت فولاد ایران زده شد.

•  پیروزی انقلاب به بومی سازی صنعت فولاد چه ارتباطی داشت؟

در آن دوره بسیاری از پروژه‌ها به دلیل شرایط و اعتصاباتی که انجام شده بود کلا به حالت تعطیل در آمده بودند و اغلب مستشاران و مهندسان خارجی نیز ایران را ترک کرده بودند که فاز دوم ذوب آهن هم از این قاعده مستثنا نبود. تمامی مهندسان روسی که قرار بود پروژه را تکمیل کنند از ایران رفته بودند و تمام کار روی زمین مانده بود. این روند تقریبا 5 سال طول کشید یعنی تا اوایل دهه 60 شمسی. در این تاریخ بود که تکمیل پروژه فولاد مبارکه و فولاد خوزستان در دستور کار قرار گرفت. با این دستور کار متخصصان ایرانی آستین بالازده و توانستند ثابت کنند توان انجام این کار را دارند.

•  برنامه توسعه‌ای دیگری از صنعت فولاد طی این دوره در دستور کار بود؟

بله؛ صنعت فولاد یکی از صنایع پایه و استراتژیک شناخته می‌شود و باید همواره در حال توسعه باشد. از این رو دهه 70 فولاد خراسان و در دهه 80 فولاد هرمزگان  در همین راستا به بهره‌برداری رسیدند. با شروع به کار این مراکز صنعت فولاد ایران رشد بسیار زیادی پیدا کرد و همزمان با رشد این صنعت اهمیت بومی‌سازی نیز بیش از پیش احساس شد، چه بومی‌سازی تجهیزات و تکنولوژی و چه بومی‌سازی نیروی انسانی.

•  حاصل این نیاز و اصلی‌ترین اتفاق در بومی‌سازی صنعت چه بود؟

از مهمترین آنها می‌توان به واحدهای احیای مستقیم اشاره کرد که در فولاد مبارکه 5 واحد احیای مستقیم از ژاپن وارد شده بود و همزمان با خرید این تجهیزات امتیاز ساخت تاسیسات در داخل کشور نیز از سازندگان ژاپنی دریافت شد و در حال حاضر دو شرکت در داخل کشور به تولید و ساخت ادوات مورد نیاز مشغول هستند که بخش بزرگی از فولادسازهای داخل کشور که به واحدهای احیای مستقیم نیازمند هستند اقلام مورد نیاز خود را از طریق این تولیدکنندگان تامین می‌کنند. به موازات این اقدامات، شرکت‌های فنی – مهندسی تاسیس شدند که بنیانگذاران این شرکت‌ها متخصصانی بودند که در زمان ساخت ذوب آهن یا فولاد مبارکه آموزش‌های تخصصی را در خارج از کشور مانند روسیه یا اروپا دیده بودند.

•  به این ترتیب اگر بگوییم امروز وابستگی صنعت فولاد به خارج بسیار پایین است، اشتباه نکرده‌ایم؟

خیر؛ اجازه دهید اینگونه بگویم که امروزه در تمامی موارد از نظر تکنولوژی و فرایند که همان واحدهای احیای مستقیم به شمار می‌روند؛ متخصصان ایرانی توان پاسخگویی نیاز داخلی کشورمان را دارند. با این اتفاق می‌توانیم اعلام کنیم کمتر تجهیزاتی در صنعت فولاد وجود دارد که متخصصان ایرانی داخل کشورمان توان تولید و تامین نیاز صنعت فولاد کشورمان را نداشته باشند. البته اجازه دهید یک توضیح بدهم که برخی از موارد با توجه به اصول اقتصادی تولید داخلی اقتصادی نیست و باید از خارج تهیه شود.

•  درباره توانمندی داخلی برای تامین نیاز صنعت فولاد مثالی هم دارید؟

ببینید علاوه بر دانش بومی که امروز در اختیار متخصصان قرار گرفته و صنعت فولاد ایران از آن استفاده می‌کند. مواد نسوز، انواع آجرهای تخصصی صنعت فولاد و قطعات نسوز که در صنعت فولاد کاربرد ویژه‌ای دارند به طور کامل در داخل کشور تولید می‌شود.

•  آخرین سئوال اینکه با این توضیحات کارشکنی آمریکا و تحریم صنعت فولاد ایران تاثیر قابل توجهی در فعالیت این صنعت در کشورمان نخواهد داشت، شما موافق این نکته هستید؟

من اعتقاد دارم این سیاست خصمانه آمریکا علیه صنعت فولاد ایران تاثیر بسیار ناچیزی خواهد داشت به این دلیل که برنامه‌ریزی تولیدکنندگان بگونه‌ای بوده که وابستگی خود به دلار را کاهش داده‌اند و درباره فروش محصولاتشان نیز برنامه‌های مشخصی تدوین کرده‌اند، پس زیاد نگران کارشکنی آمریکا در صنعت فولاد کشورمان نباشیم.