در روزگاری که واژه‌ی «رشد» دیگر به تنهایی معیار موفقیت نیست، بنگاه‌های اقتصادی بزرگ در جهان به سمت «پایداری» چرخیده‌اند؛ پایداری نه فقط در سود، بلکه در معنا، محیط و انسان. در ایران نیز، نشانه‌های این تحول آرام اما عمیق، به‌ویژه در شرکت‌های صنعتی بزرگ مانند ماموت، آرام‌آرام در حال ظهور است؛ نشانه‌هایی که شاید سال‌ها پیش در جهان صنعتیِ پیشرو، با نام‌هایی مانند یونیلیور، زیمنس، و تسلا آغاز شد.

از کارخانه تا زیست‌بوم

شرکت ماموت، که در ذهن بسیاری با کامیون‌ها و سازه‌های صنعتی شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر مسیر تازه‌ای را در استراتژی‌های توسعه خود ترسیم کرده است. از پروژه‌های کاهش آلایندگی در خطوط تولید گرفته تا استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف در ساخت سازه‌های پیش‌ساخته، این شرکت تلاش دارد تا به الگوی صنعتی «سبز» در ایران تبدیل شود. به گفته‌ی یکی از مدیران پایداری این مجموعه، هدف فقط کاهش هزینه انرژی نیست، بلکه «تعهد به آینده» است. ماموت در چند سال گذشته، با نصب سیستم‌های خورشیدی بر بام برخی از کارگاه‌های خود در شهرک صنعتی ماموت، بخشی از برق مصرفی خود را از انرژی تجدیدپذیر تأمین می‌کند. همچنین، در بخش حمل‌ونقل سنگین، پروژه‌هایی برای توسعه خودروهای تجاری با مصرف سوخت بهینه و کاهش آلایندگی در دست اقدام دارد.

پایداری به‌مثابه استراتژی، نه تبلیغ

اگر تا چند سال پیش، مسئولیت اجتماعی برای بسیاری از بنگاه‌ها در حد چند اقدام خیریه یا پروژه کوتاه‌مدت باقی می‌ماند، اکنون به بخشی از «مدل کسب‌وکار» بدل شده است. نمونه‌ی برجسته‌ی جهانی در این مسیر، شرکت یونیلیور است؛ غول صنایع مصرفی که با «برنامه زندگی پایدار یونیلیور» نشان داد چطور می‌توان سودآور بود و در عین حال ردپای زیست‌محیطی را کاهش داد. این شرکت توانست با اصلاح زنجیره تأمین، مصرف آب و انرژی را کاهش دهد و در عین حال فروش خود را افزایش دهد؛ تناقضی که سال‌ها ناممکن به نظر می‌رسید.

ماموت نیز با الگوبرداری از چنین رویکردهایی، در حال تدوین شاخص‌های داخلی برای سنجش اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی خود است. در برنامه‌های جدید این شرکت، علاوه بر شاخص‌های مالی، معیارهایی مانند نسبت بازیافت مواد، مصرف آب صنعتی، و آموزش کارکنان در حوزه ایمنی و محیط زیست نیز در گزارش‌های سالانه لحاظ می‌شود.

تجربه زیمنس؛ فناوری در خدمت جامعه

در سطح بین‌الملل، شرکت‌هایی مانند زیمنس آلمان با ترکیب فناوری و مسئولیت اجتماعی، الگوی جدیدی از پایداری صنعتی را خلق کرده‌اند. زیمنس از دهه گذشته در پروژه‌های «شهر هوشمند» حضور فعال داشته و با استفاده از سیستم‌های دیجیتال، مصرف انرژی شهری را تا ۳۰ درصد کاهش داده است.
الگوی مشابهی می‌تواند در ایران نیز به‌ویژه در شهرک‌های صنعتی و پروژه‌های بزرگ زیرساختی مورد استفاده قرار گیرد؛ جایی که شرکت‌هایی مانند ماموت می‌توانند با همکاری دانشگاه‌ها و استارتاپ‌های سبز، مسیر تحول دیجیتال و زیست‌محیطی را هم‌زمان پیش ببرند.

اقتصاد سبز، آینده‌ی ناگزیر

بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد (WEF)، شرکت‌هایی که معیارهای ESG (محیط‌زیست، اجتماع، حاکمیت) را جدی گرفته‌اند، در بلندمدت بازدهی مالی بالاتری داشته‌اند. این گزارش تأکید می‌کند که پایداری دیگر یک انتخاب اخلاقی نیست، بلکه «ضرورتی اقتصادی» است.
در ایران نیز، با توجه به چالش‌های انرژی، کم‌آبی و الزامات بین‌المللی تجارت، نادیده‌گرفتن این روند، معادل عقب‌ماندن از مسیر توسعه است. شرکت‌هایی مانند ماموت با ورود به حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف، نه‌تنها هزینه‌های خود را کاهش می‌دهند، بلکه در عمل در حال آماده‌سازی برای اقتصاد آینده هستند؛ اقتصادی که در آن «کربن کمتر» یعنی «رقابت‌پذیری بیشتر».

تسلا و ماموت؛ دو مسیر متفاوت، هدفی مشترک

در مقیاس جهانی، شاید هیچ شرکتی به اندازه‌ی تسلا نماد پایداری فناورانه نباشد. تسلا با تمرکز بر خودروهای برقی، صنعت حمل‌ونقل را دگرگون کرد و نگاه جهان را از سوخت فسیلی به انرژی پاک برد.
در ایران، ماموت اگرچه هنوز در مسیر سنتی حمل‌ونقل صنعتی فعالیت دارد، اما حرکت‌های اولیه برای تغییر سوخت و توسعه سامانه‌های هوشمند حمل‌ونقل را آغاز کرده است. شاید بتوان گفت تسلا مسیر آینده را نشان داده و ماموت، در تلاش است تا آن را با شرایط بومی ایران سازگار کند.

پایداری انسانی

پایداری فقط در محیط زیست خلاصه نمی‌شود. در جهان امروز، «پایداری انسانی» بخش جدایی‌ناپذیر از مسئولیت اجتماعی است. در ماموت، برنامه‌هایی برای ارتقای ایمنی کارگاه‌ها، بهبود شرایط رفاهی کارکنان، و آموزش مهارت‌های نوین در حال اجراست. این روند یادآور تجربه شرکت‌هایی مانند نستله و دانفوس است که سال‌هاست در برنامه‌های خود «سلامت روان و رضایت شغلی کارکنان» را جزئی از سرمایه سازمانی می‌دانند.

آینده؛ همکاری به جای رقابت

پایداری اقتصادی در دنیای امروز به تنهایی قابل دستیابی نیست. بنگاه‌ها نیاز دارند در یک اکوسیستم پایدار فعالیت کنند. به همین دلیل، ماموت در سال‌های اخیر با برخی شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادهای محلی همکاری‌هایی را برای بازیافت صنعتی و توسعه انرژی‌های نو آغاز کرده است؛ گامی که اگر با حمایت سیاست‌گذار همراه شود، می‌تواند الگوی تازه‌ای از هم‌افزایی صنعت و جامعه در ایران باشد.

آنچه در جهان امروز شاهدیم، تولد نسل تازه‌ای از بنگاه‌های اقتصادی است؛ بنگاه‌هایی که مأموریتشان فقط تولید کالا نیست، بلکه تولید آینده‌ای قابل زیست است.
ماموت، به‌عنوان یکی از چهره‌های صنعتی ایران، اگر بتواند این مسیر را با ثبات و شفافیت ادامه دهد، شاید روزی در کنار نام‌هایی چون زیمنس و تسلا، به‌عنوان نمونه‌ای از «پایداری صنعتی در اقتصاد در حال توسعه» شناخته شود، جایی که سود و مسئولیت، دو روی یک سکه‌اند.